SACRAMENT OF EUCHARIST ACCORDING TO EXPOSITIO SYMBOLI APOSTOLORUM BY JOHANNES MARIENWERDER

Marek Karczewski

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM


Abstract

The article is called Sacrament of Eucharist according to “Expositio Symboli Apostolorum” by Johannes Marienwerder. The subject of the analysis is late medieval work of Johannes Marienwerder (Jan z Kwidzyna) (1342–1417) Expositio Symboli Apostolorum (1399–1401). The theme of the Eucharist is interesting for at least two reasons. The late 14th century is the time of extremities: intensification of the postulates of Eucharistic revival and emergence of views which negated Christ’s real presence in the Eucharist. References to a discussion on the subject can be found in Expositio. Second, discussing the views of Johannes Marienwerder on the Eucharist presented in Expositio can provide a supplement for studies of the eucharistic piety of blessed Dorothea of Montau. The following issues are dealt with in this paper. The first section presents the state of debate on the Eucharist in Prague circles in the late 14th century. Postulates of frequent Holy Communion appeared. There were currents negating the Catholic teachings on Eucharist in Prague at the time. The second section discusses the theology of the Eucharist as presented in Expositio.It can be described as a form of apology of the Catholic teachings on the Eucharist. Moreover, the Prologue to Johannes Marienwerder’s work contains a series of brief practical guidelines mainly concerning the celebration of the mass. One should hope that this study will be useful both to theologians and to other scholars who deal with the literary circles of the late Mediaeval Pomesania and also the pre-Hussite period.


Keywords:

Johannes Marienwerder, Expositio Symboli Apostolorum, Sacrament of Eucharist, medieval sacramentology


Jan z Kwidzyna, 2023, Wykład Symbolu Apostolskiego Expositio Symboli Apostolorum, Latin-Polish version, translation in Polish language – Julian Wojtkowski; transliteration of original manuscripts – Julian Wojtkowski, Marian Borzyszkowski; scientific notes – Julian Wojtkowski, Marian Borzyszkowski, Marek Karczewski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Maria Piechocka- -Kłos, Wydział Teologii Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1968, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343–1417) (cz. 1), Studia Warmińskie, vol. 5, p. 111–199.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1969, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343–1417) (cz. 2), Studia Warmińskie, vol. 6, p. 85–171.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1974, Jana z Kwidzyna Prolog do Expositio Symboli Apostolorum, Textus et Studia in historiam theologiae in Polonia excultae spectantia, II, 2, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, p. 9–61.   Google Scholar

Brandauer Christine, 2008, Die Artikel des heiligen christlichen Glaubens’ in der Übersetzung des Jakob Lantzenperger (1432). Edition, Glossar und Untersuchungen, Diss. University of Innsbruck, Innsbruck.   Google Scholar

Bylina Stanisław, 1984, Nowa dewocja, postawy wiernych i kult maryjny w Europie środkowej późnego średniowiecza, Studia Claromontana, vol. 5, p. 110–126.   Google Scholar

Bylina Stanisław, 2001, Nurty odnowy wewnętrznej a problem częstej komunii w Europie Środkowej w XIV–XV wieku, in: Dariusz Zydorek (ed.), Scriptura custos memoriae. Księga pamiątkowa ofiarowana Brygidzie Kürbis, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, p. 91–102.   Google Scholar

Čornej Petr, 2016, Homo politicus, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 82–103.   Google Scholar

Dygo Marian, 2023, Mulier fortis. Studia nad Prologiem w Vita Dorotheae Montoviensis Jana z Kwidzyna, Wydawnictwo DiG, Warszawa.   Google Scholar

Erklärung der zwölf Artikel des christlichen Glaubens, 1485, Dinckmut Karl (ed.), Ulm.   Google Scholar

Gajewski Wojciech, 2016, Postulaty reformy Kościoła: Waldo-Wiklef – Jan Milíč z Kroměříža – Matěj z Janova, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 33–70.   Google Scholar

Glauert Mario, 2003, Das Domkapitel von Pomesanien, Prussia Sacra 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.   Google Scholar

Górka Leonard, 2019, Mistrz Jan Hus – słowiański prekursor Reformacji. Spór o prawdę?, Nurt SVD, no. 1, p. 191–205.   Google Scholar

Hintz Marcin, 2016, Jan Hus i Marcin Luter – kontynuacje i teologiczne uzupełnienia, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 184–194.   Google Scholar

Iwańczak Wojciech, 2016, Jan Hus na soborze w Konstancji, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 113–121.   Google Scholar

Kaczmarek Lech, 1969, Nauka Jana Wiklefa o tropicznej obecności Chrystusa Pana w Eucha-rystii, Studia Theologica Varsaviensia, vol. 7/1, p. 55–89.   Google Scholar

Karczewski Marek, 2021a, Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna jako źródło badań na średniowieczną teologią i egzegezą biblijną, Studia Elbląskie, vol. 22, p. 329–346.   Google Scholar

Karczewski Marek, 2021b, Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Biblica et Patristica Thoruniensia, vol. 14, no. 3, p. 287–304.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2022a, Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder, Studia Warmińskie, vol. 59, p. 241–260.
Crossref   Google Scholar

Karczewski Marek, 2022b, Jedność Kościoła w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Studia Elbląskie, vol. 23, p. 173–186.   Google Scholar

Kowalczyk Marta, 2014, Charakterystyka doświadczeń mistycznych bł. Doroty z Mątów na podstawie historycznych źródeł autorstwa Mistrza Jana z Kwidzyna, Studia Warmińskie, vol. 51, p. 95–107.
Crossref   Google Scholar

Kowalczyk Marta, 2018, Bł. Dorota z Mątów, Flos Carmeli, Poznań.   Google Scholar

Krzyżaniakowa Jadwiga, 1995, Zmierzch średniowiecznej i narodziny nowożytnej Europy, in: Franciszek Mincer (ed.), Polska a świat zachodni na przełomie średniowiecza i nowożytności, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Zielona Góra   Google Scholar

Krzyżaniakowa Jadwiga, Henryk Totting z Oyty i jego prascy uczniowie, Roczniki Historyczne, vol. 61, p. 87–109.   Google Scholar

Mossman Stephen, 2010, Dorothea von Montau and the Masters of Prague, Oxford German Studies, vol. 9/2, s. 106–123.
Crossref   Google Scholar

Müller Urlich, 2008, Dorothea von Montau: historische Gestalt und dichterische Gestaltung in Günter Grass „Der Butt“, in: Jarosław Wenta, Siegelinde Hartmann, Gisela Vollmann- -Profe (eds.), Mittelalterliche Kultur und Literatur im Deutschordensstaat in Preussen: Leben und Nachleben, Sacra Bella Septentrionalna 1, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, p. 599–613.   Google Scholar

Nodl Martin, 2016, Jan Hus a pražská univerzita, in Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 71–81.   Google Scholar

Nowakowski Paweł F., 2016, Cechy husyckich polemik religijnych. Zarys zagadnienia, Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne, vol. 24, p. 35–44.
Crossref   Google Scholar

Paner Anna, 2002, Jan Hus, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków.   Google Scholar

Paner Anna, 2016, Kryzys ideologiczny i polityczny w dobie panowania Wacława IV Luksemburskiego, in: Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 13–32.   Google Scholar

Parcheniak Małgorzata, 2021, Zmagania błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich z oficja-łem pomorskim diecezji włocławskiej Henrykiem z Kamienia, Studia Włocławskie, vol. 23, p. 495–510.
Crossref   Google Scholar

Paschovsky Alexander, 1979, Quellen zur böhmischen Inquisition im 14. Jahrhundert, Böhlau, Weimar.   Google Scholar

Piasecki Piotr, 2008, Droga do zjednoczenia mistycznego z Bogiem u bł. Jana Taulera, Studia Theologica Varasaviensia, vol. 46/2, p. 243–261   Google Scholar

Pietras Henryk, 1997, Geneza Symbolu Apostolskiego, in: Ryszard Knapiński (ed.), Symbol apostolski w nauczaniu i sztuce Kościoła do Soboru Trydenckiego, Wydawnictwo Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, p. 63–76.   Google Scholar

Rozynkowski Waldemar, 2020, Kult eucharystyczny w Zakonie Krzyżackim, in: Justyna Liguz (ed.), Studia z dziejów diecezji pomezańskiej w 775 rocznicę jej utworzenia, Bernardinum, Pelpin, p. 119–136.   Google Scholar

Starowieyski Marek, 1997, Legenda o powstaniu Symbolu Apostolskiego, in: Ryszard Knapiński (ed.), Symbol apostolski w nauczaniu i sztuce Kościoła do Soboru Trydenckiego, Wydawnictwo Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, p. 51–62.   Google Scholar

Tourn Giorgio, 2003, I valdesi: identità e storia, Claudiana, Torino.   Google Scholar

Wiśniewski Jan, 1998, Średniowieczne synody pomezańskie. Dekanat Sztum (1601–1821), Bernardium, Elblag.   Google Scholar

Wojtkowski Julian, 2015, Piotr Lombard. Cztery Księgi Sentencji, vol. 2, Archidiecezja Wamińska, Olsztyn.   Google Scholar

Wojtkowski Julian, Borzyszkowski Marian, Karczewski Marek, Parzych-Blakiewicz Katarzyna, Piechocka-Kłos Maria (eds.), 2023, Jan z Kwidzyna. Wykład Symbolu Apostolskiego Expositio Symboli Apostolorum. Translation Julian Wojtkowski, Marian Borzyszkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.   Google Scholar

Zawadzki Wojciech, 2021, Dzieje kościoła Bożego Ciała w Elblągu do roku 1945, Studia Elbląskie, vol. 22, p. 21–32.   Google Scholar

Żurek Antoni, 2017, Symbol wiary jako przedmiot Disciplina Arcani w Kościele starożytnym, Vox Patrum, vol. 67, p. 789–800.
Crossref   Google Scholar

Albertus Magnus (1193/1205–1280), Compendium theologicae Veritatis [online], access: 15.01.2023, .   Google Scholar

Decretum Gratiani (1140), in: Münchener Digitalisierungs Zentrum – Digitale Bibliothek [online], access: 15.01.2023, .   Google Scholar

Joannes Duns Scotus (1266-1308), Quaestiones in quartum librum Sententiarum, in: Heidelberg historic literature – digitized [online], access: 15.01.2023, .   Google Scholar

Theodorus Cantuariensis Archiepiscopus (602–709), Poenitentiale, in: Documenta Catholica Omnia [online], access: 15.01.2023, .   Google Scholar

Thomas Aquinas (1224/1225-1274), Summa Theologica, part III, in: Aquinas 101. The Thomistic Institute [online], access: .   Google Scholar

Thomas Aquinas (1224/1225–1274), Scriptum super Sententiarum, in: Corpus Thomisticum [online], access: 15.01.2023, .   Google Scholar

Download


Published
2023-11-14

Cited by

Karczewski, M. (2023). SACRAMENT OF EUCHARIST ACCORDING TO EXPOSITIO SYMBOLI APOSTOLORUM BY JOHANNES MARIENWERDER. Forum Teologiczne, 24, 25–41. https://doi.org/10.31648/ft.9454

Marek Karczewski 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM