Chronobiologia odżywiania i jej wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne oraz życie duchowe wczesnośredniowiecznych cenobitów na podstawie Reguły Benedykta z Nursji
Olga Cyrek
Instytut Historii, Uniwersytet Rzeszowski, Al. Rejtana 16 C, 35-959 RzeszówAbstrakt
Artykuł opisuje zwyczaje żywieniowe mnichów przestrzegających Reguły Benedykta z Nursji (zm. 547). Ten italski organizator życia monastycznego okazał się dobrym pedagogiem i obserwatorem, poznał naturalne potrzeby człowieka i w swojej regule nie przepisał niczego, co przekraczało ludzkie możliwości. Z pewnością znał on też podstawowe prawa chronobiologii, czyli współczesnej nauki zajmującej się biologicznymi rytmami zachodzącymi w organizmach żywych. Człowiek powinien postępować zgodnie z naturą i swoim biologicznym zegarem, jeśli chce zachować zdrowie duszy i ciała. Jednak we wspólnocie klasztornej cenobitów nikt nie mógł postępować zgodnie z własnymi indywidualnymi potrzebami, lecz wszyscy podporządkowywali się odgórnym prawom Reguły. Trzymali się więc ściśle pór posiłków i zasiadali do wspólnego stołu zgodnie z ustalonym harmonogramem. Rodzaj diety dostosowywali oni do swojego trybu życia, to znaczy aktywności fizycznej i umysłowej. Jadali zazwyczaj proste posiłki składające się z mało przetworzonych produktów żywnościowych. Wystarczały im warzywa, owoce i chleb, a wszystko to jadali w ciągu dnia, kiedy było jeszcze widno. Wówczas łatwiej mogli spalać energię, potrzebną do wykonywania pracy. Pod wieczór zaś nie zasiadali do stołu, lecz przygotowywali organizmy do odpoczynku. Cenobici zawsze starali się zaspokoić swoje naturalne potrzeby i nigdy nie pozostawali wygłodzeni, dzięki temu nie odczuwali irytacji, mogli skuteczniej modlić się i pracować. Dbając o swoje ciała wpływali też na rozwój życia duchowego.
Słowa kluczowe:
chronobiologia, odżywianie, dieta, monastycyzm, życie duchowe, zdrowieBibliografia
“Św. Cezary z Arles”, oprac. A. Żurek, Kraków 2002.
„Benedykt z Monte Cassino, jego wejście do historii, do kultu i czci”, w: „Aby we wszystkim Bóg był uwielbiony, Rozważania monastyczne”, pr. zb., Tyniec 1984.
„Reguła Cezarego z Arles”, w: „Starożytne reguły zakonne”, tłum. M. Starowieyski, PSP 26, Warszawa 1980.
„S. Caesarii Regula ad virgins”, PL 67, przekład polski w: Cezary z Arles, „Pisma monastyczne”, tłum. E. Czerny, M. Borkowska, J. Piłat, ŹrMon 2, Kraków 1994.
Böckmann A., „Perspektiven der Regula Benedicti. Ein Kommentar zum Prolog und den Kapiteln”, Münsterschwarzach 1968.
Bonnier G.I., “St. Augustine. Life and Controvesies”, Norwich 1986.
Brown P., „Augustyn z Hippony”, tłum. W. Radwański, Warszawa 1993.
Carosi P., „Il primo monastero Benedettino”, Roma 1956.
Chadwick H., „Augustyn”, tłum. T. Szafrański, Warszawa 2000.
Chaillan M., “Saint Césaire (470-543)”, Paris 1912.
Cichowski H., „Św. Augustyn jako teoretyk ascezy zakonnej”, Przegląd Teologiczny 11 (1930).
Corcoran G., “Saint Augustine on Slavery”, Roma 1985.
Dąbek T.M., „Święty Benedykt z Nursji”, Kraków 2004.
Derkse W., „>>Reguła<< Świętego Benedykta dla początkujących”, Kraków 2008.
Fry T. (red.), “The Rule of St. Benedict. In Latin and English with Notes”, Collegeville-Minnesota 1981.
Hanslik R., “Benedicti Regula”, Vindobonae 1977, Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum (CSEL) 75.
Herwegen I., „Sinn und Geist der Benediktinerregel“, Einsiedeln 1944.
Holzherr G., “Reguła benedyktyńska w życiu chrześcijańskim”, Tyniec 1988.
Hozherr G., „Die Benediktsregel. Eine Anleitung zu christlichem Leben“, Dusseldorf 2000.
Jaspert B., “Die Regula Benedicti-Regula Magistri-Kontroverse”, Hildesheim 1975.
Kardong T.G., “Benedict’s rule. A Transation and Commentary”, Collegeville 1996.
Konturek S., „Rytmika funkcji fizjologicznych. Fizjologia człowieka”, Wrocław 2007.
Malnory A., “Saint Césaire évéque d'Arles 503-543: thèse présentée a la Faculté des Lettres de Paris”, Paris 1894.
Meer von der F., „Augustine the Bishop. The Life and work of Father of the Church”, London 1978.
Riché P., “Césaire d'Arles”, Paris 1958.
Sadowski B., „Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt”, Warszawa 2005.
Schmidt-Nielsen K., „Fizjologia zwierząt: adaptacja do środowiska”, Warszawa, 2008.
Starowieyski M. (red.), „Starożytne reguły zakonne”, PSP 26, Warszawa 1980.
Trape A., “Święty Augustyn. Człowiek –duszpasterz – mistyk”, tłum. J. Sulowski, Warszawa 1987.
Vogüé de A., “Cesareo de Arles y los origenes de las clausura de las monjas”, Studia Silensia 12 (1986).
Vogüe de A., “La Reglè de saint Benoît. Commentaire doctrinal et spiritual”, Paris 1977.
Vogüe de A., “La communauté et l’abaté dans la Reglè de saint Benoît”, Paris 1961.
Vogüé de A., “La Règle de Saint Benoît”, t. I-II, Paris 1971-1972, Sources Chrietiennes (SCh) 181-182.
Zümkeller A., „Das Moenchtum des heiligen Augustinus“, Wuerzburg 1968.
Instytut Historii, Uniwersytet Rzeszowski, Al. Rejtana 16 C, 35-959 Rzeszów
