Особенности и способы перевода названий серий мультфиль-ма Маша и медведь на польский язык
Natalia Didenko
Uniwersytet Wrocławski, PolskaАннотация
Основной заголовок, а также комплекс названий серий мульт-фильма Маша и медведь как элементы паратекста играют принципиальную роль в определении характерных особенностей аудиовизуального продукта в целом. Они указывают на народно-культурную обусловленность мультфильма, которая проявляется на разных уровнях передачи информации (аудио и видео). Комплекс заголовков характеризуется высоким уровнем аллюзивности. В качестве названий встречаются пословицы, фразеологизмы, цитаты из классических произведений литературы, а также фольклора, строки из известных российских песен, модифици-рованные заголовки популярных телепередач. Такого рода названия представляют собой высокую степень сложности для переводчика. В результате анализа названий серий мультфильма и их переводов на польский язык выявлено три способа перевода: дословный, свободный (интерпретация) и замена. Ведущей стратегией является нейтрализация народно-культурной составляющей среды оригинала. Одним из объяснений выбранного пути можно считать тип главного получателя – ребенок, который в связи с недостаточным уровнем когнитивного опыта не расшифрует зако-дированную информацию.
Ключевые слова:
аудиовизуальный перевод, паратекст, народно-культурный компонент, дословный перевод, свободный перевод (интерпретация)Библиографические ссылки
Aleksandrova Oksana, Nikolaeva Ulʹâna. 2016. Strategii perevoda sovremennyh angloâzyčnyhfilʹmonimov na russkij i ispanskij âzyki (na primere filʹmov 2008–2014 gg.) [Translation Strate-gies of Modern English Filmonyms into Russian and Spanish (the example of films released in 2008–2014)]. “Vestnik RUDN”. Series “Teoriâ âzyka. Semiotika. Semantika” no 2, pp. 113–122. (In Russian)
Berezowski Leszek. 2004. Skąd się biorą polskie tytuły amerykańskich filmów? In: Przekładając nieprzekładalne. Vol. 2. Eds Kubińska O., Kubiński W. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, pp. 313–323. (In Polish)
Biaduń-Grabarek Hanna, Grabarek Józef. 2012. Kilka uwag o przekładzie tytułów na podstawie tłumaczeń niemiecko-polskich i polsko-niemieckich. “Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu” no 7, pp. 11–26. (In Polish)
Fateeva Natalʹâ. 2010. Sintez celogo: na puti k novoj poètike [Synthesis of the Whole: on the Way to the New Poetics]. Available at: https://www.litmir.me/br/?b=240111&p=1 (Accessed: 08.07.2019). (In Russian)
Gorškova Vera. 2014. Nazvanie filʹma kak edinica perevoda i sostavlâûŝaâ obraza-smysla [Film Title as a Unit of Translation and a Unit of Image-Sense]. “Vestnik Permskogo nacionalʹnogo issledovatelʹskogo politehničeskogo universiteta. Problemy âzykoznaniâ i pedagogiki” no 10, pp. 26–37. (In Russian)
Inšakova Natalʹâ. 2005. Pomoŝnik reklamista, ili Redaktor reklamnyh tekstov [Assistant Adverti-ser, or Editor of Advertising Texts]. Moscow, Meždunarodnyj centr finansovo-èkonomičeskogo razvitiâ. (In Russian)
Jarniewicz Jerzy. 2000. Przekład tytułu: między egzotyką a adaptacją. In: Przekładając nieprzekładalne: materiały z I Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej. Eds Kubiński W., Kubińska O., Wolański T.Z. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, pp. 477–483. (In Polish)
Kalegina Tatʹâna. 2019. Osobennosti perevoda nazvanij filʹmov Gollivuda s anglijskogo na nemeckij i russkij âzyki [Features of the Translation of the Hollywood Movies Titles from English into Russian and German]. “Kazanskij lingvističeskij žurnal” no 2, pp. 30–57. (In Russian)
Kanašina Svetlana. 2017. Èffekt obmanutogo ožidaniâ v internet-memah kak osobaâ kommunika-tivnaâ strategiâ [Stylistic Device of Defeated Expectancy as a Specific Communicative Strate-gy in Internet Memes]. “Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo pedagogičeskogo universiteta” no 10 (187), pp. 9–14. (In Russian)
Karaulov Ûrij. 2015. Associativnyj analiz: novyj podhod k interpretacii hudožestvennogo teksta[Association Analysis: the New Approach to the Literary Text Interpretation]. “Voprosy psiho-lingvistiki” no 3 (25), pp. 14–35. (In Russian)
Knyš Elena. 1992. Lingvističeskij analiz naimenovanij kinofilʹmov v russkom âzyke (avtoreferat dissertacii) [Linguistic Analysis of Movie Titles in Russian (dissertation abstract)]. Odessa. (In Russian)
Kohan Nadežda. 2009. K voprosu o strukture nacionalʹno-kulʹturnogo komponenta semantiki bezèkvivalentnyh leksičeskih edinic v sovremennom anglijskom âzyke [To the Question of Na-tional-Cultural Component Structure in Semantic of Non-Equivalent Lexical Untis in Modern English]. “Vestnik Čelâbinskogo gosudarstvennogo pedagogičeskogo universiteta” no 10 (2), pp. 224–232. (In Russian)
Lugovaya Ekaterina, Lugovoy Dmitriy. 2017. Literary translation as a creative activity. “Naučnyj rezulʹtat. Voprosy teoretičeskoj i prikladnoj lingvistiki” Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/literary-translation-as-a-creative-activity (Accessed 08 July 2019). (In English)
Milevič Inna. 2012. Perevod nazvanij hudožestvennyh filʹmov: kommunikativnye taktiki [Translation of Feature Films Titles: Communicative Tactics]. “Perevod i sopostavitelʹnaâ lingvistika” no 8, pp. 29–32. (In Russian)
Mineeva Olʹga, Madadova Kamila, Pirogova Anna. 2016. Sposoby perevoda na russkij âzyk nazvanij nemeckih hudožestvennyh filʹmov [Ways to Translate the Titles of German Feature Films into Russian]. “Simvol nauki” no 5. Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/sposoby-perevo-da-na-russkiy-yazyk-nazvaniy-nemetskih-hudozhestvennyh-filmov (Accessed 13 March 2020). (In Russian)
Nowak Marta. 2017. Tłumacz jako autor tytułów filmów i seriali. “Białostockie Archiwum Językowe” no 17, pp. 151–161. (In Polish)
Prokopčuk Anastasiâ. 2016. Lingvokulʹturnye problemy perevoda nazvaniâ (na materiale filʹma “Intouchables”) [Linguictic and Cultural Translation Problems of “Intouchables” film]. “Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta” no 14, pp. 174–177. (In Russian)
Rachut Konrad. 2014. Tłumaczenie jako akt komunikacji międzykulturowej. Na przykładzie tłumaczeń tytułów filmów anglojęzycznych na język polski i język rosyjski. “Acta Neophilologica” no XVI/2, pp. 221–228. (In Polish)
Rudolf Krzysztof Filip. 2000. O przekładalności tytułów. In: Przekładając nieprzekładalne. Eds Kubińska O., Kubiński W. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, pp. 485–489. (In Polish)
Rufova Elena. 2017. Semantičeskaâ interpretaciâ filʹmonimov (na materiale âponskogo âzyka)[Semantic Interpretation of Filmonyms (by the Material of the Japanese Language)]. “Filologiče-skie nauki. Voprosy teorii i praktyki” no 6 (72), part 1, pp. 127–129. (In Russian)
Šimik-Kozačko Paulina. 2010. Adaptirovannye nazvaniâ angloâzyčnyh filʹmov v perevode na polʹ-skij i russkij âzyki [Adapted Names of Films in English in Translation into Polish and Russian]. “Lingvokulʹturologiâ” no 4, pp. 225–238. (In Russian)
Tkačeva Anna. 2018. Nazvaniâ francuzskih filʹmov i ih russkie perevody kak tvorčestvo s attrakti-vnymi zadačami [The Names of French Films and Their Russian Translation how Creative Work with Attractive Objectives]. “Vestnik Volžskogo universiteta im. V.N. Tatiŝeva” no 4, Vol. 1, pp. 97–104. (In Russian)
Vikulova Larisa. 2001. Paratekst francuzskoj literaturnoj skazki: pragmalingvističeskij aspekt(avtoreferat dissertacii) [Paratext of the French Literary Fairy Tale: the Pragmalinguistic Aspect (dissertation abstract)]. Saint-Petersburg. (In Russian)
Voroncova Irina, Tkačenko Natalʹâ. 2015. Tendencii perevoda v kontekste sovremennogo rossijsko-go kinematografičeskogo rynka [Trends in Translating Movie Titles in the Context of Modern Russian Cinema Market]. “Novyj filologičeskij vestnik” no 3 (34), pp. 139–149. (In Russian)
Berezowski Leszek. 2004. Skąd się biorą polskie tytuły amerykańskich filmów? In: Przekładając nieprzekładalne. Vol. 2. Eds Kubińska O., Kubiński W. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, pp. 313–323. (In Polish)
Biaduń-Grabarek Hanna, Grabarek Józef. 2012. Kilka uwag o przekładzie tytułów na podstawie tłumaczeń niemiecko-polskich i polsko-niemieckich. “Rocznik Przekładoznawczy. Studia nad teorią, praktyką i dydaktyką przekładu” no 7, pp. 11–26. (In Polish)
Fateeva Natalʹâ. 2010. Sintez celogo: na puti k novoj poètike [Synthesis of the Whole: on the Way to the New Poetics]. Available at: https://www.litmir.me/br/?b=240111&p=1 (Accessed: 08.07.2019). (In Russian)
Gorškova Vera. 2014. Nazvanie filʹma kak edinica perevoda i sostavlâûŝaâ obraza-smysla [Film Title as a Unit of Translation and a Unit of Image-Sense]. “Vestnik Permskogo nacionalʹnogo issledovatelʹskogo politehničeskogo universiteta. Problemy âzykoznaniâ i pedagogiki” no 10, pp. 26–37. (In Russian)
Inšakova Natalʹâ. 2005. Pomoŝnik reklamista, ili Redaktor reklamnyh tekstov [Assistant Adverti-ser, or Editor of Advertising Texts]. Moscow, Meždunarodnyj centr finansovo-èkonomičeskogo razvitiâ. (In Russian)
Jarniewicz Jerzy. 2000. Przekład tytułu: między egzotyką a adaptacją. In: Przekładając nieprzekładalne: materiały z I Międzynarodowej Konferencji Translatorycznej. Eds Kubiński W., Kubińska O., Wolański T.Z. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, pp. 477–483. (In Polish)
Kalegina Tatʹâna. 2019. Osobennosti perevoda nazvanij filʹmov Gollivuda s anglijskogo na nemeckij i russkij âzyki [Features of the Translation of the Hollywood Movies Titles from English into Russian and German]. “Kazanskij lingvističeskij žurnal” no 2, pp. 30–57. (In Russian)
Kanašina Svetlana. 2017. Èffekt obmanutogo ožidaniâ v internet-memah kak osobaâ kommunika-tivnaâ strategiâ [Stylistic Device of Defeated Expectancy as a Specific Communicative Strate-gy in Internet Memes]. “Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo pedagogičeskogo universiteta” no 10 (187), pp. 9–14. (In Russian)
Karaulov Ûrij. 2015. Associativnyj analiz: novyj podhod k interpretacii hudožestvennogo teksta[Association Analysis: the New Approach to the Literary Text Interpretation]. “Voprosy psiho-lingvistiki” no 3 (25), pp. 14–35. (In Russian)
Knyš Elena. 1992. Lingvističeskij analiz naimenovanij kinofilʹmov v russkom âzyke (avtoreferat dissertacii) [Linguistic Analysis of Movie Titles in Russian (dissertation abstract)]. Odessa. (In Russian)
Kohan Nadežda. 2009. K voprosu o strukture nacionalʹno-kulʹturnogo komponenta semantiki bezèkvivalentnyh leksičeskih edinic v sovremennom anglijskom âzyke [To the Question of Na-tional-Cultural Component Structure in Semantic of Non-Equivalent Lexical Untis in Modern English]. “Vestnik Čelâbinskogo gosudarstvennogo pedagogičeskogo universiteta” no 10 (2), pp. 224–232. (In Russian)
Lugovaya Ekaterina, Lugovoy Dmitriy. 2017. Literary translation as a creative activity. “Naučnyj rezulʹtat. Voprosy teoretičeskoj i prikladnoj lingvistiki” Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/literary-translation-as-a-creative-activity (Accessed 08 July 2019). (In English)
Milevič Inna. 2012. Perevod nazvanij hudožestvennyh filʹmov: kommunikativnye taktiki [Translation of Feature Films Titles: Communicative Tactics]. “Perevod i sopostavitelʹnaâ lingvistika” no 8, pp. 29–32. (In Russian)
Mineeva Olʹga, Madadova Kamila, Pirogova Anna. 2016. Sposoby perevoda na russkij âzyk nazvanij nemeckih hudožestvennyh filʹmov [Ways to Translate the Titles of German Feature Films into Russian]. “Simvol nauki” no 5. Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/sposoby-perevo-da-na-russkiy-yazyk-nazvaniy-nemetskih-hudozhestvennyh-filmov (Accessed 13 March 2020). (In Russian)
Nowak Marta. 2017. Tłumacz jako autor tytułów filmów i seriali. “Białostockie Archiwum Językowe” no 17, pp. 151–161. (In Polish)
Prokopčuk Anastasiâ. 2016. Lingvokulʹturnye problemy perevoda nazvaniâ (na materiale filʹma “Intouchables”) [Linguictic and Cultural Translation Problems of “Intouchables” film]. “Vestnik Volgogradskogo gosudarstvennogo universiteta” no 14, pp. 174–177. (In Russian)
Rachut Konrad. 2014. Tłumaczenie jako akt komunikacji międzykulturowej. Na przykładzie tłumaczeń tytułów filmów anglojęzycznych na język polski i język rosyjski. “Acta Neophilologica” no XVI/2, pp. 221–228. (In Polish)
Rudolf Krzysztof Filip. 2000. O przekładalności tytułów. In: Przekładając nieprzekładalne. Eds Kubińska O., Kubiński W. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, pp. 485–489. (In Polish)
Rufova Elena. 2017. Semantičeskaâ interpretaciâ filʹmonimov (na materiale âponskogo âzyka)[Semantic Interpretation of Filmonyms (by the Material of the Japanese Language)]. “Filologiče-skie nauki. Voprosy teorii i praktyki” no 6 (72), part 1, pp. 127–129. (In Russian)
Šimik-Kozačko Paulina. 2010. Adaptirovannye nazvaniâ angloâzyčnyh filʹmov v perevode na polʹ-skij i russkij âzyki [Adapted Names of Films in English in Translation into Polish and Russian]. “Lingvokulʹturologiâ” no 4, pp. 225–238. (In Russian)
Tkačeva Anna. 2018. Nazvaniâ francuzskih filʹmov i ih russkie perevody kak tvorčestvo s attrakti-vnymi zadačami [The Names of French Films and Their Russian Translation how Creative Work with Attractive Objectives]. “Vestnik Volžskogo universiteta im. V.N. Tatiŝeva” no 4, Vol. 1, pp. 97–104. (In Russian)
Vikulova Larisa. 2001. Paratekst francuzskoj literaturnoj skazki: pragmalingvističeskij aspekt(avtoreferat dissertacii) [Paratext of the French Literary Fairy Tale: the Pragmalinguistic Aspect (dissertation abstract)]. Saint-Petersburg. (In Russian)
Voroncova Irina, Tkačenko Natalʹâ. 2015. Tendencii perevoda v kontekste sovremennogo rossijsko-go kinematografičeskogo rynka [Trends in Translating Movie Titles in the Context of Modern Russian Cinema Market]. “Novyj filologičeskij vestnik” no 3 (34), pp. 139–149. (In Russian)
Didenko, N. (2020). Особенности и способы перевода названий серий мультфиль-ма Маша и медведь на польский язык. Acta Polono-Ruthenica, 2(XXV), 173–190. https://doi.org/10.31648/apr.5625
Natalia Didenko
Uniwersytet Wrocławski, Polska
Uniwersytet Wrocławski, Polska
