Główne idee libertarianizmu

Karol Jasiński

Katedra Filozofii i Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn


Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie zasadniczych idei libertarianizmu. Do głównych przedstawicieli libertarianizmu należą m.in.: Jay A. Nock, Ayn Rand, Robert Nozick, Murray N. Rothbard i Hans H. Hoppe. Libertarianizm jako odłam liberalizmu wyróżnia wiele doktryn, nurtów i ruchów, można o nim powiedzieć, że jest to nurt kulturowy, teoria filozoficzna lub ideologia. Uważa się, że libertarianizm powinien być traktowany przede wszystkim jako odmiana liberalizmu, zwłaszcza liberalizmu klasycznego jako pewnej doktryny życia społeczno-politycznego (mającej jednak pewne założenia metafizyczno-antropologiczne) i próba jej konsekwentnego rozwinięcia. Pomimo różnych odmian libertarianizmu, wśród których jedne są radykalne, inne zaś umiarkowane, może być on scharakteryzowany za pomocą kilku zasadniczych idei, do których należą idea wolnej jednostki, własności prywatnej i wolnego rynku, sprawiedliwości, praw człowieka, krytyki państwa i wspierania społeczeństwa obywatelskiego.


Słowa kluczowe:

libertarianizm, jednostka, wolność sumienia, własność, państwo


Bartyzel Jacek, 2004, W gąszczu liberalizmów. Próba periodyzacji i klasyfikacji, Fundacja Servire Veritati. Instytut Edukacji Narodowej, Lublin.   Google Scholar

Bartyzel Jacek, 2005, Liberalizm, w: Andrzej Maryniarczyk (red.), Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 6, PTTA, Lublin, s. 393-399.   Google Scholar

Boaz David, 2005, Libertarianizm, tłum. Dariusz Juruś, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.   Google Scholar

Friedman Milton, Friedman Rose, 1994, Wolny wybór, tłum. Jacek Kwaśniewski, Wydawnictwo PANTA, Sosnowiec.   Google Scholar

Hoppe Hans Hermann, 2006, Demokracja – bóg, który zawiódł, tłum. Witold Falkowski, Juliusz Jabłecki, Fijorr Publishing, Warszawa.   Google Scholar

Hoppe Hans Hermann, 2011, Ekonomia i etyka własności prywatnej. Studia z zakresu ekonomii politycznej i filozofii, tłum. Karol Nowacki, Fijorr Publishing, Warszawa.   Google Scholar

Juruś Dariusz, 2014, Libertarny radykalizm, Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna, nr 1, s. 45-58.   Google Scholar

Kieliszek Zdzisław, 2017, Ontyczno-funkcjonalny status narodu a podstawowe idee liberalizmu i komunitaryzmu, Studia Warmińskie, nr 54, s. 9-20.   Google Scholar

Maroń Grzegorz, 2007/2008, Sprawiedliwość według Roberta Nozicka w perspektywie libertarianizmu, Resovia Sacra, nr 14/15, s. 319-337.   Google Scholar

Miklaszewska Justyna, 1994, Libertariańskie koncepcje wolności i własności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.   Google Scholar

Miklaszewska Justyna, 2001, Filozofia a ekonomia. W kręgu teorii publicznego wyboru, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.   Google Scholar

Nozick Robert, 1999, Anarchia, państwo, utopia, tłum. Paweł Maciejko, Michał Szczubiałka, Fundacja „Aletheia”, Warszawa.   Google Scholar

Prostak Rafał, 2004, Rzecz o sprawiedliwości. Komunitarystyczna krytyka współczesnego liberalizmu amerykańskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.   Google Scholar

Rand Ayn, 2000, Cnota egoizmu. Nowa koncepcja egoizmu, tłum. Jerzy Łoziński, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.   Google Scholar

Rau Zbigniew, 2000, Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku, Fundacja „Aletheia”, Warszawa.   Google Scholar

Rosłoński Igor, 2012, Libertarianizm wobec wybranych praw i kategorii aksjologicznych, Wrocławskie Studia Politologiczne, nr 13, s. 167-185.   Google Scholar

Rothbard Murray Newton, 2004, O nową wolność. Manifest libertariański, tłum. Witold Falkowski, Fundacja „Odpowiedzialność Obywatelska”, Warszawa.   Google Scholar

Rothbard Murray Newton, 2008, Ekonomia wolnego rynku, t. 3, tłum. Rafał Rudowski, Fijorr Publishing, Warszawa.   Google Scholar

Rothbard Murray Newton, 2009, Egalitaryzm jako bunt przeciwko naturze ludzkiej, tłum. Krzysztof Węgrzecki, Fijorr Publishing, Warszawa.   Google Scholar

Rothbard Murray Newton, 2010, Etyka wolności, tłum. Jakub Woziński, Jan Fijor, Fijorr Publishing, Warszawa.   Google Scholar

Sepczyńska Dorota, 2012, „Libertariański”, „libertarianin”, „libertarianizm”. Wczesna historia pojęć w Stanach Zjednoczonych, w: Jakub Michalczenia, Artur Sobiela (red.), Oblicza anarchizmu i libertarianizmu w filozofii i polityce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn, s. 139-160.   Google Scholar

Sepczyńska Dorota, 2013, Libertarianizm. Mało znane dzieje pojęcia zakończone próbą definicji, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn.   Google Scholar

Smoliński Maciej, 2008, Agoryzm. Libertarianizm o lewicowym obliczu?, w: Mirosław Sadowski, Piotr Szymaniec, Ernest Bojek (red.), Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty studenckie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 66-78.   Google Scholar

Sobiela Artur, 2012a, Libertarianizm jako próba odnowy konserwatyzmu i projekt rewolucji społecznej. Refleksje nad książką Hansa-Hermanna Hoppego „Demokracja- bóg, który zawiódł”, w: Jakub Michalczenia, Artur Sobiela (red.), Oblicza anarchizmu i libertarianizmu w filozofii i polityce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn, s. 161-180.   Google Scholar

Sobiela Artur, 2012b, Zbawieni lub niezbawieni będziemy indywidualnie, a nie zbiorowo. Dyskusja z Adrianem Niklem o libertarianizmie chrześcijańskim, „sojuszu ekstremów”, narkotykach i ekologii, w: Jakub Michalczenia, Artur Sobiela (red.), Oblicza anarchizmu i libertarianizmu w filozofii i polityce, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn, s. 201-226.   Google Scholar

Staśkiewicz Hubert, 2015, Rozumienie libertarianizmu, Analiza i Egzystencja, nr 30, s. 109-126.   Google Scholar

Szahaj Andrzej, 2012, Liberalizm, wspólnotowość, równość. Eseje z filozofii polityki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.   Google Scholar

Szahaj Andrzej, 2014, Kapitalizm drobnego druku, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.   Google Scholar

Teluk Tomasz, 2009, Libertarianizm. Krytyka, Fundacja Instytut Globalizacji, Gliwice-Warszawa.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-01-20 — zaktualizowane 2022-12-31

Cited By /
Share

Jasiński, K. (2022). Główne idee libertarianizmu. Studia Warmińskie, 59. https://doi.org/10.31648/sw.7175 (Original work published 20 styczeń 2023)

Karol Jasiński 
Katedra Filozofii i Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn