Posługa katechisty w świetle Listu apostolskiego Antiquum ministerium papieża Franciszka
Mieczysław Polak
a:1:{s:5:"en_US";s:67:"Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny ";}Abstrakt
Każdy, kto został powołany do Kościoła, ma swój własny udział w jego misji ewangelizacyjnej. Ta misja wypełniana jest w przestrzenno-czasowych uwarunkowaniach, które wyznaczają jej kształt i precyzują zadania poszczególnych osób. We
wspólnotach chrześcijańskich od samych ich początków kształtowały się różne formy
posług. Posługi te podejmowane były zarówno przez wyświęconych szafarzy, jak i przez wiernych świeckich. Z czasem jednak doszło do ich sklerykalizowania. Zostały one związane z przygotowaniem do przyjęcia sakramentu święceń. Powrót do ich pierwotnego znaczenia zawdzięczamy odnowie liturgicznej, którą podjął II Sobór Watykański. Przedstawiona w dokumentach soborowych odnowiona wizja Kościoła i związana
z nią teologia zgromadzenia liturgicznego umożliwiły przywrócenie różnych kościelnych posług, które były udzielane wiernym świeckim. Pierwsze dwie z nich – lektora i akolity – ustanowił papież Paweł VI w 1972 r. Kolejną – posługę katechisty – ustanowił papież Franciszek w 2021 r. Posługa katechisty (z 2021 r.) nawiązuje z jednej strony do posług czasów apostolskich i pierwotnego Kościoła, z drugiej odpowiada wyzwaniom współczesności. Niniejszen opracowanie jest próbą ukazania posługi katechisty, jaką nakreślił w swoim liście apostolskim Antiquum ministerium papież Franciszek. Analiza ta obejmuje zarówno kwestie terminologiczne, jak i merytoryczne związane
z ustanowioną nową posługą katechisty. Ogólna refleksja została odniesiona do sytuacji Kościoła w Polsce.
Słowa kluczowe:
posługa, papież Franciszek, katechista, Antiquum ministeriumBibliografia
Czekalski Ryszard, 2010, Rys historyczny lekcji religii katolickiej w Polsce, Studia Katechetyczne 7, s. 99-125. Google Scholar
Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele „Christus Dominus”, 2002, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań, s. 236–258. Google Scholar
Dekret o apostolstwie świeckich „Apostolicam actuositatem”, 2002, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań, s. 433–471. Google Scholar
Dekret o działalności misyjnej Kościoła, 2002, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań, s. 377–401. Google Scholar
Domaszk Arkadiusz, 2009, Prawny i katechetyczny wymiar „Drogi Neokatechumenalnej”, Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” 52, nr /3-4, s. 69-90.
Crossref
Google Scholar
Dziura Ryszard, 2002, Katechista, w: Szostek Andrzej i.in. (red.), Encyklopedia Katolicka, t. 8, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, kol. 1016-1017. Google Scholar
Franciszek papież, 2021a, List apostolski w formie „Motu proprio” „Spiritus Domini” o zmianie kanonu 230 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego na temat dopuszczenia osób płci żeńskiej do urzędowej posługi lektoratu (10.01.2021), tekst polski, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20210110_spiritus-domini.html (17.01.2023). Google Scholar
Franciszek papież, 2021b, List Apostolski w formie „Motu Proprio” „Antiquum Ministerium” w którym ustanawia posługę katechety (10.05.2021), tekst polski, https:// www.vatican.va/content/francesco/pl/motu_proprio/documents/papa-francesco-motu-proprio-20210510_antiquum-ministerium.pdf (24.05.2021). Google Scholar
Gevaert Joseph (red.), 2007, Słownik katechetyczny, tłum. z włoskiego Krystyna Kozak, red. wyd. polskiego Misiaszek Kazimierz, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa. Google Scholar
Górzyński Józef, 2023, Od funkcji do posługi (od munus do ministerium). Kim mają być w parafii ustanowieni lektor i akolita?, w: https://vademecumliturgiczne.pl/2017/01/29/od-funkcji-do-poslugi-od-munus-do-ministerium-kim-maja-byc-w-parafii-ustanowieni-lektor-i-akolita/#identifier_0_1309 (28.02.2023). Google Scholar
Hipolit Rzymski, Tradycja Apostolska, tłum. pol. Paprocki Henryk, 1976, Hipolita Rzymskiego „Tradycja Apostolska”: wstęp, przekład, komentarz, Studia Theologica Varsaviensia 14 nr 1, s. 145-169. Google Scholar
II Polski Synod Plenarny (1991-1999), 2001, Uchwały Synodu. Liturgia Kościoła po Soborze Watykańskim II, Pallottinum, Poznań, s. 189-216. Google Scholar
Jan Paweł II, 1979, Adhortacja apostosla Catechesi tradendae, w: https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_16101979_catechesi-tradendae.html (24.02.2023). Google Scholar
Jan Paweł II, 1989, Adhortacja apostolska Christifideles laici, Wydawnictwo Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław. Google Scholar
Jan Paweł II, 1990, Encyklika Redemptoris Missio, Włocławskie Wydawnictwo Diecezjalne, Włocławek. Google Scholar
Janczewski Zbigniew, 2009, Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyznom z 2007 r. jako forma realizacji postanowień Kodeksu prawa kanonicznego z 1983 r., Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny 52 nr 1-2, s. 139-153.
Crossref
Google Scholar
Janczewski Zbigniew, 2001, Prace i uchwały II Polskiego Synodu Plenarnego, „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny” 44 nr 1-2, s. 31-45.
Crossref
Google Scholar
Jungmann Joseph Andreas, 1992, Sprawowanie liturgii. Podstawy i historia form liturgii, przekład i wprowadzenie Marian Wolicki, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków. Google Scholar
Kliszek Maciej, 2022, Posługi stałe jako jeden z trzech rodzajów służebnego zaangażowania wiernych świeckich, Kościół i Prawo 11(24), nr 2, s. 79–96.
Crossref
Google Scholar
Kodeks Prawa Kanonicznego, 1984, Pallottinum, Poznań. Google Scholar
Kołodziej Marcin, 2012, Zgromadzenie liturgiczne jako rzeczywistość teologiczno-kanoniczna w ministerialnym posługiwaniu Kościoła, Papieski Wydział Teologiczny, Wrocław. Google Scholar
Komisja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP, 2022, Sprawy liturgiczne w czasie zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski, w: https://opoka.news/sprawy-liturgiczne-w-czasie-zebrania-plenarnego-konferencji-episkopatu-polski (27.02.2023). Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski, 1973, Instrukcja w sprawie posług oraz święceń udzielanych w Seminariach Duchownych, tekst w: Wiadomości Archidiecezjalne Warszawskie LV, nr 7, s. 260-264. Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski, 1982, Zmodyfikowana Instrukcja w sprawie posług oraz święceń udzielanych w Seminariach Duchownych, Wiadomości Diecezjalne Warszawskie LXXII, nr 7, s. 206-211. Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski, 2007, Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyznom, w: https://liturgia.wiara.pl/doc/420691. Instrukcja-Episkopatu-Polski-w-sprawie-udzielania-poslugi (27.02.2023). Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski, 2001, Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego Google Scholar
w Polsce, Wydawnictwo WAM 2001. Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski, 2021, Dekret ogólny w sprawie wieku i przymiotów kandydatów do posługi stałego lektoratu i akolitatu, nie będących kandydatami do święceń, Akta Konferencji Episkopatu Polski nr 33, w: https://episkopat.pl/wp-content/uploads/2021/12/ Dekret-og%C3%B3lny-Akolici-i-lektorzy-DO-recognitio_20211202.pdf (27.02.2023). Google Scholar
Kongregacja ds. Duchowieństwa, i.in, 1998, Instrukcja „Ecclesiae de mysterio” o niektórych kwestiach dotyczących współpracy wiernych świeckich w ministerialnej posłudze kapłanów (15 sierpnia 1997), tekst polski w: „L’Osservatore Romano” 19, nr 12, s. 30-40. Google Scholar
Konstytucja o Liturgii Świętej „Sacrosanctum Concilium”, 2002, w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań, s. 48–78. Google Scholar
Konstytucja Duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym „Gaudium et spes”, 2002, Google Scholar
w: Konstytucje, dekrety, deklaracje, Pallottinum, Poznań, s. 526–606. Google Scholar
Krakowiak Czesław, 2019, Święcenia niższe, posługi i funkcje wiernych świeckich w liturgii, Towarzystwo Naukowe KUL Lublin. Google Scholar
Krześniak-Firlej Danuta, 2003, Nauczanie religii rzymskokatolickiej w prawodawstwie państwowym i kościelnym Drugiej Rzeczpospolitej, Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne nr 14, s. 243-269. Google Scholar
Litawa Karol, 2022, Posługi świeckich w liturgii eucharystycznej – zarys historyczny, Liturgia Sacra 29, nr 1, s. 37–59.
Crossref
Google Scholar
Majewski Mieczysław, 1989, Teologia katechezy, Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław. Google Scholar
Materski Edward, 2002, Katecheta, w: Szostek Andrzej i.in. (red.), Encyklopedia Katolicka, t. 8, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, kol. 1014-1015. Google Scholar
Nadolski Bogusław, 1989, Liturgika, t. I, Liturgika fundamentalna, Pallottinum, Poznań. Google Scholar
Ozorowski Mieczysław, 2004, Urząd i posługa w Kościele, Studia Teologiczne 22, s. 15-25. Google Scholar
Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji, 2020, Dyrektorium o katechizacji, (23.03.2020), tekst polski, Jedność, Kielce. Google Scholar
Paprocki Henryk, 1976, Hipolita Rzymskiego „Tradycja Apostolska”: wstęp, przekład, komentarz, Studia Theologica Varsaviensia 14 nr 1, s. 145-169. Google Scholar
Paweł VI papież, 1972, List apostolski w formie „motu proprio” „Ministeria quaedam” wprowadzający nową dyscyplinę w odniesieniu do tonsury, święceń niższych i subdiakonatu w Kościele łacińskim (15.08.1972), tekst polski: https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/pawel_vi/motu/ministeria_quaedam_15081972.html (13.10.2022) Google Scholar
Paprocki Henryk, 1976, Hipolita Rzymskiego „Tradycja Apostolska”: wstęp, przekład, komentarz, Studia Theologica Varsaviensia 14/1, s. 145-169. Google Scholar
Roche Arthur, 2021, List prefekta Kongregacji ds. kultu Bożego i dyscypliny sakramentów do przewodniczących Konferencji episkopatów w sprawie rytu udzielania posługi katechisty, w: Google Scholar
https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/ccdds/documents/rc_con_ccdds_doc_20211203_lettera-rito-istituzione-catechisti_ge.html (27.02.2023). Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej, 1992, w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych z dnia 14 kwietnia 1992 r., Dz.U. 1992 nr 36 poz. 155. Google Scholar
Słowikowska Agata, 2018, Od święcenia do posługi. Akolita w ustawodawstwie Kościoła łacińskiego, Studia Redemptorystowskie nr 16, s. 409-422. Google Scholar
Statut Drogi Neokatechumenalnej, 2002, tekst polski: https://kosciol.wiara.pl/files/old/powolanie. wiara.pl/elementy/statut_neo.pdf (27.02.2023). Google Scholar
Wieradzka Anna, 2013, Szkoła Katechistów jako odpowiedź na wezwanie Synodu Archidiecezji Poznańskiej 2004 –2008, w: Hadryś Jacek (red.), 2013, Zawsze z Tobą. Księga pamiątkowa ofiarowana Bp. Zdzisławowi Fortuniakowi na 50-lecie kapłaństwa, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 201-208. Google Scholar
Zakrzewska Aldona, 2012, Edukacja religijna dzieci i młodzieży szkolnej okresu międzywojennego źródłem humanizacji życia społecznego, Pedagogia Christiana 30, nr 2, s. 47-68.
Crossref
Google Scholar
a:1:{s:5:"en_US";s:67:"Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny ";}