Z dziejów katolickiej parafii w Miłakowie w XIX wieku
Marek Jodkowski
Katedra Historii Kościoła i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 OlsztynAbstrakt
Proboszcz z Ełdyt Wielkich ks. Heinrich Renkel (Renze) zakupił 5 kwietnia 1852 r. wolnostojący dom w Miłakowie, aby zaadaptować go na cele kultu religijnego. Urządzono w nim oratorium, które poświęcił ełdycki proboszcz ku czci Krzyża Świętego 12 grudnia 1855 r. Od tego czasu księża z Ełdyt Wielkich okazjonalnie sprawowali w nim katolickie nabożeństwa. W związku ze wzrastającą liczbą wiernych w 1864 r. nabyto parcelę pod budowę kościoła. Tegoż roku utworzono w Miłakowie kurację oraz nominowano pierwszego duszpasterza, którym został ks. Augustin Bargel. Jego następcą ustanowiono w 1865 r. ks. Antona Gerigka, który energicznie przystąpił do realizacji inwestycji budowlanej. Kamień węgielny pod nową świątynię położono w 1867 r. Ostatecznie wybudowano kościół salowy w stylu neogotyckim. Uroczystość jego konsekracji ku czci Znalezienia i Podwyższenia Krzyża Świętego, której przewodniczył biskup Filip Krementz, miała miejsce 4 lipca 1869 r. W 1859 r. erygowano w Miłakowie szkołę katolicką. W czasie kulturkampfu wakował urząd proboszcza w tym mieście. W 1879 r. na obszarze parafii mieszkało 1014 katolików, zaś w 1895 r. – 950. Budowę obiektów kościelnych oraz pensję duszpasterzy i pracowników kościelnych dotowały stowarzyszenia i organizacje katolickie, zwłaszcza Towarzystwo św. Franciszka Ksawerego i Stowarzyszenie św. Bonifacego i Wojciecha we Fromborku.
Słowa kluczowe:
budownictwo sakralne, diecezja warmińska, duchowieństwo warmińskie, Miłakowo, Niemcy w XIX wieku, Prusy WschodnieBibliografia
„Geschichte der kath. Kirche und Gemeinde Liebstadt“, Adalbertusblatt 25 (1914).
„Rocznik Diecezji Warmińskiej 1985”, Olsztyn 1985.
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, AB II A 12, Konferenz Dekane in Frauenburg (10 VIII 1871).
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, AB IV 24, Dekanats-Kirchenvisitations-Bericht von Guttstadt pro 1863.
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, AB IV 24, Dekanat-Kirchen-Visitations-Bericht von Guttstadt pro 1866.
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, AB IV 24, Dekanat Kirchenvisitations-Bericht Guttstadt pro 1867.
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, AB IV 24, Kirchenvisitationsbericht des Dekanats Guttstadt pro 1878.
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, AB IV 24, Kirchenvisitationsbericht des Dekanats Guttstadt pro 1894.
Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie, AB IV 24, Liebstadt (16 I 1890).
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt (15 III 1880).
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt (4 VI 1877).
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt (5 IV 1884).
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt, Missionsbericht v. J. 1888.
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt, Missionsbericht vom Jahre 1895.
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt, Missionsbericht vom Jahre 1902.
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt, Missionsstation Liebstadt (5 II 1872).
Archiwum Paderborn, Teczka: Liebstadt, Unterstützungen (einmalige) für die Mission Liebstadt.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, 367/379.
Archiwum Zarządu Generalnego Stowarzyszenia św. Bonifacego w Paderborn, Teczka: Liebstadt, Missionsstation Liebstadt (5 II 1872).
Archiwum Zarządu Generalnego Stowarzyszenia św. Bonifacego w Paderborn, Teczka: Liebstadt, Missionsstation Liebstadt (4 VI 1877).
Jodkowski M., „Budownictwo sakralne diecezji warmińskiej w latach 1821-1945”, Olsztyn 2011.
Jodkowski M., „Dzieje katolickiej placówki duszpasterskiej w Morągu w XIX wieku”, Studia Elbląskie 14 (2013).
Kopiczko A., „Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821-1945”, cz. 1, „Studium prozopograficzne”, Olsztyn 2004.
Kopiczko A., „Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821-1945”, cz. 2, „Słownik”, Olsztyn 2003.
Kopiczko A., „Katalog duchowieństwa katolickiego w diecezji warmińskiej (do 1945 roku)”, Olsztyn 2003.
Łukasiewicz W., „Miłakowo. Monografia miasta i dziejów najnowszych”, Miłakowo 1997.
Łukaszewski A., „Miłakowo”, w: A. Wakar i in. (red.), „Morąg. Z dziejów miasta i powiatu”, Olsztyn 1973.
Pastoralblatt für die Diözese Ermland 1 (1873).
Romahn P., „Die Diaspora der Diözese Ermland“, Braunsberg 1927.
Rzempołuch A., „Siedem wieków architektury sakralnej na Warmii”, w: B. Magdziarz (red.), „Kościoły i kaplice archidiecezji warmińskiej”, t. 1, „Święta Warmia”, Olsztyn 1999.
Wołoszczuk D., „Dzieje parafii Miłakowo w latach 1945-1992”, Olsztyn 2001, kps w Bibliotece Wydziału Teologii UWM w Olsztynie.
Katedra Historii Kościoła i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
