Społeczny aspekt płci w perspektywy nauczania społecznego Kościoła
Janusz Szulist
Zakład Teologii Moralnej i Katolickiej Nauki Społecznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Gagarina 37, 87-100 ToruńAbstrakt
Jednym z fundamentalnych wymiarów ludzkiej egzystencji, mającym doniosły i niezbywalny wpływ na charakter bycia osoby, jest sfera płciowości. Człowiek jednak egzystuje nie sam, tylko w ramach wspólnoty. Społeczne znaczenie płci dotyczy trzech kwestii szczegółowych, takich jak: moralny aspekt przyrostu naturalnego, role społeczne i polityczne oraz kultura. Ludzka płciowość umożliwia przyrost naturalny, który musi uwzględniać zasady moralności chrześcijańskiej. Płeć definiuje sposób wykonywania ról społecznych i politycznych, właściwych mężczyznom oraz kobietom. Dzisiejsze wspólnoty stoją przed wyzwaniem walki z wszelkimi formami dyskryminacji społecznej i politycznej, których przedmiot stanowi płeć. Ponadto kultura powinna sprzyjać nie tylko zachowaniu naturalnego charakteru ludzkiej płciowości, ale także chronić rodzinę jako najwłaściwsze miejsce realizacji macierzyństwa i ojcostwa.
Słowa kluczowe:
płeć, rodzina, Kościół, ojcostwo, macierzyństwoBibliografia
„Dekret o apostolstwie świeckich >>Apostolicam actuositatem<<”, w: „Sobór Watykański II. Konstytucje. De-krety. Deklaracje. Tekst Polski. Nowe Tłumaczenie”, Poznań 2002.
„Karta Praw Rodziny przedłożona przez Stolicę Apostolską wszystkim ludziom, instytucjom i władzom zainte-resowanym misją rodziny w świecie współczesnym”, Warszawa 1983.
„Katechizm Kościoła Katolickiego”, Poznań 2009.
„Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym >>Gaudium et spes<<”, w: „Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst Polski. Nowe Tłumaczenie”, Poznań 2002.
Benedykt XVI, „Otoczmy opieką osoby zranione”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 5 (2008).
Benedykt XVI, „Przyszłość ludzkości idzie przez rodzinę”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 8 (2006).
Bresciani C., „Płciowość, małżeństwo, rodzina”, w: L. Melina (red.), „Moralne działanie chrześcijanina”, Po-znań 2008.
Jan Paweł II, „>>It is with genuine pleasure<<. List do Sekretarza Generalnego IV Światowej Konferencji ONZ poświęconej kobiecie”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „>>Mulieris dignitatem<<. List apostolski o godności i powołaniu kobiety”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „>>The international community<<. List do głów państw na Międzynarodową Konferencję na temat zaludnienia i rozwoju”, w: K. Lubowicki (red.), Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeń-stwie i rodzinie, t. 2, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „Adhortacja Apostolska >>Familiaris consortio<<”, Wrocław 2000.
Jan Paweł II, „Encyklika >>Evangelium vitae<<”, w: Jan Paweł II, „Encykliki”, t. 2, Kraków 1996.
Jan Paweł II, „Encyklika >>Laborem exercens<<”, w: Jan Paweł II, „Encykliki”, t. 1, Kraków 1996.
Jan Paweł II, „Encyklika >>Redemptor hominis<<”, w: Jan Paweł II, „Encykliki”, t. 1, Kraków 1996.
Jan Paweł II, „List do kobiet”, w: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/
jan_pawel_ii/listy/pekin_29061995.html (21.06.2012).
Jan Paweł II, „List do rodzin”, w: Jan Paweł II, „List do rodzin. List do dzieci”, Częstochowa 2005.
Jan Paweł II, „Rodzina źródłem pokoju dla ludzkości. Orędzie na XXVIII Światowy Dzień Środków Społeczne-go Przekazu”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „Współczesne środki przekazu w służbie postępu kobiety w społeczeństwie. Orędzie na XXX Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Konferencja Episkopatu Polski, „Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie”, Warszawa 2009.
Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, „Wytyczne wychowawcze w odniesieniu do ludzkiej miłości. Za-sadnicze cechy wychowania seksualnego”, w: K. Lubowicki (red.), Posoborowe dokumenty Kościoła Katolic-kiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków 1999.
Kongregacja Nauki Wiary, „>>Donum vitae<<. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania. Odpowiedzi na niektóre aktualne zagadnienia”, w: K. Lubowicki (red.), Posobo-rowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków 1999.
Kongregacja Nauki Wiary, „List do biskupów Kościoła Katolickiego o współdziałaniu mężczyzny i kobiety w Kościele i w świecie”, Poznań 2005.
Kongregacja Wychowania Chrześcijańskiego, „>>Persona Humana<<. Deklaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Olejnik S., „Teologia moralna życia społecznego”, Włocławek 2000.
Pacześniak A., „Kwoty i parytety w Europie – teoria i praktyka”, w: M. Jeziński, M. Wincławska, B. Brodzińska (red.), „Płeć w życiu politycznym. Różnorodność problemów i perspektyw”, Toruń 2009.
Papieska rada ds. Rodziny, „Ludzka płciowość: prawda i znaczenie. Wskazania dla wychowania w rodzinie”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Paweł VI, „>>Humanae vitae<<. Encyklika o zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania ludzkiego ży-cia”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Scaraffia L., „Równość społeczna a ideologia >>gender<<”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 4 (2011).
Szacka B., „Wprowadzenie do socjologii”, Warszawa 2008.
Szlaga J., „Czystość w Piśmie Świętym”, w: „Encyklopedia Katolicka”, t. 3, Lublin 1979.
Sztompka P., „Socjologia. Analiza społeczeństwa”, Kraków 2007.
Wawrowski Ł., „>>Zintegrowany model wyjaśniania<< – w poszukiwaniu przyczyn niedoreprezentowania kobiet w strukturach politycznych”, w: M. Jeziński, M. Wincławska, B. Brodzińska (red.), „Płeć w życiu poli-tycznym. Różnorodność problemów i perspektyw”, Toruń 2009.
„Karta Praw Rodziny przedłożona przez Stolicę Apostolską wszystkim ludziom, instytucjom i władzom zainte-resowanym misją rodziny w świecie współczesnym”, Warszawa 1983.
„Katechizm Kościoła Katolickiego”, Poznań 2009.
„Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym >>Gaudium et spes<<”, w: „Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst Polski. Nowe Tłumaczenie”, Poznań 2002.
Benedykt XVI, „Otoczmy opieką osoby zranione”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 5 (2008).
Benedykt XVI, „Przyszłość ludzkości idzie przez rodzinę”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 8 (2006).
Bresciani C., „Płciowość, małżeństwo, rodzina”, w: L. Melina (red.), „Moralne działanie chrześcijanina”, Po-znań 2008.
Jan Paweł II, „>>It is with genuine pleasure<<. List do Sekretarza Generalnego IV Światowej Konferencji ONZ poświęconej kobiecie”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „>>Mulieris dignitatem<<. List apostolski o godności i powołaniu kobiety”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „>>The international community<<. List do głów państw na Międzynarodową Konferencję na temat zaludnienia i rozwoju”, w: K. Lubowicki (red.), Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeń-stwie i rodzinie, t. 2, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „Adhortacja Apostolska >>Familiaris consortio<<”, Wrocław 2000.
Jan Paweł II, „Encyklika >>Evangelium vitae<<”, w: Jan Paweł II, „Encykliki”, t. 2, Kraków 1996.
Jan Paweł II, „Encyklika >>Laborem exercens<<”, w: Jan Paweł II, „Encykliki”, t. 1, Kraków 1996.
Jan Paweł II, „Encyklika >>Redemptor hominis<<”, w: Jan Paweł II, „Encykliki”, t. 1, Kraków 1996.
Jan Paweł II, „List do kobiet”, w: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/
jan_pawel_ii/listy/pekin_29061995.html (21.06.2012).
Jan Paweł II, „List do rodzin”, w: Jan Paweł II, „List do rodzin. List do dzieci”, Częstochowa 2005.
Jan Paweł II, „Rodzina źródłem pokoju dla ludzkości. Orędzie na XXVIII Światowy Dzień Środków Społeczne-go Przekazu”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Jan Paweł II, „Współczesne środki przekazu w służbie postępu kobiety w społeczeństwie. Orędzie na XXX Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Konferencja Episkopatu Polski, „Służyć prawdzie o małżeństwie i rodzinie”, Warszawa 2009.
Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, „Wytyczne wychowawcze w odniesieniu do ludzkiej miłości. Za-sadnicze cechy wychowania seksualnego”, w: K. Lubowicki (red.), Posoborowe dokumenty Kościoła Katolic-kiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków 1999.
Kongregacja Nauki Wiary, „>>Donum vitae<<. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania. Odpowiedzi na niektóre aktualne zagadnienia”, w: K. Lubowicki (red.), Posobo-rowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie, t. 1, Kraków 1999.
Kongregacja Nauki Wiary, „List do biskupów Kościoła Katolickiego o współdziałaniu mężczyzny i kobiety w Kościele i w świecie”, Poznań 2005.
Kongregacja Wychowania Chrześcijańskiego, „>>Persona Humana<<. Deklaracja o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Olejnik S., „Teologia moralna życia społecznego”, Włocławek 2000.
Pacześniak A., „Kwoty i parytety w Europie – teoria i praktyka”, w: M. Jeziński, M. Wincławska, B. Brodzińska (red.), „Płeć w życiu politycznym. Różnorodność problemów i perspektyw”, Toruń 2009.
Papieska rada ds. Rodziny, „Ludzka płciowość: prawda i znaczenie. Wskazania dla wychowania w rodzinie”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 2, Kraków 1999.
Paweł VI, „>>Humanae vitae<<. Encyklika o zasadach moralnych w dziedzinie przekazywania ludzkiego ży-cia”, w: K. Lubowicki (red.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Scaraffia L., „Równość społeczna a ideologia >>gender<<”, L’Osservatore Romano (wyd. pol.) 4 (2011).
Szacka B., „Wprowadzenie do socjologii”, Warszawa 2008.
Szlaga J., „Czystość w Piśmie Świętym”, w: „Encyklopedia Katolicka”, t. 3, Lublin 1979.
Sztompka P., „Socjologia. Analiza społeczeństwa”, Kraków 2007.
Wawrowski Ł., „>>Zintegrowany model wyjaśniania<< – w poszukiwaniu przyczyn niedoreprezentowania kobiet w strukturach politycznych”, w: M. Jeziński, M. Wincławska, B. Brodzińska (red.), „Płeć w życiu poli-tycznym. Różnorodność problemów i perspektyw”, Toruń 2009.
Szulist, J. (2013). Społeczny aspekt płci w perspektywy nauczania społecznego Kościoła. Studia Warmińskie, 50, 139–154. https://doi.org/10.31648/sw.192
Janusz Szulist
Zakład Teologii Moralnej i Katolickiej Nauki Społecznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Gagarina 37, 87-100 Toruń
Zakład Teologii Moralnej i Katolickiej Nauki Społecznej, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Gagarina 37, 87-100 Toruń
