Lokalny mit w prozie pogranicza polsko-ukraińskiego XIX wieku
Maria Bracka
KijówAbstrakt
W artykule przeanalizowano wybrane utwory Michała Czajkowskiego, Michała Grabowskie-
go, Zenona Fisza oraz Paulina Święcickiego, przedstawicieli polsko-ukraińskiego pogranicza lite-
rackiego XIX wieku, pod kątem obecnoci w nich elementów mitu lokalnego. Definicję mitu, jego
wyznaczniki i funkcje przyjęto według koncepcji Ernsta Cassirera i Mircei Eliadego, które jak
się zdaje najlepiej odzwierciedlają naturę i strukturę lokalnego mitu zapisanego w utworach
wspomnianych pisarzy. Wyodrębniono i opisano takie elementy mitu lokalnego, jak jego powta-
rzalność, dychotomiczność (arkadyjskość i infernalność), sakralność i chrzecijańska ludowość
oraz ponadczasowość. Wykazano, że w celu stworzenia tego mitu dokonywano reinterpretacji
historii, rzeczywistość łączono z wyobraźnią, literaturę z folklorem, a pogańskie zwyczaje z wiarą
chrzecijańską.
Bibliografia
Cieśla M. 1979. Mityczna struktura wyobraźni Słowackiego. Warszawa.
Czajkowski M. 2003. Powieści kozackie. Kraków.
Eliade M. 1998. Aspekty mitu. Warszawa.
Fabianowski A. 2006. „Ukraina – serce Europy. Koncepcje polityczne Michała Czajkowskiego”. Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze 21-22: 165-173.
Frye N. 1963. Fables of Identity: studies in poetic mythology. New York.
Kozak S. 2005. Polacy i Ukraińcy. W kręgu myśli i kultury pogranicza. Epoka romantyzmu. Warszawa.
Kwapiszewski M. 2006. Późny romantyzm i Ukraina. Z dziejów motywu i życia literackiego. Warszawa.
Lubaszewska A. 1984. Mit – ethos – konstrukcja. „Duma o hetmanie” Stefana Żeromskiego. Wrocław.
Stachurski P. [Święcicki P.]. 1871. Opowieści stepowe. Lwów.
Świerczyńska D. 1996. „Paulin Święcicki. Dramat pisarza pogranicza”. Pamiętnik Literacki (1): 199-212.
Tarsza E. [Grabowski M.]. 1838. Koliszczyzna i stepy. Wilno.
Wiegandt E. 1988. Austria Felix czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej. Poznań.
Радишевський Р. 2008. «Українськая школа» в польському романтизмі як міжнаціональна літературна формація. Словянські обрії, 572-596. Київ.
Єршов В. 2010. Польськая мемуаристична література Правобрежної України доби романтизму. Житомир.
Kijów
