Dlaczego książę Edmund Radziwiłł (1842–1895) nie został biskupem wrocławskim?
Marek Jodkowski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Książę Edmund Radziwiłł wywodził się ze zniemczałej linii Radziwiłłów. Był księdzem diecezji wrocławskiej, jednak w 1870 r. przeniósł się do archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej. Otrzymał wówczas urząd wikariusza w Ostrowie Wielkopolskim. Zaangażował się w działalność polityczną na Górnym Śląsku, zyskując poparcie
partii Centrum. Przez wiele lat był posłem tej partii w parlamencie niemieckim. Mimo swojego koncyliacyjnego podejścia spotykał się jednak z krytyką zarówno centrowców, jak i Polaków. W 1881 r. został kandydatem na biskupa wrocławskiego. Tego samego roku również biskup chełmiński zabiegał o jego nominację na swojego koadiutora. Ze względu jednak na propolskie wypowiedzi księcia, jego zaangażowania w sprawy narodowościowe, jak też jego polskie pochodzenie, kandydaturę tę odrzuciły władze pruskie.
Słowa kluczowe:
diecezja wrocławska, archidiecezja gnieźnieńska i poznańska, Edmund Radziwiłł, Górny Śląsk, partia CentrumBibliografia
Źródła archiwalne Google Scholar
Archiwum Archidiecezjalne we Wrocławiu, APD 1620 Edmund Radziwiłł. Google Scholar
Geheimes Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz (Berlin), I. HA, Rep. 76 IV, Sekt. 1a, Abt. II, Nr. 3, Breslau, Bd. 1. Google Scholar
Źródła drukowane Google Scholar
Pater Mieczysław, 1996, Radziwiłł Maria Edmund Wiktor Benedykt OSB (1842–1895), w: Mieczysław Pater (red.), Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku, Księgarnia św. Jacka, Katowice, s. 343–344. Google Scholar
Wyczawski Hieronim E., 1982, Radziwiłł Benedykt, w: Hieronim E. Wyczawski (red.), Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, s. 487–488. Google Scholar
Notatki prasowe Google Scholar
Der Abbe Prinz Radziwill (…), Nationalzeitung, 1881, nr 560, z 29.11. Google Scholar
Die „Affaire Radziwill“ (…), Germania, 1881, nr 283, z 6.12. Google Scholar
Aus Breslau (…), Germania, 1881, nr 271, z 26.11. Google Scholar
Die Auseinandersetzungen über den Beruf (…), Nationalzeitung, 1881, nr 571, z 5.12. Google Scholar
Berlin, 22. Nov., Elberfelder Zeitung, 1881, z 23.11. Google Scholar
In Centrumskreisen (…), Nationalzeitung, 1881, nr 561, z 29.11. Google Scholar
Korespondencye Dziennika Poznańskiego, Dziennik Poznański, 1880, nr 237, z 15.10. Google Scholar
Nicht ohne Überraschung (…), Norddeutsche Allgemeine Zeitung, 1881, nr 557, z 29.11. Google Scholar
Der officiöse Feldzug (…), Germania 1881, nr 282, z 5.12. Google Scholar
Prinz Edmund Radziwill (…), Vossische Zeitung, 1881, nr 553, z 26.11. Google Scholar
Literatura Google Scholar
Benyskiewicz Joachim, 1976, Posłowie polscy w Berlinie w latach 1866–1890, WSP, Zielona Góra. Google Scholar
Dziś i przed siedmiu laty przypomina wyborcom R., 1876, J. I. Kraszewski (W. Łebiński), Poznań. Google Scholar
Mandziuk Józef, 2008, Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. Czasy nowożytne, t. 3, cz. 2 (1845–1887), Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa. Google Scholar
Pater Józef, 2000, Poczet biskupów wrocławskich, Wydawnictwo DTSK Silesia, Wrocław. Google Scholar
Pater Józef, 1997, Z dziejów wrocławskiego Kościoła, Muzeum Archidiecezjalne, Wrocław. Google Scholar
Pater Mieczysław, 1971, Centrum a ruch polski na Górnym Śląsku (1879–1893), Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice. Google Scholar
Radziwill Edmund, 1877, Ein Besuch in Marpingen, Germania, Berlin. Google Scholar
Radziwill Edmund 1879, Canossa oder Damascus? Eine Lebensfrage für das Deutsche Reich, Germania, Berlin. Google Scholar
Radziwiłł Edmund, 1872, Die kirchliche Autorität und das moderne Bewußtsein, Verlag von G. P. Aderholz, Breslau. Google Scholar
Trzeciakowski Lech, 2003, Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa. Google Scholar
Urban Wincenty, 1962, Zarys dziejów diecezji wrocławskiej, Wydawnictwo Diecezjalne Świętego Krzyża w Opolu, Wrocław. Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
