Religijne aspekty filmu „Historia o proroku Eliaszu z Wierszalina” Krzysztofa Wojciechowskiego
Marek Sokołowski
Katedra Socjologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. ks. F. Szrajbera 11, 10-007 OlsztynAbstrakt
Kino o tematyce religijnej to wielowątkowy nurt w historii światowej kinematografii, mieszczący w sobie wiele podejść zarówno do tematyki wiary religijnej, problematyki sacrum, jak też różnie prezentowanej duchowości. O religijnym charakterze filmu decyduje współcześnie nie temat i treści religijne, lecz problematyka i sposób jej rozwiązania. Wychodząc od zagadnienia definicyjnego ujęcia kina o tematyce religijnej, autor opracowania kieruje swoją uwagę na film mieszczący się w owym nurcie, jakim jest Historia o proroku Eliaszu z Wierszalina, który został zrealizowany w 1997 r. przez reżysera Krzysztofa Wojciechowskiego. Obraz jest fabularyzowaną opowieścią biograficzną o Eliaszu Klimowiczu, prawosławnym proroku z Podlasia, założycielu sekty z Grzybowszczyzny.
Słowa kluczowe:
film religijny, sacrum w kinie, prawosławie, Eliasz Klimowicz, sekta z WierszalinaBibliografia
Bobowski Sławomir, 2007, Między świętością a potępieniem. Martin Scorsese i religia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław. Google Scholar
Bobowski Sławomir, Lis Marek, 2005, Święci na ekranie filmowym, Studia Filmoznawcze nr 26. Google Scholar
Eliade Mircea, 1970, Sacrum. Mit. Historia. Wybór esejów, tłum. Anna Tatarkiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa. Google Scholar
Garbicz Adam, Klinowski Jacek, 1987, Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osiągnięć filmu fabularnego. Podróż druga 1950–1959, Wydawnictwo Literackie, Kraków. Google Scholar
Jarzyńska-Bućko Agnieszka, 2012, Trylogia o końcu świata. Motywy eschatologiczne w wierszalińskich dramatach Tadeusza Słobodzianka, Colloquia Anthropologica et Communicativa: Powodzie, plagi, życie i inne katastrofy, t.5, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Google Scholar
Kletowski Piotr, 2013, Pier Paolo Pasolini. Twórczość filmowa, Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Warszawa. Google Scholar
Kłys Tomasz, 2005, Filmy (nie)religijne, w: Małgorzata Jakubowska (red.), Między słowem a obrazem, Wydawnictwo RABID, Kraków. Google Scholar
Kolasińska-Pasterczyk Iwona, 2007, Piekła Luisa Buñuela. Wokół problematyki sacrum i profanum, Wydawnictwo RABID, Kraków. Google Scholar
Ledóchowski Aleksander, 1987, Czy nieobecność Boga?, w: Ewa Modrzejewska, Marian Ray-Ciemięga (red.), Kino i religia, Wydawnictwo Dom Wojska Polskiego w Warszawie, Warszawa. Google Scholar
Legan Michał, 2016, Film jako ikona, Sympozjum, nr 1(30). Google Scholar
Leitch Thomas, 2004, Słowo filmem się stało – o dylematach ekranizacji Biblii, tłum. Katarzyna Bykowska, Studia Filmoznawcze, nr 25. Google Scholar
Lis Marek (red.), 2002, Ukryta religijność kina, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. Google Scholar
Lis Marek, 2005, 100 filmów biblijnych, Wydawnictwo RABID, Kraków. Google Scholar
Lis Marek, Garbicz Adam, 2007, Światowa encyklopedia filmu religijnego, Wydawnictwo Biały Kruk, Kraków. Google Scholar
Lis Marek, 2015, Krzysztof Zanussi. Przewodnik teologiczny, Wydawnictwo Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Google Scholar
Marczak Mariola, 2000, Poetyka filmu religijnego, Wydawnictwo Arcana, Kraków. Google Scholar
Marczak Mariola, 2002, Film religijny czy duchowość w kinie?, Dekada Literacka, nr 3/4. Google Scholar
Marczak Mariola, 2011, Niepokój i tęsknota. Kino wobec wartości. O filmach Krzysztofa Zanussiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Google Scholar
Modrzejewska Ewa, 1987, Inspiracja ewangeliczna w kinie, w: Ewa Modrzejewska, M. Ray-Ciemięga (red.), Kino i religia, Wydawnictwo Dom Wojska Polskiego w Warszawie, Warszawa. Google Scholar
Otto Rudolf, (1993) Świętość, Wydawnictwo Thesauruss Press, Wrocław. Google Scholar
Pawluczuk Włodzimierz, 1968, Sekta Grzybowska – doktryna i ideologia, Roczniki Białostockie, t. 9, nr 69. Google Scholar
Pawluczuk Włodzimierz, 1972, Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Google Scholar
Pawluczuk Włodzimierz, 2008, Wierszalin. Reportaż o końcu świata, Wydawnictwo Literackie, Supraśl. Google Scholar
Pitrus Andrzej (red.), 2002, Pasolini: tak pięknie jest śnić, Wydawnictwo RABID, Kraków. Google Scholar
Pobłocki Krzysztof, 2004, Sekta grzybowska a mit Wierszalina, w: Irena Borowik, Henryka Hoffmann (red.), Światopogląd: między transcendencją a codziennością, Wydawnictwo Nomos, Kraków. Google Scholar
Przylipiak Mirosław, Kornacki Krzysztof (red.), 2002, Poszukiwanie i degradowanie sacrum w kinie, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk. Google Scholar
Regiewicz Adam, 2011, Kino a kultura w świetle antropologii współczesnej. Próba interpretacji kerygmatycznej, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin. Google Scholar
Sieradzan Jacek, 2004, Ruch proroka Ilji na tle innych ruchów millenarystycznych, w: Ewa Matuszczyk, Maciej Krzwosz (red.), W kręgu sacrum i pogranicza, Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok. Google Scholar
Słowińska Kamila, 2004, Jezus horror, Wprost, nr 10. Google Scholar
Sobolewski Tadeusz, 1983, Przeżycie religijne w kinie, Kino, nr 3. Google Scholar
Sokołowski Marek, 2016, Kościół katolicki wobec świata mediów i społecznej komunikacji, w: Marek Sokołowski (red.) Blask religii. Media w poszukiwaniu sacrum i autorytetów, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń. Google Scholar
Sokołowski Marek, 2007, Krwawe misterium. „Pasja” Mela Gibsona jako przykład kina o tematyce religijnej, w: Marek Sokołowski, Kultura – Media – Komunikacja wiary. Wybrane problemy aksjologii w społeczeństwie informacyjnym, „Algraf”, Olsztyn. Google Scholar
Sokołowski Marek (red.), 2009, Arystokratyzm ducha. Kino Krzysztofa Zanussiego, Wydawnictwo WSP TWP, Warszawa. Google Scholar
Sokołowski Marek, 2002, Kościół, kino, sacrum. W poszukiwaniu definicji filmów o tematyce religijnej, Oficyna Wydawnicza „Kastalia”, Olsztyn. Google Scholar
Stelmaszuk Joanna, 2019, Sekta grzybowska w świetle wybranych ujęć socjologii i religioznawstwa, www.sonca.org (19.09.2019). Google Scholar
Stróżewski Władysław, 1989, O możliwości sacrum w sztuce, w: Sacrum i sztuka, oprac. Nawojka Cieślińska, Wydawnictwo Znak, Kraków. Google Scholar
Szymańska-Kuta Daria, 2007, Współczesna kondycja mniejszości religijnych na terenie Podlasia (sprawozdanie ze studenckiego obozu naukowego), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica, z. 40. Google Scholar
Tokirska-Bakir Joanna, 2000, Anty-Pawluczuk, Krasnogruda, nr 12. Google Scholar
Tomalak Eliza, 2007, Wierszalin, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Studia Religiologica, z. 40. Google Scholar
Wawrzynów Kazimiera Joanna, Wojtyra Wawrzyniec Zbigniew (red.), 2020, Poszukiwanie sensu w epoce postmetafizycznej: kino Ingmara Bergmana, Wyższe Seminarium Duchowne Franciszkanów Prowincji Świętej Jadwigi, Wrocław. Google Scholar
Wright Melanie J., 2007, Religion and Film. An Introduction, London.
Crossref
Google Scholar
Zalewski Tomasz, 2004, Męka z pasją, Polityka, nr 10. Google Scholar
Zanussi Krzysztof, 1990, Spotkanie, w: Religijny wymiar telewizji. Materiały z III Warmińskich Dni Duszpasterskich: Olsztyn 1986.08.25–27, Warmiński Instytut Teologiczny Historyczno-Pastoralny, Olsztyn. Google Scholar
Katedra Socjologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. ks. F. Szrajbera 11, 10-007 Olsztyn