SACRAMENT OF EUCHARIST ACCORDING TO EXPOSITIO SYMBOLI APOSTOLORUM BY JOHANNES MARIENWERDER
Marek Karczewski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWMAbstract
The article is called Sacrament of Eucharist according to “Expositio Symboli Apostolorum” by Johannes Marienwerder. The subject of the analysis is late medieval work of Johannes Marienwerder (Jan z Kwidzyna) (1342–1417) Expositio Symboli Apostolorum (1399–1401). The theme of the Eucharist is interesting for at least two reasons. The late 14th century is the time of extremities: intensification of the postulates of Eucharistic revival and emergence of views which negated Christ’s real presence in the Eucharist. References to a discussion on the subject can be found in Expositio. Second, discussing the views of Johannes Marienwerder on the Eucharist presented in Expositio can provide a supplement for studies of the eucharistic piety of blessed Dorothea of Montau. The following issues are dealt with in this paper. The first section presents the state of debate on the Eucharist in Prague circles in the late 14th century. Postulates of frequent Holy Communion appeared. There were currents negating the Catholic teachings on Eucharist in Prague at the time. The second section discusses the theology of the Eucharist as presented in Expositio.It can be described as a form of apology of the Catholic teachings on the Eucharist. Moreover, the Prologue to Johannes Marienwerder’s work contains a series of brief practical guidelines mainly concerning the celebration of the mass. One should hope that this study will be useful both to theologians and to other scholars who deal with the literary circles of the late Mediaeval Pomesania and also the pre-Hussite period.
Keywords:
Johannes Marienwerder, Expositio Symboli Apostolorum, Sacrament of Eucharist, medieval sacramentologyReferences
Jan z Kwidzyna, 2023, Wykład Symbolu Apostolskiego Expositio Symboli Apostolorum, Latin-Polish version, translation in Polish language – Julian Wojtkowski; transliteration of original manuscripts – Julian Wojtkowski, Marian Borzyszkowski; scientific notes – Julian Wojtkowski, Marian Borzyszkowski, Marek Karczewski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Maria Piechocka- -Kłos, Wydział Teologii Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1968, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343–1417) (cz. 1), Studia Warmińskie, vol. 5, p. 111–199. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1969, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343–1417) (cz. 2), Studia Warmińskie, vol. 6, p. 85–171. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1974, Jana z Kwidzyna Prolog do Expositio Symboli Apostolorum, Textus et Studia in historiam theologiae in Polonia excultae spectantia, II, 2, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, p. 9–61. Google Scholar
Brandauer Christine, 2008, Die Artikel des heiligen christlichen Glaubens’ in der Übersetzung des Jakob Lantzenperger (1432). Edition, Glossar und Untersuchungen, Diss. University of Innsbruck, Innsbruck. Google Scholar
Bylina Stanisław, 1984, Nowa dewocja, postawy wiernych i kult maryjny w Europie środkowej późnego średniowiecza, Studia Claromontana, vol. 5, p. 110–126. Google Scholar
Bylina Stanisław, 2001, Nurty odnowy wewnętrznej a problem częstej komunii w Europie Środkowej w XIV–XV wieku, in: Dariusz Zydorek (ed.), Scriptura custos memoriae. Księga pamiątkowa ofiarowana Brygidzie Kürbis, Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań, p. 91–102. Google Scholar
Čornej Petr, 2016, Homo politicus, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 82–103. Google Scholar
Dygo Marian, 2023, Mulier fortis. Studia nad Prologiem w Vita Dorotheae Montoviensis Jana z Kwidzyna, Wydawnictwo DiG, Warszawa. Google Scholar
Erklärung der zwölf Artikel des christlichen Glaubens, 1485, Dinckmut Karl (ed.), Ulm. Google Scholar
Gajewski Wojciech, 2016, Postulaty reformy Kościoła: Waldo-Wiklef – Jan Milíč z Kroměříža – Matěj z Janova, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 33–70. Google Scholar
Glauert Mario, 2003, Das Domkapitel von Pomesanien, Prussia Sacra 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń. Google Scholar
Górka Leonard, 2019, Mistrz Jan Hus – słowiański prekursor Reformacji. Spór o prawdę?, Nurt SVD, no. 1, p. 191–205. Google Scholar
Hintz Marcin, 2016, Jan Hus i Marcin Luter – kontynuacje i teologiczne uzupełnienia, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 184–194. Google Scholar
Iwańczak Wojciech, 2016, Jan Hus na soborze w Konstancji, in: Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 113–121. Google Scholar
Kaczmarek Lech, 1969, Nauka Jana Wiklefa o tropicznej obecności Chrystusa Pana w Eucha-rystii, Studia Theologica Varsaviensia, vol. 7/1, p. 55–89. Google Scholar
Karczewski Marek, 2021a, Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna jako źródło badań na średniowieczną teologią i egzegezą biblijną, Studia Elbląskie, vol. 22, p. 329–346. Google Scholar
Karczewski Marek, 2021b, Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Biblica et Patristica Thoruniensia, vol. 14, no. 3, p. 287–304.
Crossref
Google Scholar
Karczewski Marek, 2022a, Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder, Studia Warmińskie, vol. 59, p. 241–260.
Crossref
Google Scholar
Karczewski Marek, 2022b, Jedność Kościoła w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Studia Elbląskie, vol. 23, p. 173–186. Google Scholar
Kowalczyk Marta, 2014, Charakterystyka doświadczeń mistycznych bł. Doroty z Mątów na podstawie historycznych źródeł autorstwa Mistrza Jana z Kwidzyna, Studia Warmińskie, vol. 51, p. 95–107.
Crossref
Google Scholar
Kowalczyk Marta, 2018, Bł. Dorota z Mątów, Flos Carmeli, Poznań. Google Scholar
Krzyżaniakowa Jadwiga, 1995, Zmierzch średniowiecznej i narodziny nowożytnej Europy, in: Franciszek Mincer (ed.), Polska a świat zachodni na przełomie średniowiecza i nowożytności, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Zielona Góra Google Scholar
Krzyżaniakowa Jadwiga, Henryk Totting z Oyty i jego prascy uczniowie, Roczniki Historyczne, vol. 61, p. 87–109. Google Scholar
Mossman Stephen, 2010, Dorothea von Montau and the Masters of Prague, Oxford German Studies, vol. 9/2, s. 106–123.
Crossref
Google Scholar
Müller Urlich, 2008, Dorothea von Montau: historische Gestalt und dichterische Gestaltung in Günter Grass „Der Butt“, in: Jarosław Wenta, Siegelinde Hartmann, Gisela Vollmann- -Profe (eds.), Mittelalterliche Kultur und Literatur im Deutschordensstaat in Preussen: Leben und Nachleben, Sacra Bella Septentrionalna 1, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, p. 599–613. Google Scholar
Nodl Martin, 2016, Jan Hus a pražská univerzita, in Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 71–81. Google Scholar
Nowakowski Paweł F., 2016, Cechy husyckich polemik religijnych. Zarys zagadnienia, Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne, vol. 24, p. 35–44.
Crossref
Google Scholar
Paner Anna, 2002, Jan Hus, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków. Google Scholar
Paner Anna, 2016, Kryzys ideologiczny i polityczny w dobie panowania Wacława IV Luksemburskiego, in: Anna Paner, Marcin Hinz (eds.), Jan Hus: życie i dzieło w 600. rocznicę śmierci, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 13–32. Google Scholar
Parcheniak Małgorzata, 2021, Zmagania błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich z oficja-łem pomorskim diecezji włocławskiej Henrykiem z Kamienia, Studia Włocławskie, vol. 23, p. 495–510.
Crossref
Google Scholar
Paschovsky Alexander, 1979, Quellen zur böhmischen Inquisition im 14. Jahrhundert, Böhlau, Weimar. Google Scholar
Piasecki Piotr, 2008, Droga do zjednoczenia mistycznego z Bogiem u bł. Jana Taulera, Studia Theologica Varasaviensia, vol. 46/2, p. 243–261 Google Scholar
Pietras Henryk, 1997, Geneza Symbolu Apostolskiego, in: Ryszard Knapiński (ed.), Symbol apostolski w nauczaniu i sztuce Kościoła do Soboru Trydenckiego, Wydawnictwo Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, p. 63–76. Google Scholar
Rozynkowski Waldemar, 2020, Kult eucharystyczny w Zakonie Krzyżackim, in: Justyna Liguz (ed.), Studia z dziejów diecezji pomezańskiej w 775 rocznicę jej utworzenia, Bernardinum, Pelpin, p. 119–136. Google Scholar
Starowieyski Marek, 1997, Legenda o powstaniu Symbolu Apostolskiego, in: Ryszard Knapiński (ed.), Symbol apostolski w nauczaniu i sztuce Kościoła do Soboru Trydenckiego, Wydawnictwo Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, p. 51–62. Google Scholar
Tourn Giorgio, 2003, I valdesi: identità e storia, Claudiana, Torino. Google Scholar
Wiśniewski Jan, 1998, Średniowieczne synody pomezańskie. Dekanat Sztum (1601–1821), Bernardium, Elblag. Google Scholar
Wojtkowski Julian, 2015, Piotr Lombard. Cztery Księgi Sentencji, vol. 2, Archidiecezja Wamińska, Olsztyn. Google Scholar
Wojtkowski Julian, Borzyszkowski Marian, Karczewski Marek, Parzych-Blakiewicz Katarzyna, Piechocka-Kłos Maria (eds.), 2023, Jan z Kwidzyna. Wykład Symbolu Apostolskiego Expositio Symboli Apostolorum. Translation Julian Wojtkowski, Marian Borzyszkowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn. Google Scholar
Zawadzki Wojciech, 2021, Dzieje kościoła Bożego Ciała w Elblągu do roku 1945, Studia Elbląskie, vol. 22, p. 21–32. Google Scholar
Żurek Antoni, 2017, Symbol wiary jako przedmiot Disciplina Arcani w Kościele starożytnym, Vox Patrum, vol. 67, p. 789–800.
Crossref
Google Scholar
Albertus Magnus (1193/1205–1280), Compendium theologicae Veritatis [online], access: 15.01.2023, . Google Scholar
Decretum Gratiani (1140), in: Münchener Digitalisierungs Zentrum – Digitale Bibliothek [online], access: 15.01.2023, . Google Scholar
Joannes Duns Scotus (1266-1308), Quaestiones in quartum librum Sententiarum, in: Heidelberg historic literature – digitized [online], access: 15.01.2023, . Google Scholar
Theodorus Cantuariensis Archiepiscopus (602–709), Poenitentiale, in: Documenta Catholica Omnia [online], access: 15.01.2023, . Google Scholar
Thomas Aquinas (1224/1225-1274), Summa Theologica, part III, in: Aquinas 101. The Thomistic Institute [online], access: . Google Scholar
Thomas Aquinas (1224/1225–1274), Scriptum super Sententiarum, in: Corpus Thomisticum [online], access: 15.01.2023, . Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie UWM
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.