Chrześcijanie i poganie. Rozkład sił w senacie rzymskim pod koniec IV wieku
Maria Piechocka-Kłos
Katedra Historii Kościoła i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 OlsztynAbstrakt
W świadomości ludzi żyjących w późnym cesarstwie rzymskim, społeczeństwo było strukturą, gdzie o pozycji i wpływach decydowała hierarchia godności. Zatem wybór na senatora w antycznym świecie wiązał się z ogromną nobilitacją, o którą warto było zabiegać. Ponadto pod koniec IV wieku na terenie cesarstwa, również w senacie rzymskim obok siebie istniały, spłatały się i przenikały siebie wzajemnie wpływy pogańskie i chrześcijańskie. W artykule przedstawiono rozkład sił pogańskich i chrześcijańskich w Kurii Rzymskiej w późnej starożytności, głównie za panowania Walentyniana II i Teodozjusza I, w oparciu o List 72 [17] autorstwa Ambrożego, poemat heksametryczny Przeciw Symmachowi Prudencjusza oraz Historię nową Zosimosa. Skąpe informacje na ten temat znajdujemy jedynie we fragmentach wymienionych dokumentów. Bez wątpienia obiektywne i bezstronne przeanalizowanie tej kwestii przysparza trudności, ponieważ źródła starożytne traktujące tą problematykę należy uznać za niewystarczające.
Słowa kluczowe:
senat rzymski, poganie, chrześcijanie, cesarstwo rzymskie, historia starożytnaBibliografia
Augustyn, „Wyznania”, tłum. Z. Kubiak, Kraków 1998.
Boissier G., „La fin du Paganisme“, t. 2, Paris 1891.
Cameron A., „Późne cesarstwo rzymskie”, przeł. M. Kwiecień, Warszawa 1993.
Chastagnol A., “Le recrutement des sénateurs au IVe siècle”, w: “Recherches sur les structures sociales dans l`antiquité classique”, Paris 1970.
Cochrane Ch.N., “Chrześcijaństwo i kultura antyczna”, Warszawa 1960.
Dill S., “Roman Society in the Last Century of the Westrn Empire”, London 1899.
Dudden F.H., “The Life and Times of St. Ambrose”, t. 1, Oxford 1935.
Euzebiusz z Cezarei, „Życie Konstantyna”, tłum. T. Wnętrzak, Kraków 2007.
Gibbon E., “The Decline and Fall of the Roman Empire”, New York 1970.
Jaczynowska M., „Historia starożytnego Rzymu”, Warszawa 1974.
Jones A.H.M., “The Latter Roman Empire 284-602”, t. 1, Oxford 1964.
Piechocka-Kłos M., „Prawodawstwo cesarskie i kościelne wobec kultu pogańskiego w IV-VI wieku”, Olsztyn 2010.
Prudencjusz Aureliusz Klemens, „Przeciw Symmachowi”, w: Prudencjusz, „Poezje”, tłum. M. Brożek, Warszawa 1987.
Rauschen G., „Jahrbücher der christlichen Kirche unter dem Kaiser Theodosius dem Grossen“, Freiburg im Breisgau 1897.
Sheridan J.J., “The Altar of Victor – Paganism's Last Battle”, L'Antiquite Classique 35 (1966).
Stein E., „Geschichte des spätrömischen Reiches“, Vienna 1928.
Symmach, „List 72a [Relatio 3]”, w: „Spór o ołtarz Wiktorii w Kurii Rzymskiej. Listy 72 i 73 świętego Ambrożego, biskupa Mediolanu oraz Trzecia Mowa Symmacha, prefekta Miasta Rzymu”, tłum. P. Nowak, Poznań 2005.
Ziółkowski A., „Historia powszechna. Starożytność”, Warszawa 2010.
Zosimos, „Historia nowa”, przekł. H. Cichocka, Warszawa 2012.
Katedra Historii Kościoła i Dziedzictwa Kulturowego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
