Cnoty Xiao (pobożności synowskiej) i Ti (posłuszeństwa braterskiego) jako dwa filary konfucjańskiego familizmu

Zbigniew Wesołowski

Monumenta Serica Institute, Arnold-Janssen-Str. 20, 53757 Sankt Augustin
https://orcid.org/0000-0003-3449-4830


Abstrakt

W cesarskich Chinach (221 p.n.e. - 1911) pobożność synowska (xiao) i posłuszeństwo braterskie (ti) były dwiema podstawowymi wartościami życia rodzinnego, a konfucjański familizm uczynił synowską pobożność kamieniem węgielnym całego porządku społecznego. Oryginalne użycie słowa xiao z Zachodniej Dynastii Zhou (ok. 1045–771 p.n.e.) odnosi się przede wszystkim do rytów dla zmarłych rodziców i przodków. Później konfucjaniści w czasach Walczących Królestw (475–221 p.n.e.) myśleli o xiao szczególnie jako o okazaniu posłuszeństwa i szacunku rodzicom. Po okresie Walczących Królestw konfucjaniści ponownie zinterpretowali xiao, rozszerzając go o wymiar polityczny, tj. posłuszeństwo i szacunek dla swego władcy. Od tego czasu xiao, jako posłuszne podporządkowanie dzieci rodzicom, stało się podstawą zarówno samodoskonalenia, jak i porządku politycznego. Synowie z pobożnością synowską byli również postrzegani jako lojalni słudzy, aby zaspokoić potrzeby powstającego państwa biurokratycznego w imperialnych Chinach. Na przestrzeni wieków rodzice nieustannie podkreślali swoim dzieciom, że sposób, w jaki traktują starszych, tj. za pomocą synowskiej pobożności i braterskiego posłuszeństwa, jest centralną miarą ich wartości moralnej. Konfucjański familizm z dwoma filarami xiao i ti był w rozumieniu Liang Shuminga rodzajem religii. Chociaż konfucjańska myśl o rodzinie, kładąca nacisk na synowską pobożność i braterskie posłuszeństwo, nadal ma w dzisiejszych Chinach swoją wartość i znaczenie, jednak jest coraz bardziej narażona na wiele wyzwań. Sytuacja ta jest konsekwencją głęboko zakorzenionej transformacji tradycyjnej etyki, wartości i instytucji rodzinnych, wywołanej procesami modernizacji i globalizacji.


Słowa kluczowe:

familizm, konfucjanizm, pobożność synowska, posłuszeństwo braterskie, Chiny


Ames Roger T., 2011, Confucian Role Ethics: A Vocabulary, Honolulu.
Crossref   Google Scholar

Boltz William, 1993, Hsiao ching 孝經, in: Michael Loewe (ed.), Early Chinese Texts: A Bibliographical Guide, Berkeley, pp. 141-152.   Google Scholar

Brown Donald E., 1991, Human Universals, New York.   Google Scholar

Clark Donald N., 1983, The Ming Connection: Notes on Korea’s Experience in the Chinese Tributary System, Transactions of the Korea Branch of the Royal Asiatic Society, No. 58, pp. 77-89.   Google Scholar

Bart Dessein, 2014, Faith and Politics: (New) Confucianism as Civil Religion, Asian Studies, No. 2/1, pp. 39-64.
Crossref   Google Scholar

Ebrey Patricia B., 2003, Xiao 孝 (Filial Piety), in: Yao Xinzhong (ed.), RoutledgeCurzon Encyclopedia of Confucianism, London – New York, vol. 2 (O-Z), pp. 680-681.   Google Scholar

Guangdong tongzhi 廣東通志 (General History of Guangdong), “Liezhuan san” [Biographies, Part Three], the 1822 edition, vol. 4, juan 270, p. 4691   Google Scholar

Holcombe Charles, 2013, The Xianbei in Chinese History, Early Medieval China, No. 19, pp. 1-38.
Crossref   Google Scholar

David K. Jordan, The Traditional Chinese Family & Lineage (https://pages.ucsd.edu/~dkjordan/chin/familism.html; accessed on 24.03.2022 Content created: 2006-03-20; File Last Modified: 2022-01-01).   Google Scholar

Knapp Keith N., 2003, Ershisi xiao 二十四孝 (The Twenty-Four Filial Exemplars), in: Yao Xinzhong (ed.), RoutledgeCurzon Encyclopedia of Confucianism. London – New York, vol. 1 (A-N), pp. 200-201.   Google Scholar

Knapp Keith N., 2003, Ti 悌 (Fraternal), in: Yao Xinzhong (ed.), RoutledgeCurzon Encyclopedia of Confucianism, London – New York, vol. 2 (O-Z), p. 604.   Google Scholar

Knapp Keith N., 1995, The Ru Reinterpretation of Xiao, Early China, No. 20, pp. 195-222.
Crossref   Google Scholar

Keightley David N., 2004, The Making of the Ancestors: Late Shang Religion and Its Legacy, in: John Lagerwey (ed.), Religion and Chinese Society, Hong Kong – Paris, pp. 3-63.
Crossref   Google Scholar

Kulp Daniel H., 1925, Country Life in South China: The Sociology of Familism, New York.   Google Scholar

Lagerwey John (ed.), 2004, Religion and Chinese Society, Hong Kong – Paris.
Crossref   Google Scholar

Lee Shu-ching, 1953, China’s Traditional Family, Its Characteristics and Disintegration, American Sociological Review, No. 18, pp. 272-280.
Crossref   Google Scholar

Liang Shuming, 1989, Dong-Xi wenhua ji qi zhexue東西文化及其哲學 (Eastern and Western Cultures and Their Philosophies; 1921), in: Liang Shuming quanji, vol. I, pp. 319-547.   Google Scholar

Liang Shuming, 1990. Zhongguo wenhua yaoyi 中國文化要義 (An Essential Meaning of Chinese Culture), in: Liang Shuming quanji, vol. III, pp. 1-316.   Google Scholar

Liang Shuming, Liang Shuming quanji 梁漱溟全集 (Collected Works of Liang Shuming), vol. I to VIII (Zhongguo wenhua shuyuan xueshu weiyuanhui bian 中國文化書院學術委員會編, Ji’nan, vols. I and II (1989), vol. III (1990), vol. IV (1991), vols. V and VI (1992), vols. VII and VIII (1993).   Google Scholar

Qi Xiaoying, 2015, Filial Obligation in Contemporary China: Evolution of the Culture-system, Journal for the Theory of Social Behaviour, No. 45/1, pp. 141-161.
Crossref   Google Scholar

Poškaitė Loreta, 2014, Filial Piety (xiao 孝) in the Contemporary and Global World: A View from the Western and Chinese Perspectives, Asian Studies, No. 2/1, pp. 99-114.
Crossref   Google Scholar

Henry Rosemont Jr. and Roger T. Ames, 2016, Confucian Role Ethics: A Moral Vision for the 21st Century?, Taipei.
Crossref   Google Scholar

Shun Kwong-loi, 2003, Xiao (Hsiao): Filial Piety, in: Antonio S. Cua (ed.), Encyclopedia of Chinese Philosophy, New York – London: Routledge, pp. 793-795.   Google Scholar

Smith Arthur H., 2002, Chinese Characteristics, Norwalk CT (originally 1894).   Google Scholar

Stephen O’Sullivan and Philip A. Pecorino, 2002, ETHICS: An Online Text-book, Chapter 7: Deontological Theories: Natural Law, Section 4: ‘Natural Law Theory’ (http://www.qcc.cuny.edu/SocialSciences/ppecorino/ETHICS_TEXT/Chapter_7_Deontological_Theories_Natural_Law/Natural_Law_Theory.htm; accessed on 24.03.2022).   Google Scholar

Rolf Trauzettel, 1977, Individuum und Heteronomie: Historische Aspekte des Verhältnisses von Individuum und Gesellschaft in China, Saeculum, No. 28/3, pp. 340-362 (English translation: Historical Aspects of the Individual-Society Relationship in China, in: Society, Culture, and Patterns of Behaviour (East Asian Civiäzations: New Attempts at Understanding Traditions 3/4), edited by C.-A. Seyschab, A. Sievers, and S. Szynkiewicz, Unkel/ Rhein: Horlemann. 1990, pp. 25-70).
Crossref   Google Scholar

Whyte Martin, 2004, Filial Obligations in Chinese Families: Paradoxes of Modernization, in: Charlotte Ikels (ed.), Filial Piety: Practice and Discourse in Contemporary East Asia, Stanford, p. 106.
Crossref   Google Scholar

Wu John, 1951, Beyond East and West, New York.   Google Scholar

Yao Xinzhong (ed.), 2003, RoutledgeCurzon Encyclopedia of Confucianism, London – New York: RoutledgeCurzon, vol. 1 (A-N) and vol. 2 (O-Z).   Google Scholar

Yao Xinzhong and Zhao Yanxia, 2010, Chinese Religion: A Contextual Approach, London – New York.   Google Scholar

Zhang Donia, 2017, Courtyard Housing in China: Chinese Quest for Harmony, Contemporary Urban Affairs, No. 1/2, pp. 38-56.
Crossref   Google Scholar


Opublikowane
2022-12-31

Cited By /
Share

Wesołowski, Z. (2022). Cnoty Xiao (pobożności synowskiej) i Ti (posłuszeństwa braterskiego) jako dwa filary konfucjańskiego familizmu. Studia Warmińskie, 59, 315–336. https://doi.org/10.31648/sw.8336

Zbigniew Wesołowski 
Monumenta Serica Institute, Arnold-Janssen-Str. 20, 53757 Sankt Augustin
https://orcid.org/0000-0003-3449-4830