Cechy języka Hieronima Floriana Radziwiłła (na podstawie wybranych rękopisów)
Katarzyna Zawilska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w OlsztynieAbstrakt
Hieronim Florian Radziwiłł (1715–1760) was one of the most powerful magnates of PolishLithuanian Commonwealth, the owner of residencies in Biała (now Biała Podlaska) and Słuck. Historians point out on the one hand his achievements as a patron of art, founder of a ballet school and a supporter of a few theatres but on the other hand they describe him as an eccentric and cruel person for his serfs. The prince left rich written heritage (diaries, messages, letters) which is an invaluable source for study on the author’s idiolect. The aim of the paper is to show the most important features of Radziwił’s writing with the emphasis on eastern elements of the language on the basis of chosen manuscripts kept in Czartoryscy Library in Kraków.
Słowa kluczowe:
language history, manuscripts, idiolectBibliografia
Biblioteka Czartoryskich w Krakowie: Pisma treści gospodarczej, pedagogicznej i myśliwskiej Hieronima Radziwiłła, sygn. 1721 II, k. 41–176.
Brzezina M., Zapisy typu „ambicia”, „penśia”,”okażia” w „Diariuszu” Hieronima Radziwiłła z r. 1747, „Język Polski” 1972, s. 118–124.
Goliński J.K., „Pamiętając o tym, że raz umrzeć trzeba...”. Hieronima Floriana Radziwiłła wizerunek własny, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Sarmacki konterfekt, pod red. S. Achremc zyka, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2002, s. 163–164.
Goliński J.K., „Rzeczy którymi najgodniejszego mogę zabawić gościa…”. Dwór Hieronima Floriana Radziwiłła i jego rozrywki, [w:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, pod red. T. Kostkiewiczowej i A. Roćko, Dig, Warszawa 2005, s. 191.
Hieronima Floriana Radziwiłła diariusze i pisma różne, oprac. i wstęp M. Brzezina, Energeia, Warszawa 1998.
Kosyl C., Właściwości fonetyczne polszczyzny kresowej w 1. połowie XVIII wieku (na przykładzie języka mieszczan hrubieszowskich), „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 1978, t. 17, s. 112.
Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego, t. 1−11, PWN, Warszawa 1958– 1969.
Słownik języka polskiego przez. M. Samuela Bogumiła Linde. Wydanie drugie, poprawione i pomnożone, t. 1–6, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1854–1860.
Słownik języka polskiego, pod red J. Karłowicza, J. Karłowicza, A, Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, t. 1–8, Warszawa 1900–1927.
Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, [online] <htpp//:sxvii/pl (SVXII)> (dostęp 14.09.2013).
Smolińska B., Polszczyzna północnokresowa z przełomu XVII i XVIII wieku na podstawie rękopisów Jana Władysława Odlanickiego i Antoniego Kazimierza Sapiehy, Wrocław 1983.
Zaleski J., Język Aleksandra Fredry, cz. II. Fleksja, składnia, słowotwórstwo, słownictwo, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975.
Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej. Funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Wrocław 1977.
Brzezina M., Zapisy typu „ambicia”, „penśia”,”okażia” w „Diariuszu” Hieronima Radziwiłła z r. 1747, „Język Polski” 1972, s. 118–124.
Goliński J.K., „Pamiętając o tym, że raz umrzeć trzeba...”. Hieronima Floriana Radziwiłła wizerunek własny, [w:] Między barokiem a oświeceniem. Sarmacki konterfekt, pod red. S. Achremc zyka, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2002, s. 163–164.
Goliński J.K., „Rzeczy którymi najgodniejszego mogę zabawić gościa…”. Dwór Hieronima Floriana Radziwiłła i jego rozrywki, [w:] Dwory magnackie w XVIII wieku. Rola i znaczenie kulturowe, pod red. T. Kostkiewiczowej i A. Roćko, Dig, Warszawa 2005, s. 191.
Hieronima Floriana Radziwiłła diariusze i pisma różne, oprac. i wstęp M. Brzezina, Energeia, Warszawa 1998.
Kosyl C., Właściwości fonetyczne polszczyzny kresowej w 1. połowie XVIII wieku (na przykładzie języka mieszczan hrubieszowskich), „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 1978, t. 17, s. 112.
Słownik języka polskiego, pod red. W. Doroszewskiego, t. 1−11, PWN, Warszawa 1958– 1969.
Słownik języka polskiego przez. M. Samuela Bogumiła Linde. Wydanie drugie, poprawione i pomnożone, t. 1–6, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1854–1860.
Słownik języka polskiego, pod red J. Karłowicza, J. Karłowicza, A, Kryńskiego, W. Niedźwiedzkiego, t. 1–8, Warszawa 1900–1927.
Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, [online] <htpp//:sxvii/pl (SVXII)> (dostęp 14.09.2013).
Smolińska B., Polszczyzna północnokresowa z przełomu XVII i XVIII wieku na podstawie rękopisów Jana Władysława Odlanickiego i Antoniego Kazimierza Sapiehy, Wrocław 1983.
Zaleski J., Język Aleksandra Fredry, cz. II. Fleksja, składnia, słowotwórstwo, słownictwo, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1975.
Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej. Funkcje urzędów i królewszczyzn w procesie przeobrażeń warstwy społecznej, Wrocław 1977.
Zawilska, K. (2018). Cechy języka Hieronima Floriana Radziwiłła (na podstawie wybranych rękopisów). Acta Polono-Ruthenica, 1(XX), 257–265. Pobrano z https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/apr/article/view/1738
Katarzyna Zawilska
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
