Postpamięć czy pamięć indywidualna? Doświadczenie Zagłady zobrazowane w reportażu Agaty Tuszyńskiej pt. "Bagaż osobisty po marcu"
Joanna Chłosta-Zielonka
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
The aim of this article is to analyze the latest reportage by Agata Tuszyńska entitled Personal luggage. After March [2018]. The author deals with the shared experience of the generation of young Jews, the children of those who survived the Holocaust, living in the Polish People’s Republic. The category of post-memory, defined in 1997 by Marianne Hirsch, is assigned to this experience reported in the text. The interpretation of the protagonists’ statements, however, demonstrates that it does not work in their case. Their memories are of a genuine generational character, but they consist of a variety of individual memories, in which the Holocaust is on the margin of experience.
Słowa kluczowe:
post-memory, individual memory, generational memory, Holocaust, March eventsBibliografia
Assmann Aleida. 2013. Cztery formy pamięci. Przeł. Sidowska K. W: Assmann Aleida,Między historią a pamięcią. Antologia. Red. Saryusz-Wolska M. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Assmann Jan. 2016. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Przeł. Kryczyńska-Pham A. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Błoński Jan. 1987. Biedni Polacy patrzą na getto. „Tygodnik Powszechny” nr 2.
Buryła Sławomir. 2006. Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Buryła Sławomir. 2016. Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holocaustu. Kraków: Universitas.
Cuber Marta. 2013. Metonimie Zagłady. O polskiej prozie lat 1987-2012. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czapliński Przemysław. 2010. Zagłada – niedokończona narracja polskiej nowoczesności. W: Ślady obecności. Red. Buryła S., Molisak A. Kraków: Universitas: 337-384.
Czapliński Przemysław, Domańska Ewa. 2009. Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Engelking Barbara. 1993. Na łące popiołów. Ocaleni z Holocaustu. Warszawa: Cyklady.
Engelking Barbara. 1994. Zagłada i pamięć: doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Engelking Barbara. 1996. Czas przestał dla mnie istnieć: analiza doświadczania czasu w sytuacji ostatecznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Engelking Barbara. 2003. „Szanowny panie gistapo”: donosy do władz niemieckich w Warszawie i okolicach w latach 1940-1941. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Engelking Barbara. 2011. Jest taki piękny słoneczny dzień... Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942-1945. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Engelking Barbara, Leociak Jacek. 2001. Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Fresco Nadine. 2011. Śmierć Żydów.Przeł.Kamińska-Maurugeon M. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Grynberg Mikołaj. 2018. Księga Wyjścia. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Halbwachs Maurice. 1969. Społeczne ramy pamięci. Przeł. Król M. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Hirsch Marianne. 1997. Family Frames. Photography, Narrative, and Postmemory. Cambridge: Harvard University Press.
Hirsch Marianne. 2010. Żałoba i postpamieć. Przeł. Bojarska K. W: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Red. Domańska E. Poznań: Wydaw-nictwo Poznańskie: 247-280.
Hirsch Marianne, Spitzer Leo. 2010. Ghosts of home. The Afterlife of Czernovitz in Jewish Memory. London: University of California Press.
Janion Maria. 1991. Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów. Warszawa: Wydawnictwo PEN.
Karolak Sylwia. 2014. Doświadczenie Zagłady w literaturze polskiej 1947-1991. Kanon, który nie powstał. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Kotłowski Tadeusz. 2009. Holokaust – geneza, przebieg, skutki. W: Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania. Red. Czapliński P., Domańska E. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Kowalska-Leder Justyna. 2009. Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Leociak Jacek. 1997. Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego. Wrocław: Leopoldinum.
Leociak Jacek. 2009. Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji. Warszawa: Akademia Humanistyczna: Instytut Badań Literackich PAN.
Leociak Jacek. 2010. Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Leociak Jacek. 2018a. Biografie ulic. O żydowskich ulicach Warszawy: od narodzin po Zagładę. Warszawa: Dom Spotkań z Historią.
Leociak Jacek. 2018b. Młyny boże. Zapiski o Kościele i Zagładzie. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968). 2012. Red.Buryła S., Krawczyńska D., Leociak J. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Melchior Małgorzata. 2004. Zagłada a tożsamość: polscy Żydzi ocaleni „na aryjskich papierach”: analiza doświadczenia biograficznego. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Naszkowska Krystyna. 2018. Ani tu, ani tam. Marzec ’68 – powroty. Warszawa: Wielka Litera.
Olszewski Michał. 2005. Polsko-żydowskie pranie duszy. „Gazeta Wyborcza” nr 52: 13.
Ostrowska Joanna. Nadine Fresco, Śmierć Żydów. Fotografie. W: https://www.dwutygo-dnik.com/artykul/2672-nadine-fresco-smierc-zydow-fotografie.html [Dostęp 12 II 2020].
Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia. 2006. Red. Dąbrowski M., Molisak A. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku.2018. T. 1: Literatura i sztuka. Red. Buryła S. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Siemińska Anna. 2006. Pamięć uniewinniona. Pochodzenie żydowskie a problem tożsamości i wyborów identyfikacyjnych na przykładzie utworów Romy Ligockiej i Agaty Tuszyńskiej. W: Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia. Red. Dąbrowski M., Molisak A. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA: 172-189.
Stempowski Tomasz. 2013. Nadine Fresco, Śmierć Żydów. Fotografie. „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 2(22): 312-318.
Struk Janina. 2007. Holokaust w fotografiach. Interpretacje dowodów. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Tuszyńska Agata. 2005. Rodzinna historia lęku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Tuszyńska Agata. 2007. Ćwiczenia z utraty. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Tuszyńska Agata. 2018. Bagaż osobisty. Po Marcu. Warszawa: Dom Spotkań z Historią.
Ubertowska Aleksandra. 2007. Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Zagłady. Kraków: Universitas.
Ubertowska Aleksandra. 2008. „Pisałam sercem i krwią”. Poetyka kobiecych świadectw holocaustowych. „Ruch Literacki” nr 6: 617-644.
Ubertowska Aleksandra. 2009. „Niewidzialne świadectwa”. Perspektywa feministyczna w badaniach nad literaturą Holocaustu. „Teksty Drugie” nr 4: 214-226.
Ubertowska Aleksandra. 2013. Praktykowanie postpamięci. Marianne Hirsch i fotograficzne widma w Czernowitz. „Teksty Drugie” nr 4: 269-289.
Wojna i postpamięć. 2011. Red. Majchrowski Z., Owczarski W. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Żórawska Natalia. 2010. Homo holocaustus, czyli holocaustowe doświadczenia autobiograficzne kobiet. „Tematy i Konteksty” nr 5(10): 126-141.
Żórawska Natalia. 2015a. „Czy mogę o sobie powiedzieć: jestem Żydówką?”O „Rodzinnej historii lęku” Agaty Tuszyńskiej. „Łódzkie Studia Literaturoznawcze” nr 4: 61-75.
Żórawska Natalia. 2015b. Dziedzictwo (nie)pamięci. Holocaustowe doświadczenia pisarek drugiego pokolenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Assmann Jan. 2016. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Przeł. Kryczyńska-Pham A. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Błoński Jan. 1987. Biedni Polacy patrzą na getto. „Tygodnik Powszechny” nr 2.
Buryła Sławomir. 2006. Opisać Zagładę. Holocaust w twórczości Henryka Grynberga. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Buryła Sławomir. 2016. Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holocaustu. Kraków: Universitas.
Cuber Marta. 2013. Metonimie Zagłady. O polskiej prozie lat 1987-2012. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Czapliński Przemysław. 2010. Zagłada – niedokończona narracja polskiej nowoczesności. W: Ślady obecności. Red. Buryła S., Molisak A. Kraków: Universitas: 337-384.
Czapliński Przemysław, Domańska Ewa. 2009. Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Engelking Barbara. 1993. Na łące popiołów. Ocaleni z Holocaustu. Warszawa: Cyklady.
Engelking Barbara. 1994. Zagłada i pamięć: doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Engelking Barbara. 1996. Czas przestał dla mnie istnieć: analiza doświadczania czasu w sytuacji ostatecznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Engelking Barbara. 2003. „Szanowny panie gistapo”: donosy do władz niemieckich w Warszawie i okolicach w latach 1940-1941. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Engelking Barbara. 2011. Jest taki piękny słoneczny dzień... Losy Żydów szukających ratunku na wsi polskiej 1942-1945. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Engelking Barbara, Leociak Jacek. 2001. Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Fresco Nadine. 2011. Śmierć Żydów.Przeł.Kamińska-Maurugeon M. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Grynberg Mikołaj. 2018. Księga Wyjścia. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Halbwachs Maurice. 1969. Społeczne ramy pamięci. Przeł. Król M. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe.
Hirsch Marianne. 1997. Family Frames. Photography, Narrative, and Postmemory. Cambridge: Harvard University Press.
Hirsch Marianne. 2010. Żałoba i postpamieć. Przeł. Bojarska K. W: Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Red. Domańska E. Poznań: Wydaw-nictwo Poznańskie: 247-280.
Hirsch Marianne, Spitzer Leo. 2010. Ghosts of home. The Afterlife of Czernovitz in Jewish Memory. London: University of California Press.
Janion Maria. 1991. Projekt krytyki fantazmatycznej. Szkice o egzystencjach ludzi i duchów. Warszawa: Wydawnictwo PEN.
Karolak Sylwia. 2014. Doświadczenie Zagłady w literaturze polskiej 1947-1991. Kanon, który nie powstał. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje.
Kotłowski Tadeusz. 2009. Holokaust – geneza, przebieg, skutki. W: Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania. Red. Czapliński P., Domańska E. Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Kowalska-Leder Justyna. 2009. Doświadczenie Zagłady z perspektywy dziecka w polskiej literaturze dokumentu osobistego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Leociak Jacek. 1997. Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego. Wrocław: Leopoldinum.
Leociak Jacek. 2009. Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji. Warszawa: Akademia Humanistyczna: Instytut Badań Literackich PAN.
Leociak Jacek. 2010. Ratowanie. Opowieści Polaków i Żydów. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Leociak Jacek. 2018a. Biografie ulic. O żydowskich ulicach Warszawy: od narodzin po Zagładę. Warszawa: Dom Spotkań z Historią.
Leociak Jacek. 2018b. Młyny boże. Zapiski o Kościele i Zagładzie. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Literatura polska wobec Zagłady (1939-1968). 2012. Red.Buryła S., Krawczyńska D., Leociak J. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Melchior Małgorzata. 2004. Zagłada a tożsamość: polscy Żydzi ocaleni „na aryjskich papierach”: analiza doświadczenia biograficznego. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Naszkowska Krystyna. 2018. Ani tu, ani tam. Marzec ’68 – powroty. Warszawa: Wielka Litera.
Olszewski Michał. 2005. Polsko-żydowskie pranie duszy. „Gazeta Wyborcza” nr 52: 13.
Ostrowska Joanna. Nadine Fresco, Śmierć Żydów. Fotografie. W: https://www.dwutygo-dnik.com/artykul/2672-nadine-fresco-smierc-zydow-fotografie.html [Dostęp 12 II 2020].
Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia. 2006. Red. Dąbrowski M., Molisak A. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Pogromy Żydów na ziemiach polskich w XIX i XX wieku.2018. T. 1: Literatura i sztuka. Red. Buryła S. Warszawa: Instytut Historii PAN.
Siemińska Anna. 2006. Pamięć uniewinniona. Pochodzenie żydowskie a problem tożsamości i wyborów identyfikacyjnych na przykładzie utworów Romy Ligockiej i Agaty Tuszyńskiej. W: Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Przybliżenia. Red. Dąbrowski M., Molisak A. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA: 172-189.
Stempowski Tomasz. 2013. Nadine Fresco, Śmierć Żydów. Fotografie. „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 2(22): 312-318.
Struk Janina. 2007. Holokaust w fotografiach. Interpretacje dowodów. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Tuszyńska Agata. 2005. Rodzinna historia lęku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Tuszyńska Agata. 2007. Ćwiczenia z utraty. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Tuszyńska Agata. 2018. Bagaż osobisty. Po Marcu. Warszawa: Dom Spotkań z Historią.
Ubertowska Aleksandra. 2007. Świadectwo – trauma – głos. Literackie reprezentacje Zagłady. Kraków: Universitas.
Ubertowska Aleksandra. 2008. „Pisałam sercem i krwią”. Poetyka kobiecych świadectw holocaustowych. „Ruch Literacki” nr 6: 617-644.
Ubertowska Aleksandra. 2009. „Niewidzialne świadectwa”. Perspektywa feministyczna w badaniach nad literaturą Holocaustu. „Teksty Drugie” nr 4: 214-226.
Ubertowska Aleksandra. 2013. Praktykowanie postpamięci. Marianne Hirsch i fotograficzne widma w Czernowitz. „Teksty Drugie” nr 4: 269-289.
Wojna i postpamięć. 2011. Red. Majchrowski Z., Owczarski W. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Żórawska Natalia. 2010. Homo holocaustus, czyli holocaustowe doświadczenia autobiograficzne kobiet. „Tematy i Konteksty” nr 5(10): 126-141.
Żórawska Natalia. 2015a. „Czy mogę o sobie powiedzieć: jestem Żydówką?”O „Rodzinnej historii lęku” Agaty Tuszyńskiej. „Łódzkie Studia Literaturoznawcze” nr 4: 61-75.
Żórawska Natalia. 2015b. Dziedzictwo (nie)pamięci. Holocaustowe doświadczenia pisarek drugiego pokolenia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Chłosta-Zielonka, J. (2020). Postpamięć czy pamięć indywidualna? Doświadczenie Zagłady zobrazowane w reportażu Agaty Tuszyńskiej pt. "Bagaż osobisty po marcu". Acta Neophilologica, 2(XXII), 123–136. https://doi.org/10.31648/an.5589
Joanna Chłosta-Zielonka
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Inne teksty tego samego autora
- Joanna Chłosta-Zielonka, Jak pisać współczesne baśni. Przykład Doroty Masłowskiej "Jak zostałam wiedźmą" , Acta Neophilologica: Tom 1 Nr XXIV (2022): Acta Neophilologica
