MIĘDZY HEROIZMEM A DIALOGIEM. FILMOWE WYOBRAŻENIA PAPIESTWA W KULTURZE WSPÓŁCZESNEJ NA PRZYKŁADZIE FILMÓW „KAROL: THE POPE, THE MAN” I „THE TWO POPES”

Ryszard Sawicki

doi:10.31648/cetl.11725

Opublikowane: 2025-12-12

Tom 48 Nr 4 (2025)

MIĘDZY HEROIZMEM A DIALOGIEM. FILMOWE WYOBRAŻENIA PAPIESTWA W KULTURZE WSPÓŁCZESNEJ NA PRZYKŁADZIE FILMÓW „KAROL: THE POPE, THE MAN” I „THE TWO POPES”

Ryszard Sawicki

Civitas et Lex

Dział: Nauki o komunikacji społecznej i mediach

https://doi.org/10.31648/cetl.11725

Abstrakt

Autor podejmuje refleksję nad filmowymi wyobrażeniami papiestwa w kontekście współczesnej kultury wizualnej, analizując dwa dzieła: Karol. Papież, który pozostał człowiekiem (2006) oraz The Two Popes (2019). Celem opracowania jest ukazanie, w jaki sposób współczesne kino interpretuje urząd Piotrowy w perspektywie teologicznej, kulturowej i społeczno-etycznej. Zastosowano metodę hermeneutyczno-kulturową oraz analityczno-porównawczą, co pozwoliło zidentyfikować dwa komplementarne modele przywództwa papieskiego: heroiczno-profetyczny i dialogiczno-relacyjny. Pierwszy, inspirowany postacią Jana Pawła II, akcentuje świadectwo, ofiarę i autorytet duchowy; drugi – związany z pontyfikatem Franciszka – podkreśla empatię, wspólnotę i rozeznanie. Analiza wskazuje, że oba modele nie wykluczają się, lecz wzajemnie dopełniają, ukazując papiestwo jako przestrzeń profetycznego świadectwa i pastoralnego dialogu. Interpretacja filmowych przedstawień papieży ma również wymiar etyczno-społeczny, gdyż odsłania normatywny potencjał autorytetu moralnego w kulturze dialogu i odpowiedzialności. W ten sposób artykuł wpisuje się w interdyscyplinarny nurt badań nad relacją między teologią, kulturą a życiem publicznym.

Słowa kluczowe:

papiestwo, eklezjologia pastoralna, film religijny, teologia kultury, Jan Paweł II, Benedykt XVI, Papież Franciszek, Karol, The Two Popes.

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Sawicki, R. (2025). MIĘDZY HEROIZMEM A DIALOGIEM. FILMOWE WYOBRAŻENIA PAPIESTWA W KULTURZE WSPÓŁCZESNEJ NA PRZYKŁADZIE FILMÓW „KAROL: THE POPE, THE MAN” I „THE TWO POPES”. Civitas Et Lex, 48(4), 51–63. https://doi.org/10.31648/cetl.11725

Cited by / Share

Licencja

Bibliografia

Filmografia:
Google Scholar

Battiato G. (reż.), Karol. Papież, który pozostał człowiekiem (Karol: The Pope, The Man), Włochy 2006.
Google Scholar

Meirelles F. (reż.), The Two Popes, Wielka Brytania / USA / Włochy / Argentyna 2019.
Google Scholar

Źródła:
Google Scholar

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium (21.11.1964).
Google Scholar

Sobór Watykański II, Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio (21.11.1964).
Google Scholar

Sobór Watykański II, Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate (28.10.1965).
Google Scholar

Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (07.12.1965).
Google Scholar

Sobór Watykański II, Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae (07.12.1965).
Google Scholar

Literatura:
Google Scholar

-lecie wyboru Karola Wojtyły na papieża. Czy pontyfikat Jana Pawła II zmienił świat?, red. P. Skobiński, Warszawa 2018.
Google Scholar

Draguła A., Ocalić Boga. Szkice z teologii kultury, Warszawa 2010.
Google Scholar

Dziedzic J., Żałoba po śmierci Jana Pawła II. Analiza ilościowo-jakościowa Księgi kondolencyjnej „Internauci w hołdzie papieżowi Janowi Pawłowi II”, Kraków 2009.
Google Scholar

Fore W., Religion and Film: The Convergence of Sacred and Secular, Nashville 1997.
Google Scholar

Garbicz A., Lis M., Filmowe portrety pontyfikatu. Jan Paweł II w 100 odsłonach, Katowice 2007.
Google Scholar

Habermas J., An Awareness of What is Missing: Faith and Reason in a Post-Secular Age, Cambridge 2010.
Google Scholar

Higgins C., The Visual Theology of „The Two Popes”, „Journal of Religion and Film” 2020, nr 2, s. 1–15.
Google Scholar

Johnston R.K., Reel Spirituality: Theology and Film in Dialogue, Grand Rapids 2006.
Google Scholar

Kołtunowska M., Analiza informacji i komentarzy w telewizyjnym serwisie informacyjnym „Wiadomości” TVP 1 po zrzeczeniu się urzędu przez Benedykta XVI, „Kultura – Media – Teologia” 2014, nr 16, s. 62–76.
Google Scholar

Lis M., Pięć lat pontyfikatu z końca świata, w: Mosty, nie mury. 5 lat pontyfikatu Franciszka, red. M. Lis, Opole 2018, s. 7–15.
Google Scholar

Lis M., Teologia kina, Opole 2019.
Google Scholar

Loughlin G., Telling God’s Story: Bible, Church and Narrative Theology, Cambridge 1996.
Google Scholar

Lynch G., Understanding Theology and Popular Culture, Oxford 2005.
Google Scholar

Łęcicki G., Teologia mediów audiowizualnych jako wyzwanie XXI wieku, „Kultura – Media – Teologia” 2012, nr 10, s. 8–17.
Google Scholar

Malone P., Screen Jesus: Portrayals of Christ in Television and Film, Lanham 2012.
Google Scholar

Marsh C., Theology Goes to the Movies: An Introduction to Critical Christian Thinking, London – New York 2007.
Google Scholar

Rahner K., Grundkurs des Glaubens, Freiburg 1976.
Google Scholar

Rahner K., The Church and the Sacraments, New York 1963.
Google Scholar

Ratzinger J., Called to Communion: Understanding the Church Today, San Francisco 1996.
Google Scholar

Ricoeur P., La symbolique du mal, Paris 1960.
Google Scholar

Ricoeur P., Temps et récit, t. 1, Paris 1983.
Google Scholar

Spadaro A., La sfida della comunicazione nella Chiesa di Papa Francesco, Roma 2016.
Google Scholar

Taylor C., A Secular Age, Cambridge, MA 2007.
Google Scholar

Theobald C., La réception du Concile Vatican II, t. 1, Paris 2009.
Google Scholar

Tracy D., Dialogue with the Other: The Inter-Religious Dialogue, New York 1990.
Google Scholar

Von Balthasar H.U., Teologia i świętość, Kraków 2003.
Google Scholar

Zasępa T., Media i komunikacja społeczna w Kościele, Lublin 2008.
Google Scholar

Żmudziński M., Chrystologiczny paradygmat funkcji św. Piotra i jego następców, „Studia Warmińskie” 2020, nr 57, s. 157–166.
Google Scholar