Konsulat Generalny RP w Wilnie (1991–2008) – dzieje misji konsularnej i działania na rzecz oświaty i kultury polskiej na Litwie
Danuta Kamilewicz-Rucińska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Konsulat Generalny RP w Wilnie jako samodzielna placówka dyplomatyczna działał 17 lat (1991-2008). W realiach państwa przyjmującego – Litwy – w którym polska mniejszość narodowa nie tylko stanowi największy odsetek, ale też jest
społecznością prężnie manifestującą swoją przynależność do narodu polskiego, była
niezwykle ważna, trudna i potrzebna. W ramach ogółu działań i czynności zgodnych z przepisami prawa polskiego, prawa międzynarodowego, prawa Unii Europejskiej oraz zwyczajami międzynarodowymi Konsulat Generalny w Wilnie, działając na rzecz oświaty i kultury polskiej na Litwie podejmował działania na rzecz umacniania więzi między Rzecząpospolitą Polską a osobami polskiego pochodzenia oraz osobami deklarującymi przynależność do Narodu Polskiego zamieszkałymi na Litwie. Ponadto działał na rzecz polskiej mniejszości narodowej oraz praw i wolności osób należących do tej mniejszości, czuwał w zakresie swojej właściwości nad wykonywaniem umów międzynarodowych, a poprzez współpracę z polskimi organizacjami, stowarzyszeniami, jak również poszczególnymi jednostkami rozwijał i pogłębiał współpracę gospodarczą, naukową, techniczną oraz kulturalną między Rzecząpospolitą a Litwą. Obecnie wszelkie
działania prowadzone przez Konsulat Generalny na rzecz polskiej kultury, oświaty, szkolnictwa i języka polskiego na Litwie przejęła Ambasada RP w Wilnie. Konsulat Generalny jako odrębna, samodzielna jednostka administracyjna był silnym głosem w sprawach polskiej mniejszości na Litwie, która swoich praw domaga się nieustannie. Głosem ważnym i potrzebnym, wyrazem troski polskiej dyplomacji w kierunku dążeń do edukacji polskiej mniejszości narodowej w języku ojczystym. Ogniwem przyczyniającym się do zwiększenia ogólnego dobrostanu Polaków na Litwie.
Słowa kluczowe:
Konsulat Generalny RP, Litwa, mniejszość polska, kultura, oświataBibliografia
Opracowania, artykuły Google Scholar
Adamkiewicz Włodzimierz, Friedrich Juliusz, Grabiński Mieczysław, Sędzielowski Mieczysław, Zaleski Władysław Józef, 1954, Polska Służba Zagraniczna po 1 września 1939 r., Wydawnictwo Stowarzyszenia Pracowników Polskiej Służby Zagranicznej, Londyn. Google Scholar
Adamowicz Honorata, 2021, Powróci obowiązkowa matura z języka polskiego, Kurier Wileński, z 30 IX. Google Scholar
Akińczo Aleksandra, 2018, Ambasador RP w Wilnie: na Litwie większa życzliwości wobec Polski, PAP, 20.06.2018, https://dzieje.pl/aktualnosci/ambasador-rp-w-wilnie-na-litwie-wieksza-zyczliwosci-wobec-polski (10.04.2023). Google Scholar
Akińczo Aleksandra, 2019, W Kownie odsłonięto tablicę upamiętniającą pracę poselstwa RP w latach 1938–1929, PAP, 22.03.2019, https://dzieje.pl/aktualnosci/w-kownie-odslonieto-tablice-upamietniajaca-prace-poselstwa-rp-w-latach-1938–1939 (10.04.2023). Google Scholar
Biogramy. Encyklopedia Solidarności, https://encysol.pl/es/encyklopedia/biogramy/17546, Maszkiewicz Mariusz.html (15.04.2023). Google Scholar
Bartoszewski Władysław, 2000, Odpowiedź ministra spraw zagranicznych na zapytanie nr 2612 w sprawie podjęcia działań w zakresie rozwiązywania problemów związanych z kształceniem ludności polskiej na Litwie, Warszawa, dnia 13 listopada 2000 r., https://orka2.sejm.gov.pl/IZ3.nsf/main/3DE79A2F (15.04.2023). Google Scholar
Ceranka Paweł, Szczepanik Krzysztof (oprac.), 2020, Urzędy konsularne Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1945. Informator archiwalny, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Warszawa. Google Scholar
Grzybowski Jerzy, 2010, Ambasada RP w Kujbyszewie wobec problemu obywateli polskich narodowości białoruskiej i ukraińskiej w ZSRR w latach 1941–1943, w: Henryk Stroński, Grzegorz Seroczyński (red.), Polska dyplomacja na Wschodzie w XX – początkach XXI wieku, Wyd. UWM, Olsztyn/Charków. Google Scholar
Jackiewicz M., Zapiski wileńskie 1998–2002, wyd. Instytut Północny, Olsztyn 2020. Google Scholar
Kamilewicz-Rucińska Danuta, 2017, Być Polakiem na Litwie. Sytuacja polskiej mniejszości narodowej po II wojnie światowej do współczesności, Wyd. UWM, Olsztyn. Google Scholar
Kamilewicz-Rucińska Danuta, 2023, Działania rządu niepodległej Litwy wobec oświaty polskiej, w: Gawin Tadeusz (red.), Polacy na Białorusi od Powstania Styczniowego do XXI wieku, t. VII, Studium Europy Wschodniej UW, Warszawa. Google Scholar
Katelbach Tadeusz, 1938, Za litewskim murem, Wyd. Rój, Warszawa. Google Scholar
Kowalska Ewa, 2014, Spis rodzin wojskowych wywiezionych do ZSSR, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa–Kraków. Google Scholar
Lipka-Chudzik Waldemar, 2016, Między pokusą a kuszeniem. Dylematy oficera wywiadu, Agencja wydawnicza CB, Warszawa. Google Scholar
Lis Wojciech (red. nauk.), 2018, Polacy na Litwie. Przeszłość i teraźniejszość, Wyd. Adam Marszałek, Toruń. Google Scholar
Lis Wojciech (red. nauk.), 2021, Kultura polska na Litwie, Wyd. KUL, Lublin. Google Scholar
Lis Wojciech (red, nauk.), 2023, Polacy na Kowieńszczyźnie – dawniej i obecnie, Wyd. Academicon, Lublin. Google Scholar
Modzelewski Wojciech T., 2012, Dwie dekady stosunków Polski z Litwą – wymiar polityczny, Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 3, s. 287–312. Google Scholar
Moroz-Łapin Krystyna, Szejbak Mirosław, 2014, Meandry litewskiej polityki oświatowej w szkolnictwie mniejszości narodowych, Rocznik Stowarzyszenia Naukowców Polaków Litwy, t. 13/14. Google Scholar
Mróz Maciej, 2020, Wybrane aspekty relacji polsko-litewskich w latach 1991–2019 i ich wpływ na kondycję mniejszości polskiej w Republice Litewskiej. Raport, Wyd. UW, Warszawa. Google Scholar
Muszyński Mariusz, 2002, Opieka dyplomatyczna i konsularna w prawie wspólnotowym, Kwartalnik Prawa Publicznego, nr 2/3. Google Scholar
Obracht-Prondzyński Cezary, Milewska Małgorzata, 2020, Tożsamość. Kultura. Równość, Instytut Kaszubski, Gdańsk. Google Scholar
Sosno Barbara, 1996, Konkurs większy niż w latach poprzednich, Kurier Wileński, z 8 VI. Google Scholar
Srebrakowski Aleksander, 2013, My nie bracia, my sąsiedzi. Polska perspektywa stosunków polsko-litewskich. Wybór tekstów i dokumentów, Wyd. KEW, Wrocław. Google Scholar
Szpala Mirosław, 2010, Dom, w którym żyje duch romantyzmy, Kurier Wileński, z 3 XII. Google Scholar
Szubtarska Beata, 2003, Zarys działalności konsularnej ambasady RP w ZSRR w latach 1941–1943, Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, t. XXXVIII. Google Scholar
Szubtarska Beata, 2005, Ambasada polska w ZSRR w latach 1941–1943, Warszawa. Google Scholar
Umiastowski Jan K., 1947, Przez kraj niewoli. Wspomnienia z Litwy i Rosji z lat 1939–1942, Londyn. Google Scholar
Widacki Jan, 1997, Stosunki z Litwą, Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej, http://www.sprawymiedzynarodowe.pl/rocznik/1997/1997.html (10.04.2023). Google Scholar
Wilczewski Dominik, 2018, „Żyjemy życiem odrębnym, oddzieleni sztucznym parawanem, przeszkodą, zbudowaną ze złej woli, murem chińskim”, w: Simonas Jazavita, Dominik Wilczewski, Najciemniejsza noc jest tuż przed świtem. 80. rocznica nawiązania stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską a Litwą, Instytut Polski w Wilnie, Wilno. Google Scholar
Zmiany personalne w polskiej służbie zagranicznej, 1939, Kurjer Polski, R. 42, nr 192. Google Scholar
Akty prawne, dokumenty Google Scholar
Akta osobiste, Archiwum MSZ, n.n. 72/12, w. 8, t. 36994. Google Scholar
Decyzja nr 57 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie likwidacji Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie oraz wyznaczeniu okręgu konsularnego Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Litewskiej, Dz.Urz. MSZ, 2008.4.122. Google Scholar
Įsakymas Dėl Tautinių mažumų švietimo nuostatų, Valstybės žinios, 2002-01-26, nr 9–337, pkt 11.8. Google Scholar
Komisja Łączności z Polakami za Granicą, nr 20, Biuletyn, 2002, nr 999/IV, z 24.09, https://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/83F10104835455F3C1256C540047C568?OpenDocument (15.04.2023). Google Scholar
Komisja Łączności z Polakami za Granicą, nr 22, Biuletyn, 1999, nr 1633/III, z 15.06, http://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/0/752B7F1C792983C0C1256B730036DA84?OpenDocument (10.04.2023). Google Scholar
Komisja Łączności z Polakami za Granicą, nr 58, Biuletyn, 1997, nr 3440/II, z 14.03, https://orka.sejm.gov.pl/Biuletyn.nsf/e7da7aee89713a06c1256b6e0044f66b/fef9c3f58ad429d5c1256b7200516cf8OpenDocument (10.04.2023). Google Scholar
Konwencja konsularna między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską, sporządzona w Wilnie dnia 13 stycznia 1992 r., Dz.U. 1994, nr 30, poz. 108. Google Scholar
Program Działania Konsula Generalnego RP w Wilnie, Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, n.n. 36/03, wiązka (w.) 8. Google Scholar
Spis rodzin wojskowych wywiezionych do ZSRR, Fundacja Ośrodka KARTA, sygn. PL_1001_AW_V__AC_115. Google Scholar
Sprawozdanie Konsula Generalnego za 2000 rok, Archiwum MSZ, n.n. 88/05, w. 9. Google Scholar
Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, Dz.U. 1995, nr 15, poz. 71. Google Scholar
Ustawa o organizacji konsulatów i o czynnościach konsulów z 11 listopada 1924 r., Dz.U. 1924, nr 103, poz. 944. Google Scholar
Ustawa z dnia 13 lutego 1984 r. o funkcjach konsulów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. 1984, nr 9, poz. 34. Google Scholar
Ustawa z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej, Dz.U. 2021, poz. 464. Google Scholar
Zapis przebiegu posiedzenia Komisji Łączności z Polakami za Granicą, 15 lutego 2016, nr 6, www.sejm.gov.pl, (10.04.2023). Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
