Prawo wiernych do sakramentu namaszczenia chorych w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego. Próba doprecyzowania kryterium „używania rozumu” w kwestii dzieci i niepełnosprawnych umysłowo
Bartosz Trojanowski
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, pl. Katedralny 14, 50-329 WrocławAbstrakt
Dobra duchowe Kościoła, a szczególnie sakramenty, są prawem wszystkich wiernych. Dlatego nikt nie powinien bezzasadnie odmawiać ich wiernym. W szczególności w przypadku niebezpieczeństwa śmierci, a szerzej także w chorobie wierni powinni mieć dostęp do sakramentów, w tym sakramentu namaszczenia chorych. Jednak w prawie kanonicznym znajdują się ograniczenia związane z możliwością przyjęcia tego sakramentu. Wśród tych ograniczeń jest osiągnięcie używania rozumu, a przez to na podstawie norm generalnych należy stwierdzić, że wykluczone zostały dzieci i z nimi zrównani cierpiący na choroby umysłowe i niepełnosprawności intelektualne. Z jednej strony mamy prawo do sakramentów, w tym do sakramentu namaszczenia chorych, który jest właśnie dla osób zmagających się z jakimiś dolegliwościami, chorobami, cierpieniem, które są ciężkie i często mogą prowadzić do śmierci. Z drugiej strony sam Prawodawca nakłada ograniczenie i wymaga osiągnięcia używania rozumu. To w pewien sposób otwiera możliwość interpretacji intencji Prawodawcy, ponieważ nie stwierdza się obowiązku osiągnięcia wieku, w którym domniemywa się używania rozumu. W niniejszym artykule została zatem podjęta refleksja teologiczno-prawna w celu zweryfikowania możliwości udzielenia sakramentu chorym dzieciom i dorosłym, którzy nie osiągnęli używania rozumu, ale posiadają go w jakimś stopniu. Taka refleksja bierze pod uwagę teologiczne przesłanki do udzielenia sakramentu (łaskę sakramentalną) oraz prawne przepisy określające sytuacje, w których można udzielić tego sakramentu (przepisy prawa kanonicznego dotyczące tego sakramentu). W ten sposób przedstawiony został zamysł Prawodawcy, aby każdy – komu sakrament namaszczenia chorych rzeczywiście może przynieść korzyść duchową – mógł skorzystać z tego duchowego dobra Kościoła.
Słowa kluczowe:
sakramenty, osiągnięcie używania rozumu, niebezpieczeństwo śmierci, dzieci, niepełnosprawność umysłowa, prawo do sakramentówBibliografia
Agar José T. Martín de, 2004, can. 1127, w: Exegetical commentary on the Code of canon law, vol. III/1, Wilson & Lafleur, Montréal-Chicago. Google Scholar
Bartnik Czesław, 2003, Dogmatyka katolicka, t. II, Lublin. Google Scholar
Benedykt XVI, Orędzie Ojca Świętego na XX Światowy Dzień Chorego (11 lutego 2012 r.), w: https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/pl/messages/sick/documents/hf_ben-xvi_mes_20111120_world-day-of-the-sick-2012.html (dostęp: 23 VI 2021). Google Scholar
Chiappetta Luigi, 2011, Il Codice di diritto canonico, vol. II, EDB, Bologna. Google Scholar
De Paolis Valesio, 20142, Norme generali. Commento al Codice di Diritto Canonico, Urbaniana University Press, Roma. Google Scholar
Franciszek, Orędzie na Światowy Dzień Osób Niepełnosprawnych, Watykan 3 grudnia 2019 roku, wersja włoska w: https://www.vatican.va/content/francesco/it/messages/pont-messages/2019/documents/papa-francesco_20191203_messaggio-disabilita.html (dostęp: 23 VI 2021), polskie tłumaczenie za: https://www.ekai.pl/dokumenty/oredzie-papieza-franciszka-na-swiatowy-dzien-osob-niepelnosprawnych-2019/ (dostęp: 23 VI 2021). Google Scholar
Frank Elias, 2012, I sacramenti dell’Iniziazione, della Penitenza e dell’Unzione degli infermi, Urbaniana University Press, Roma. Google Scholar
Fuenmayor Amadeo de, 2004, can. 97-98, w: Exegetical commentary on the Code of canon law, vol. I, Wilson & Lafleur, Montréal-Chicago. Google Scholar
Hoła Kazimierz, 1966, Ustanowienie sakramentu namaszczenia chorych, Ruch Biblijny i Liturgiczny, t. 19, nr 6, s. 362-371.
Crossref
Google Scholar
Jan Paweł II, Konstytucja apostolska Sacrae disciplinae leges (25 listopada 1983 r.), w: Kodeks Prawa Kanonicznego, Pallotinum, Poznań 1984. Google Scholar
Kongregacja Nauki Wiary, Nota na temat szafarza sakramentu chorych (11 lutego 2005 r.), w: https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20050211_unzione-infermi_pl.html (dostęp: 23 VI 2021). Google Scholar
Majer Piotr, 2011, Kodeks Prawa Kanonicznego Komentarz, Wolters Kluwer, Kraków. Google Scholar
Martín Julio García, 20156, Le norme generali del Codex Iuris Canonici, Marcianum Press, Venezia. Google Scholar
Miragoli Edigio, 2004, «Il sacramento dell’unzione degli infermi», w: Il diritto nel mistero della Chiesa, Gruppo Italiano Docenti di Diritto Canonico, vol. III, Lateran University Press, Roma, s. 139-145. Google Scholar
Montini Gian Paolo, 1998, La morte come fine del mondo individuale. Il pericolo di morte nel diritto canonico: normativa e significato ecclesiologico, w: La fine del tempo [Quaderni teologici del Seminario di Brescia], vol. 8, G. Canobbio, i in. (red.), Brescia. Google Scholar
Müller Gerhard L., 2015, Dogmatyka katolicka, Wydawnictwo WAM, Kraków. Google Scholar
Paweł VI, Konstytucja apostolska Sacram unctionem infirmorum (30 listopada 1972 r.), w: Sakramenty chorych, Księgarnia św. Jacka, Katowice 2007, s.10-14. Google Scholar
Paweł VI, Konstytucja apostolska Sacram unctionem infirmorum (30 listopada 1972 r.), w: Sakramenty chorych. Obrzędy i duszpasterstwo, Księgarnia św. Jacka, Katowice 20072. Google Scholar
Pighin Bruno Fabio, 2016, Diritto sacramentale canonico, Marcianum Press, Venezia. Google Scholar
Rincón-Pérez Tomás, 2014, La liturgia e i sacramenti nel diritto della Chiesa, EDUSC, Roma. Google Scholar
Sobór Florencki, Bulla unii z Ormianami Exultate Deo, w: Arkadiusz Baron, Henryk Pietras (red.), Dokumenty Soborów Powszechnych, t. III, Kraków 2007. Google Scholar
Sobór Trydencki, Nauka o ostatnim namaszczeniu, w: A. Baron, H. Pietras (red.), Dokumenty Soborów Powszechnych, t. IV/1, Kraków 2007. Google Scholar
Sobór Watykański II, „Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium”, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Poznań 2002, 23-78. Google Scholar
Św. Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna, t. 31, Sakrament chorych i kapłaństwo, Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, London 1985. Google Scholar
Wprowadzenie teologiczne i pastoralne (do Obrzędu namaszczenia chorych), w: Sakramenty chorych. Obrzędy i duszpasterstwo, Księgarnia św. Jacka, Katowice 20072. Google Scholar
Zubert Bronisław Wenanty, 1995, „Sakrament namaszczenie chorych próba wykładni obowiązujących przepisów kodeksowych”, Roczniki Nauk Prawnych, t. 5, s. 17-48. Google Scholar
Zubert Bronisław Wenanty, 2005, Prawa chorego we wspólnocie Kościoła, w: Elżbieta Szczot (red.), Pro iure et vita, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 659-675. Google Scholar
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu, pl. Katedralny 14, 50-329 Wrocław
