Doświadczenie posiadania rodziny prokreacji jako czynnik modelujący językowy obraz rodziny u młodych kobiet
Ewa Beata Baruk-Dzięcioł
Katedra Wczesnej Edukacji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. R. Prawocheńskiego 13, 10-725 OlsztynAbstrakt
Celem przeprowadzenia badań była zarówno rekonstrukcja prototypu rodziny, istniejącego w świadomości i języku dorosłych kobiet, które mają rodzinę prokreacji oraz takich, które mają jedynie rodzinę pochodzenia. Z kolei problem badawczy łączył się z pytaniem o zakres i zawartość prototypu rodziny, który ukształtował się w świadomości i języku młodych kobiet posiadających doświadczenie życia w rodzinie prokreacji. Badania zostały przeprowadzone z wykorzystaniem metody asocjacyjnej, zaś analizę zgromadzonego materiału leksykalnego przeprowadzono w kilku aspektach. Okazało się, że możliwości werbalizacyjne w związku ze słowem bodźcowym rodzina, zarówno respondentek mających rodzinę prokreacji, jak i kobiet jej nieposiadających – są podobne. Można więc przypuszczać, że doświadczenie posiadania rodziny prokreacji nie jest czynnikiem, który w istotny sposób wpływa na ich możliwości werbalizacyjne w związku z eksponowanym słowem-bodźcem. Udało się też zauważyć, że zawartość językowego prototypu rodziny, który ukształtował się w świadomości objętych badaniami kobiet – zarówno zamężnych i posiadających potomstwo, jak i nieposiadających rodziny prokreacji – jest utrwalona przez oddziaływania społeczne i kulturowe. Natomiast doświadczenie posiadania rodziny prokreacji wydaje się być czynnikiem modelującym odczuwanie istotności poszczególnych jej aspektów – w świadomości i języku respondentek.
Słowa kluczowe:
językowy obraz świata, prototyp, rodzina prokreacji, metoda asocjacyjna, kobiety w wieku dorosłościBibliografia
Anusiewicz Janusz, Dąbrowska Anna, Fleischer Michael, 2000, Językowy obraz świata i kultura. Projekt koncepcji badawczej, w: Anna Dąbrowska i Janusz Anusiewicz (red.), Językowy obraz świata i kultura, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 11-44.
Averill James R., 1998, „Czuję, więc jestem” – myślę, w: Paul Ekman, Richard J. Davidson (red.), Natura emocji, tłum. Bogdan Wojciszke, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, s. 316-322.
Bartmiński Jerzy, 2012, Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Baruk-Dzięcioł Ewa, 2019, Rodzina i dom jako elementy obrazu świata osób dorosłych z rodzin pełnych i niepełnych, „Studia Warmińskie”, nr 56, s. 329-340.
Błasiak Anna, Dybowska Ewa, 2017, Współzależność aktywności rodzinnej i zawodowej w życiu rodziny. Dylematy współczesnego rodzica, „Pedagogika Rodziny”, nr 7 (2), s. 115-125.
Broda Paweł, 2008, Zagrożenia współczesnej rodziny w wychowaniu dziecka, „Nauczyciel i Szkoła”, nr 3-4 (40-41), s. 23-30.
Chrobak Stanisław, 2018, Współpraca rodziny i szkoły – potrzeba zaufania i komplementarności, „Seminare”, nr 1, t. 39, s. 131-143.
Frączek Zofia, 2018, Wychowawcze funkcjonowanie współczesnej rodziny w percepcji nauczycieli i wychowawców, „Społeczeństwo i Rodzina”, 55 (2), s. 138-149.
Grabska Marcelina, 2000, Asocjacyjny portret mężczyzny, w: Marcelina Grabska (red.), „Słowa, słowa, słowa” … w komunikacji językowej, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 335-348.
Harwas-Napierała Barbara, 2008, Znaczenie przemian współczesnej rodziny dla rozwoju człowieka, „Psychologia Rozwojowa” nr 13 (3), s. 21-27.
Hunca-Bednarska Anna, 1997, Skojarzenia werbalne w schizofrenii, Wydawnictwo Czelej, Lublin.
Jakubowicz Mariola, 1999, Badania etymologiczne w rekonstrukcji językowego obrazu świata, w: Anna Pajdzińska, Piotr Krzyżanowski (red.), Przeszłość w językowym obrazie świata, Wydawnictwo UMCS, Lublin s. 117-127.
Jezierski Kamil, Rostek Irmina, 2019, Wychowanie po rozwodzie jako wyzwanie współczesności, „Horyzonty Wychowania”, tom 18, nr 48, s. 23-32.
Kurcz Ida, 2000, Psychologia języka i komunikacji, Wydawnictwo „Scholar”, Warszawa.
Lach Michalina, Nowak Michał, 2007, Skojarzenia słowne osób dwujęzycznych na podstawie języków: polskiego i włoskiego, „Investigationes Linguisticae”, nr 15, s. 11-128.
Miczyńska-Kowalska Maria, 2013, Zagrożenia współczesnej rodziny w społeczeństwie ryzyka, „Zarządzanie Mediami”, tom 1 (1), s. 33-49.
Mikołajczyk-Matyja Nawoja, 2004, Skojarzenia słowne niewidomych i widzących użytkowników języka polskiego – studium porównawcze, „Investigationes Linguisticae”, nr 11, s. 1-17.
Nogowski Jacek M., 2014, Funkcje społeczne rodziny i jej zagrożenia na przykładzie regionu warmińsko-mazurskiego, „Seminare”, nr 4, t. 35, s. 57-68.
Piętkowa Romualda, 2007, Językowy obraz świata i stereotypy a nauczanie języka obcego, w: Aleksandra Achtelik i Jolanta Tambor (red.), Sztuka czy rzemiosło? Nauczyć Polski i polskiego, Wydawnictwo Gnome, Katowice, s. 85-104.
Rozen Barbara, 2018, Sztuka bycia rodzicem w dobie pluralizmu wartości, „Studia Warmińskie”, nr 55, s. 159-174.
Tyszka Zbigniew, 2002, Rodzina we współczesnym świecie, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Woodworth Robert S., Schlosberg Harold, 1963, Psychologia eksperymentalna, t. 1, tłum. Andrzej Lewicki, Ergon Vielerose, PWN, Warszawa.
Zawadzka Edyta, 2019, Teleologiczne aspekty kultury pedagogicznej rodziny. Podejście komponentowo-relacyjne, „Horyzonty Wychowania”, tom 18, nr 48, s. 63-73.
Katedra Wczesnej Edukacji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. R. Prawocheńskiego 13, 10-725 Olsztyn
