Przesłanki nieważności wyroku według kan. 1620 n. 4 jako podstawa "querela nullitatis" ze szczególnym uwzględnieniem procesów małżeńskich
Tomasz Komorski
Katedra Kościelnego Prawa Procesowego (doktorant), Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, al. Racławickie 14, 20-950 LublinAbstrakt
Querela nullitatis jest instytucją złożoną. Numer 4 kan. 1620 przedstawia dwa przypadki wyroku dotkniętego wadą nieważności nieusuwalnej, które są podstawą wniesienia zaskarżenia wyroku: gdy doszło do procesu bez skargi powodowej i gdy proces nie był wszczęty przeciwko jakiejś stronie pozwanej. Przypadek pierwszy zachodzi, kiedy skargi powodowej z jakiegoś powodu nie ma. Drugi zaś jest bardziej wielowymiarowy. Wiąże się on z określeniem kto jest stroną pozwaną. Ta kwestia może czasem sprawiać trudności w procesach o nieważność małżeństwa. Dotyczy również zagadnienia nieobecności strony pozwanej w procesie. Problemem jest bowiem, jak potraktować pozwanego, który nie został wezwany z braku znajomości jego miejsca zamieszkania, a który pojawia się w sądzie po ogłoszeniu wyroku. Jakie ma w tej sytuacji prawo do wniesienia querela nullitatis? Wątpliwości pojawiają się również w niektórych przypadkach niezgodnego z prawem wezwania strony pozwanej bądź braku jej powiadomienia o takim wezwaniu.
Słowa kluczowe:
nieważność wyroku, skarga powodowa, strona pozwana, strony sporu, querela nullitatis, wada wyroku, wezwanie sądoweBibliografia
„Komentarz do kan. 1511”, w: P. Majer (red.), „Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz”, Kraków 2011.
Bartczak A., „Obrona ważności małżeństwa w perspektywie poszukiwań prawdy o małżeństwie w czynnościach obrońcy węzła małżeńskiego”, Ius Matrimoniale 14 (20) 2009.
Bączkowicz F., „Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa”, t. 3, Opole 1958.
Dzięga A., „Strony sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa”, Warszawa 1994.
Dzięga A., „Udział stron procesowych w ustaleniu formuły sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa”, Ius Matrimoniale 3 (3) (1992), s. 63.
Dzięga A., „Zadania procesowe obrońcy węzła małżeńskiego, Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia”, t. 1, Lublin 1999.
Gordon I., „Nowy proces nieważności małżeństwa. Postępowanie. Komentarze”, [b.r.m.w.].
Grabowski I., „Prawo kanoniczne”, Warszawa 1948.
Greszata M., “Iudicium cum principiis. Kodeksowa weryfikacja wybranych zasad procesowych w kanonicznych sprawach o nieważność małżeństwa”, Lublin 2008.
Greszata M., „Charakterystyka udziału stron w kanonicznym sądowym postępowaniu spornym”, Roczniki Nauk Prawnych 13 (2) (2003).
Greszata M., „Kanoniczne procesy małżeńskie. Pomoc dla studentów”, Lublin 2007.
Greszata M., „Litispendencja w procesie kanonicznym”, Lublin 2003.
Greszata M., „Z dyskusji nad zadaniem obrońcy węzła”, Prawo – Administracja - Kościół 1 (5) (2001).
Grocholewski Z., „Quisnam est pars conventa in causis nullitatis matrimonii?”, Periodica 79 (1990).
Krukowski J., „Komentarz do kan.: 1400-1500”, w: J. Krukowski (red.), „Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy”, Poznań 2007.
Leszczyński G., „Rola obrońcy węzła małżeńskiego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa”, Prawo Kanoniczne 49 (3-4) (2006).
Lüdicke K., „Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici, Band 5 (cann. 1311-1752), Buch VII. Prozeßrecht”, Essen 1988-2005.
Majer P., „Niestawiennictwo strony pozwanej w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa”, Ius Matrimoniale 7 (13) (2002).
Miziński A.G., „Elementy kanonicznego procesu karno-administracyjnego”, Roczniki Nauk Prawnych 13 (2) (2003).
Miziński A.G., „Normy własne kanonicznego procesu karnosądowego”, Prawo – Administracja – Kościół 10-11 (2-3) (2002).
Nowicka U., „Przyczyny nieusuwalnej i usuwalnej nieważności wyroku w kanonicznym procesie małżeńskim”, Prawo Kanoniczne 51(3-4) (2008).
Pieronek T., „Normy ogólne kanonicznego procesu sądowego”, cz. 1, Warszawa 1970.
Pieronek T., „Udział obrońcy węzła w procesie małżeńskim”, Kościół i prawo 6 (1989).
Sondel J., „Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków”, Kraków 2005.
Stawniak H., „Komentarz do art. 114-154”, w: T. Rozkrut (red.), „Komentarz do Instrukcji procesowej >>Dignitas connubii<<”, Sandomierz 2007.
Stawniak H., „Wprowadzenie sprawy i zakończenie instancji według Instrukcji Dignitas connubii (art. 114-154)”, w: T. Rozkrut (red.), „Proces małżeński według Instrukcji >>Dignitas connubii<<. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13-14 czerwca 2005 roku. II Ogólnopolskie Forum Sądowe”, Tarnów 2006.
Sztychmiler R., „Komentarz do kan.: 1501-1655”, w: J. Krukowski (red.), „Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy”, Poznań 2007.
Sztychmiler R., „Sądownictwo kościelne w służbie praw człowieka”, Olsztyn 2000.
Sztychmiler R., „Wezwanie sądowe”, Prawo Kanoniczne 44 (1-2) (2001).
Sztychmiler R., „Zawiązanie sporu w procesie kanonicznym”, Ius Matrimoniale 6 (12) (2001).
Witkowski W., „Współpraca sędziego ze stronami w zakresie wytwarzania dokumentów procesowych”, w: R. Sztychmiler, J. Krzywkowska (red.), „Współpraca sądów ze stronami procesowymi i adwokatami”, Olsztyn 2011.
Wójcik A., „Rola aktywności obrońcy węzła małżeńskiego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa”, w: T. Rozkrut (red.), „Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania prawników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11-12 października 2004 r.”, Tarnów 2005.
Bartczak A., „Obrona ważności małżeństwa w perspektywie poszukiwań prawdy o małżeństwie w czynnościach obrońcy węzła małżeńskiego”, Ius Matrimoniale 14 (20) 2009.
Bączkowicz F., „Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa”, t. 3, Opole 1958.
Dzięga A., „Strony sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa”, Warszawa 1994.
Dzięga A., „Udział stron procesowych w ustaleniu formuły sporu w kanonicznym procesie o nieważność małżeństwa”, Ius Matrimoniale 3 (3) (1992), s. 63.
Dzięga A., „Zadania procesowe obrońcy węzła małżeńskiego, Kościelne Prawo Procesowe. Materiały i Studia”, t. 1, Lublin 1999.
Gordon I., „Nowy proces nieważności małżeństwa. Postępowanie. Komentarze”, [b.r.m.w.].
Grabowski I., „Prawo kanoniczne”, Warszawa 1948.
Greszata M., “Iudicium cum principiis. Kodeksowa weryfikacja wybranych zasad procesowych w kanonicznych sprawach o nieważność małżeństwa”, Lublin 2008.
Greszata M., „Charakterystyka udziału stron w kanonicznym sądowym postępowaniu spornym”, Roczniki Nauk Prawnych 13 (2) (2003).
Greszata M., „Kanoniczne procesy małżeńskie. Pomoc dla studentów”, Lublin 2007.
Greszata M., „Litispendencja w procesie kanonicznym”, Lublin 2003.
Greszata M., „Z dyskusji nad zadaniem obrońcy węzła”, Prawo – Administracja - Kościół 1 (5) (2001).
Grocholewski Z., „Quisnam est pars conventa in causis nullitatis matrimonii?”, Periodica 79 (1990).
Krukowski J., „Komentarz do kan.: 1400-1500”, w: J. Krukowski (red.), „Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy”, Poznań 2007.
Leszczyński G., „Rola obrońcy węzła małżeńskiego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa”, Prawo Kanoniczne 49 (3-4) (2006).
Lüdicke K., „Münsterischer Kommentar zum Codex Iuris Canonici, Band 5 (cann. 1311-1752), Buch VII. Prozeßrecht”, Essen 1988-2005.
Majer P., „Niestawiennictwo strony pozwanej w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa”, Ius Matrimoniale 7 (13) (2002).
Miziński A.G., „Elementy kanonicznego procesu karno-administracyjnego”, Roczniki Nauk Prawnych 13 (2) (2003).
Miziński A.G., „Normy własne kanonicznego procesu karnosądowego”, Prawo – Administracja – Kościół 10-11 (2-3) (2002).
Nowicka U., „Przyczyny nieusuwalnej i usuwalnej nieważności wyroku w kanonicznym procesie małżeńskim”, Prawo Kanoniczne 51(3-4) (2008).
Pieronek T., „Normy ogólne kanonicznego procesu sądowego”, cz. 1, Warszawa 1970.
Pieronek T., „Udział obrońcy węzła w procesie małżeńskim”, Kościół i prawo 6 (1989).
Sondel J., „Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków”, Kraków 2005.
Stawniak H., „Komentarz do art. 114-154”, w: T. Rozkrut (red.), „Komentarz do Instrukcji procesowej >>Dignitas connubii<<”, Sandomierz 2007.
Stawniak H., „Wprowadzenie sprawy i zakończenie instancji według Instrukcji Dignitas connubii (art. 114-154)”, w: T. Rozkrut (red.), „Proces małżeński według Instrukcji >>Dignitas connubii<<. Materiały z ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 13-14 czerwca 2005 roku. II Ogólnopolskie Forum Sądowe”, Tarnów 2006.
Sztychmiler R., „Komentarz do kan.: 1501-1655”, w: J. Krukowski (red.), „Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Tom V. Księga VII. Procesy”, Poznań 2007.
Sztychmiler R., „Sądownictwo kościelne w służbie praw człowieka”, Olsztyn 2000.
Sztychmiler R., „Wezwanie sądowe”, Prawo Kanoniczne 44 (1-2) (2001).
Sztychmiler R., „Zawiązanie sporu w procesie kanonicznym”, Ius Matrimoniale 6 (12) (2001).
Witkowski W., „Współpraca sędziego ze stronami w zakresie wytwarzania dokumentów procesowych”, w: R. Sztychmiler, J. Krzywkowska (red.), „Współpraca sądów ze stronami procesowymi i adwokatami”, Olsztyn 2011.
Wójcik A., „Rola aktywności obrońcy węzła małżeńskiego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa”, w: T. Rozkrut (red.), „Urzędy sądowe – władza i służba. Materiały z ogólnopolskiego spotkania prawników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem w dniach 11-12 października 2004 r.”, Tarnów 2005.
Komorski, T. (2012). Przesłanki nieważności wyroku według kan. 1620 n. 4 jako podstawa "querela nullitatis" ze szczególnym uwzględnieniem procesów małżeńskich. Studia Warmińskie, 49, 227–240. https://doi.org/10.31648/sw.265
Tomasz Komorski
Katedra Kościelnego Prawa Procesowego (doktorant), Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
Katedra Kościelnego Prawa Procesowego (doktorant), Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
