Elementy trzeciej kultury w przekładach polskich wersji Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa
Monika Sadowska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła IIAbstrakt
Nowadays the publishing market offers five Polish translations of Mikhail Bulgakov’s novel Master and Margarita, which appeared in the space of almost fifty years. The objective of the article is to concentrate on the way the components of third culture are rendered in the translations mentioned above. The author tries to draw the readers’ attention to the analogies and discrepancies within the translators’ choices. The analysis covers the names of natural phenomena, names of traditional culture phenomena, both material and spiritual, as well as the names of social and political life phenomena.
Słowa kluczowe:
Master and Margarita, translation series, third culture components, traditional culture, political life phenomenaBibliografia
Bulgakov Mihail. 2011. Master i Margarita. Moskva: Izdatelʹstvo Astrelʹ [Булгаков Михаил. 2011. Мастер и Маргарита. Москва: Издательство Астрель].
Bułgakow Michał. 2016. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Tur K. Białystok: Fundacja Sąsiedzi.
Bułhakow Michaił. 2006. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Lewandowska I., Dąbrowski W. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Bułhakow Michaił. 2012. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Drawicz A. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o.
Bułhakow Michaił. 2016. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Przebina L.A., Przebinda G., Przebinda I. Kraków: Wydawnictwo Znak. Bułhakow Michaił. 2017. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Cichocki J. Warszawa: Bellona. Encyklopedia PWN. (online) https://encyklopedia.pwn.pl/.
Flaubert Gustaw. Herodiada. (online) http://biblioteka.kijowski.pl/flaubert% 20gustave/herodiada. pdf (dostęp 15.09.2018).
Flavij Iosif. Iudejskaâ vojna. (online) https://azbyka.ru/otechnik/Istorija_Tserkvi/ iudeiskaya_voina/1?=%D0%B4%D0%BE%D0%BC+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B0%D 0%B2%D0%B5%D0%B5%D0%B2 (dostęp 15.09.2018).
Flavij Iosif. Iudejskaâ vojna. (online) https://docplayer.ru/30151932-Iosif-flaviy-iudeyskaya-voyna. html (dostęp 15.09.2018). Flawiusz Józef. 1906. Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom. Z oryginału greckiego wydania. Kraków: Drukarnia Narodowa.
Flawiusz Józef. 2010. Wojna żydowska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Lewicki Roman. 2002. Obcość w przekładzie a obcość w kulturze. W: Przekład. Język. Kultura. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 43–51.
Lewicki Roman. 2017. Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ndiaye Iwona Anna. 2012. Przekład związków frazeologicznych z nominacjami diabła w polskich tłumaczeniach powieści Michaiła Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata”. „Acta Neophilologica” XIV/2. (online) http://docplayer.pl/29454015-Iwona-anna-ndiaye-przeklad-zwiazkow-frazeologicznych-z-nominacjami-diabla-w-polskich-tlumaczeniach-powiesci-michaila-bulhakowa-mistrz-i-malgorzata.html (dostęp 16.07.2018).
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekł. z jęz. grec. w oprac. Kazimierza Romaniuka. 2007. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Przebinda Grzegorz. 2016. Bułhakow udomowiony. W: Bułhakow Michaił. 2016. Mistrz i Małgorzata. Kraków: ZNAK: 527-536. Przebinda Grzegorz. 2017. „Sto dwadzieścia jedna Małgorzata”. O tekście pierwszego polskiego przekładu Mistrza i Małgorzaty. (online) http://www.academia.edu/32676869/grzegorz_przebinda_sto_dwadzie%c5%9acia_jedna_ma%c5%81gorzata_o_tek%c5%9acie_pierwszego_polskiego_przek%c5%81adu_mistrza_i_ma%c5%81gorzaty (dostęp 18.07.2018).
Słownik języka polskiego. T. I–VIII. 1900–1927. Red. Karłowicz J., Kryński A.A., Niedźwiedzki W. Warszawa: drukarnia „Współczesna”.
Słownik języka polskiego. T. I–XI. 1958–1969. Red. Doroszewski W. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Słownik języka polskiego. T. I–III. 1999. Red. Szymczak M. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Słownik wyrazów obcych. 1980. Red. Tokarski J. Warszawa: PWN. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. 1967/1994. Red. Kopaliński W. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Smaszcz Waldemar. (online) http://www.fundacja-sasiedzi.org.pl/wydawnictwa/193-michal-bulgakow-mistrz-i-malgorzata-nowe-tlumaczenie.html (dostęp 20.07.2018).
Uniwersalny słownik języka polskiego. T. I–IV. 2003. Red. Dubisz S. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Urbanek Dorota. 2002. Elementy trzeciej kultury w procesie przekładu. W: Przekład. Język. Kultura. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 61–69.
Wielki słownik wyrazów obcych. 2005. Red. Bańko M. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bułgakow Michał. 2016. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Tur K. Białystok: Fundacja Sąsiedzi.
Bułhakow Michaił. 2006. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Lewandowska I., Dąbrowski W. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Bułhakow Michaił. 2012. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Drawicz A. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o.
Bułhakow Michaił. 2016. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Przebina L.A., Przebinda G., Przebinda I. Kraków: Wydawnictwo Znak. Bułhakow Michaił. 2017. Mistrz i Małgorzata. Przeł. Cichocki J. Warszawa: Bellona. Encyklopedia PWN. (online) https://encyklopedia.pwn.pl/.
Flaubert Gustaw. Herodiada. (online) http://biblioteka.kijowski.pl/flaubert% 20gustave/herodiada. pdf (dostęp 15.09.2018).
Flavij Iosif. Iudejskaâ vojna. (online) https://azbyka.ru/otechnik/Istorija_Tserkvi/ iudeiskaya_voina/1?=%D0%B4%D0%BE%D0%BC+%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B0%D 0%B2%D0%B5%D0%B5%D0%B2 (dostęp 15.09.2018).
Flavij Iosif. Iudejskaâ vojna. (online) https://docplayer.ru/30151932-Iosif-flaviy-iudeyskaya-voyna. html (dostęp 15.09.2018). Flawiusz Józef. 1906. Dzieje wojny żydowskiej przeciwko Rzymianom. Z oryginału greckiego wydania. Kraków: Drukarnia Narodowa.
Flawiusz Józef. 2010. Wojna żydowska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Lewicki Roman. 2002. Obcość w przekładzie a obcość w kulturze. W: Przekład. Język. Kultura. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 43–51.
Lewicki Roman. 2017. Zagadnienia lingwistyki przekładu. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ndiaye Iwona Anna. 2012. Przekład związków frazeologicznych z nominacjami diabła w polskich tłumaczeniach powieści Michaiła Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata”. „Acta Neophilologica” XIV/2. (online) http://docplayer.pl/29454015-Iwona-anna-ndiaye-przeklad-zwiazkow-frazeologicznych-z-nominacjami-diabla-w-polskich-tlumaczeniach-powiesci-michaila-bulhakowa-mistrz-i-malgorzata.html (dostęp 16.07.2018).
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekł. z jęz. grec. w oprac. Kazimierza Romaniuka. 2007. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Przebinda Grzegorz. 2016. Bułhakow udomowiony. W: Bułhakow Michaił. 2016. Mistrz i Małgorzata. Kraków: ZNAK: 527-536. Przebinda Grzegorz. 2017. „Sto dwadzieścia jedna Małgorzata”. O tekście pierwszego polskiego przekładu Mistrza i Małgorzaty. (online) http://www.academia.edu/32676869/grzegorz_przebinda_sto_dwadzie%c5%9acia_jedna_ma%c5%81gorzata_o_tek%c5%9acie_pierwszego_polskiego_przek%c5%81adu_mistrza_i_ma%c5%81gorzaty (dostęp 18.07.2018).
Słownik języka polskiego. T. I–VIII. 1900–1927. Red. Karłowicz J., Kryński A.A., Niedźwiedzki W. Warszawa: drukarnia „Współczesna”.
Słownik języka polskiego. T. I–XI. 1958–1969. Red. Doroszewski W. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Słownik języka polskiego. T. I–III. 1999. Red. Szymczak M. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Słownik wyrazów obcych. 1980. Red. Tokarski J. Warszawa: PWN. Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. 1967/1994. Red. Kopaliński W. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Smaszcz Waldemar. (online) http://www.fundacja-sasiedzi.org.pl/wydawnictwa/193-michal-bulgakow-mistrz-i-malgorzata-nowe-tlumaczenie.html (dostęp 20.07.2018).
Uniwersalny słownik języka polskiego. T. I–IV. 2003. Red. Dubisz S. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Urbanek Dorota. 2002. Elementy trzeciej kultury w procesie przekładu. W: Przekład. Język. Kultura. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 61–69.
Wielki słownik wyrazów obcych. 2005. Red. Bańko M. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sadowska, M. (2018). Elementy trzeciej kultury w przekładach polskich wersji Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa. Acta Polono-Ruthenica, 3(XXIII), 141–155. https://doi.org/10.31648/apr.2833
Monika Sadowska
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
