Obecność tradycji w afrykańskiej nowoczesności
Jacek J. Pawlik
Katedra Nauk o Rodzinie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0003-2142-9976
Abstrakt
Bazując głównie na własnych doświadczeniach i badaniach terenowych w Togo w artykule przedstawiono sposób, w jaki tradycja wplata się w nowoczesność, a także ukazano, jak w dyskursie politycznym i społecznym wykorzystuje się światopogląd oparty na religii tradycyjnej. Czy odrzucenie tradycji przez młodych wiąże się z jej hamującą rozwój siłą? Analizie poddano: imperatyw solidarności rodzinnej, który utrudnia rozwój jednostki, rytualizm zmuszający do poświęcenia wszelkich oszczędności na organizację wydarzeń świątecznych oraz czarownictwo, które pozwala na wytłumaczenie nierówności w życiu publicznym. We wszystkich tych obszarach tradycja nie tylko jest obecna, ale odgrywa ważną rolę jako czynnik stabilizujący, wyjaśniający i ogarniający rzeczywistość społeczną.
Słowa kluczowe:
Afryka, nowoczesność, tradycja, czarownictwo, obrzędy pogrzebowe, solidarnośćBibliografia
Adjiwanou V., Impact de la pauvreté sur la scolarisation et le travail des enfants de 6-14 ans au Togo, www.saga.cornell.edu/saga/educconf/adjiwanou.pdf (14.12.2015).
Balandier G., Anthropologie politique, Paris 2004.
Blanchy S., Maison des femmes, cités des hommes, Paris 2010.
Cohen S., Folk Devils and Moral Panics. The Creation of the Mods and Rockers, Oxford 1987.
Comaroff J., Comaroff J., Introduction, w: J. Comaroff, J. Comaroff (red.), Modernity and Its Malcontents. Ritual and Power in Postcolonial Africa, Chicago 1993.
Ellis S., Rumour and Power in Togo, Africa 63/64 (1993).
Evans-Pritchard E.E. i in., The Institutions of Primitive Society, Glencoe 1961.
Fortes M. (red.), Marriage in Tribal Societies, Cambridge 1962.
Geschiere P., Sorcellerie et politique en Afrique. La viande des autres, Paris 1995.
Hambereger K., La parenté vodou, Paris 2011.
Hastings A., Christian Marriage in Africa, London 1973.
Hillman E., Polygamy Reconsidered, Maryknoll NY 1975.
Janin P., Les sociétés villageoises sont égalitaires, w: G. Courade (red.), L’Afrique des idées reçues, Paris 2006.
Lelart M. (red.), La tontine, pratique informelle d’épargne et de crédit dans les pays en voie de développement, Paris 1990.
Lonsdale J., Moral Ethnicity and Political Tribalism, w: P. Kaarlsholm, J. Hultin (red.), Inventions of Boundaries. Historical and Anthropological Approaches to the Study of Ethnicity and Nationalism, Roskilde 1994.
Masquelier A., Of Headhunters and Cannibals. Migrancy, Labor, and Consumption in the Mawri Imagination, Cultural Anthropology 15 (2000), nr 1.
Mbiti J.S., Afrykańskie religie i filozofia, Warszawa 1980.
Nadel S.E., A Black Byzantium. The Kingdom of Nupe in Nigeria, Oxford 1951.
Ndembou S., La solidarité africaine relève de la générosité, w: G. Courade (red.), L’Afrique des idées reçues, Paris 2006.
Pawlik J.J., Ciągłość i zmiana w afrykańskiej obrzędowości żałobnej. Na przykładzie Północnego Togo, Lud XCII (2008).
Pawlik J.J., Kontrakt, ślub, wesele – praktyka małżeńska we współczesnym Togo, Nurt SVD 40/2: 2006.
Pawlik J.J., Przywództwo lineażowe w Afryce – między imperatywem krwi a wymogiem tradycji, w: A. Żukowski (red.), Przywódcy i przywództwo we współczesnej Afryce, Olsztyn 2008.
Pawlik J.J., Śmierć w myśli afrykańskiej, Przegląd Humanistyczny XLVI (2002), nr 1.
Pawlik J.J., Zaradzić nieszczęściu. Rytuały kryzysowe u ludu Basari z Togo, Olsztyn 2006.
Penoukou B.E., Les sources de l‘espérance chrétienne face à la mort. Quels rites funéraires dans une Église-famille de Dieu au Sud du Togo? Perspectives missiologiques, Université Saint Paul, Ottawa (praca magisterska) 2003/2004.
Piłaszewicz S., Religie Afryki, Warszawa 2000.
Radcliffe-Brown A.R., Structure and Function in Primitive Society, London 1952.
Rosny de E., L’Afrique des guérisons, Paris 1992.
Thomas L.-V., Luneau R., La terre africaine et ses religions, Paris 1992.
Balandier G., Anthropologie politique, Paris 2004.
Blanchy S., Maison des femmes, cités des hommes, Paris 2010.
Cohen S., Folk Devils and Moral Panics. The Creation of the Mods and Rockers, Oxford 1987.
Comaroff J., Comaroff J., Introduction, w: J. Comaroff, J. Comaroff (red.), Modernity and Its Malcontents. Ritual and Power in Postcolonial Africa, Chicago 1993.
Ellis S., Rumour and Power in Togo, Africa 63/64 (1993).
Evans-Pritchard E.E. i in., The Institutions of Primitive Society, Glencoe 1961.
Fortes M. (red.), Marriage in Tribal Societies, Cambridge 1962.
Geschiere P., Sorcellerie et politique en Afrique. La viande des autres, Paris 1995.
Hambereger K., La parenté vodou, Paris 2011.
Hastings A., Christian Marriage in Africa, London 1973.
Hillman E., Polygamy Reconsidered, Maryknoll NY 1975.
Janin P., Les sociétés villageoises sont égalitaires, w: G. Courade (red.), L’Afrique des idées reçues, Paris 2006.
Lelart M. (red.), La tontine, pratique informelle d’épargne et de crédit dans les pays en voie de développement, Paris 1990.
Lonsdale J., Moral Ethnicity and Political Tribalism, w: P. Kaarlsholm, J. Hultin (red.), Inventions of Boundaries. Historical and Anthropological Approaches to the Study of Ethnicity and Nationalism, Roskilde 1994.
Masquelier A., Of Headhunters and Cannibals. Migrancy, Labor, and Consumption in the Mawri Imagination, Cultural Anthropology 15 (2000), nr 1.
Mbiti J.S., Afrykańskie religie i filozofia, Warszawa 1980.
Nadel S.E., A Black Byzantium. The Kingdom of Nupe in Nigeria, Oxford 1951.
Ndembou S., La solidarité africaine relève de la générosité, w: G. Courade (red.), L’Afrique des idées reçues, Paris 2006.
Pawlik J.J., Ciągłość i zmiana w afrykańskiej obrzędowości żałobnej. Na przykładzie Północnego Togo, Lud XCII (2008).
Pawlik J.J., Kontrakt, ślub, wesele – praktyka małżeńska we współczesnym Togo, Nurt SVD 40/2: 2006.
Pawlik J.J., Przywództwo lineażowe w Afryce – między imperatywem krwi a wymogiem tradycji, w: A. Żukowski (red.), Przywódcy i przywództwo we współczesnej Afryce, Olsztyn 2008.
Pawlik J.J., Śmierć w myśli afrykańskiej, Przegląd Humanistyczny XLVI (2002), nr 1.
Pawlik J.J., Zaradzić nieszczęściu. Rytuały kryzysowe u ludu Basari z Togo, Olsztyn 2006.
Penoukou B.E., Les sources de l‘espérance chrétienne face à la mort. Quels rites funéraires dans une Église-famille de Dieu au Sud du Togo? Perspectives missiologiques, Université Saint Paul, Ottawa (praca magisterska) 2003/2004.
Piłaszewicz S., Religie Afryki, Warszawa 2000.
Radcliffe-Brown A.R., Structure and Function in Primitive Society, London 1952.
Rosny de E., L’Afrique des guérisons, Paris 1992.
Thomas L.-V., Luneau R., La terre africaine et ses religions, Paris 1992.
Pawlik, J. J. (2016). Obecność tradycji w afrykańskiej nowoczesności. Studia Warmińskie, 53, 25–38. https://doi.org/10.31648/sw.86
Jacek J. Pawlik
Katedra Nauk o Rodzinie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0003-2142-9976
Katedra Nauk o Rodzinie, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0003-2142-9976
