WIZJE ŚW. PERPETUY W ŚWIETLE WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKIEGO TEKSTU PASSIO SANCTARUM PERPETUAE ET FELICITATIS. PRZYCZYNEK DO BADAŃ HAGIOLOGICZNYCH
Maria Piechocka-Kłos
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (Polska)Abstrakt
Celem niniejszej publikacji jest ukazanie wizji św. Perpetuy z Kartaginy, jako przyczynku do dalszych badań hagiologicznych nad doświadczeniem wiary chrześcijańskiej, zwłaszcza w formie przeżyć mistycznych. Perpetuę, wraz z Felicytą, wspomina się w kalendarzu liturgicznym Kościoła katolickiego w dniu 7 marca. W pierwszej części publikacji jest wyjaśnione rozumienie pojęcia „wizji” oraz opisane życie św. Perpetuy na podstawie treści dzieła Passio Sanctarum Perpetuae et Felicitatis. W kolejnych częściach są omówione cztery wizje Świętej, doznane przed męczeńską śmiercią. Wizja pierwsza opisuje drogę Perpetuy po drabinie symbolizującej męczeństwo, na końcu której w niebiańskim ogrodzie spotyka człowieka ubranego w pasterskie ubranie, mówiącego do niej „Dobrze, że przyszłaś, dziecko”. W drugiej i trzeciej wizji, Perpetua widzi swojego zmarłego brata Dinokratesa, zaś w ostatniej toczy zwycięską walkę na arenie z szatanem w postaci Egipcjanina. Opisane w utworze dzieje św. Perpetuy stanowią jeden z najbardziej poruszających wzorów męczeństwa z czasów panowania Septymiusza Sewera. Ten unikalny w literaturze chrześcijańskiej utwór, przedstawia cenne dla współczesnych hagiologów informacje o przeżyciach religijnych samych męczenników. Wizje św. Perpetuy jawią się jako zrąb mistyki, którą można uznać za formę komunikacji o chrześcijańskiej wartości życia ludzkiego.
Słowa kluczowe:
św. Perpetua, wizje, męczennica, Passio Sanctarum Perpetuae et Felicitatis, hagiologia, wczesne chrześcijaństwoBibliografia
Augustinus, 1865, De Anima et eius origine libri quatuor, ed. Jacques-Paul Migne, w: S. Aurelii Augustini Opera Omnia, PL 44, Parisiis, s. 475–548. Google Scholar
Euzebiusz z Cezarei, 2013, Historia Kościelna, tłum. Agnieszka Caba, Wydawnictwo WAM: Kraków. Google Scholar
Martyrologium Romanum: ex decreto sacrosancti oecumenici Concilii Vaticani II instauratum auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatum, 2001, Typis Vaticanis: Vaticano. Google Scholar
Męczeństwo św. Perpetuy i Felicyty, 1991, tłum. Andrzej Malinowski, w: Marek Starowieyski i Ewa Wipszycka (red.), Męczennicy, Ojcowie Żywi, t. 9, Znak: Kraków, s. 244–268. Google Scholar
Passio Sanctatum Perpetuae et Felicitatis, 2012, w: Thomas J. Heffernan, 2012, The Passion of Perpetua and Felicity, Oxford University Press: Oxford, s. 100–124. Google Scholar
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, 2002, Pallottinum: Poznań. Google Scholar
Septimius Severus, 1979, w: The Scriptores Historiae Augustae, David Magie (trans.), t. 1, Harvard University Pres: London, s. 370–429. Google Scholar
Tertullianus, 1954, De Anima, ed. Jan Hendrik Waszink, CCL 2, Brepols: Turnholti, s. 779–869. Google Scholar
Amat Jacqueline, 1985, Songes et visions. L’ au-delà dans la littérature latine tardive, Etudes Augustiniennes: Paris. Google Scholar
Amat Jacqueline, 1996, Passion de Perpétue et de Félicité suivi des Actes, Cerf: Paria. Google Scholar
Baran Grzegorz M., 2017, Sny prorocze, sny wieszcze, objawienia Boże przez sny w tradycji starotestamentalnej, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej BIBLOS: Tarnów. Google Scholar
Bremmer Jan N., Formisano Marco (red.), 2012, Perpetua’s Passions. Multidisciplinary Approches to the Passio Perpetuae et Felicitatis, Universitu Press: Oxford.
Crossref
Google Scholar
Carfora Anna, 2007, La Passione di Perpeua e Felicita. Donne e martirio nel cristianesimo delle origini, L’Epos: Palermo. Google Scholar
Corsini Eugenio, 1975, Proposte per una lettura della ‘Passio Perpetuae’, w: Maria Bellis (red.), Forma Futuri. Studi in onore del card. Michele Pellegrino, Bottega d’Erasmo: Torino, s. 481–541. Google Scholar
Cox Miller Patricia, 1994, Dreams in late Antiquity. Studies in the Imagination of a Culture, Princeton University Press: Princeton.
Crossref
Google Scholar
Czajko Edward, 2010, Widzenia i sny, w: Radio Pielgrzym. 17 listopada 2010 [online], dostęp: 10.11.2023,. Google Scholar
Daguet-Gagey Anne, 2000, Septime Sévère – Rome, l’Afrique et l’Orient, Payot: Paris. Google Scholar
Drabik Lidia (red.), 2018, Wizja, w: Wielki słownik języka polskiego, t. 5, Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa, s. 293. Google Scholar
Drabik Lidia i inni (red.), 1996, Wizja, w: Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa, s. 1150. Google Scholar
Dronke Peter, 1984, Women writers of the Middle Ages. A critical Study of Text from Perpetua to Marguerite Porete (1310), Cambridge University Press, Cambridge. Google Scholar
Filipowska Katarzyna, 2019, Szkoła Liderów. Wizja – odkrywanie i wyrażanie wizji, [online], dostęp: 12.01.2024, . Google Scholar
Gold Barbara K., 2018, Perpetua: Athlete of God. Oxford University Press: Oxford.
Crossref
Google Scholar
Hoever Hugo, 1999, Żywoty świętych pańskich na każdy dzień roku. Według kalendarza rzymskiego, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne: Olsztyn. Google Scholar
Heffernan Thomas J., 2012, The Commentary, w: The Passion of Perpetua and Felicity, Oxford University Press: Oxford, s. 136–368.
Crossref
Google Scholar
Lanata Giuliana, 1973, Gli atti dei martiri come documenti processuali, Giuffrè: Milano. Google Scholar
Lefebvre Gaspar (red.), 1956, Mszał Rzymski z dodaniem Nabożeństw Nieszpornych, tłum. Mnisi z Opactwa w Tyńcu, Opactwo śś. Piotra i Pawła w Tyńcu-Opactwo Św. Andrzeja: Tyniec- Bruges. Google Scholar
Lefkowitz Mary R., 1976, The Motivations for St. Perpetua’s Martyrdom, Journal of the American Academy of Religion, t. 44, s. 417–421.
Crossref
Google Scholar
Machniak Jan, 2014, Wizje, w: Edward Gigilewicz (red.), Encyklopedia Katolicka, vol. 20, Towa-rzystwo Naukowe KUL: Lublin, kol. 733–734. Google Scholar
Mazzucco Clementina, 1998, ‘E fui fatta maschio’. La donna nel cristianesimo primitivo (secoli I–III). Con un’appendice sulla ‘Passio Perpetuae’, Le Lettere: Firenze. Google Scholar
Musurillo Herbert, 1972, The Acts of the Christian Martyrs, Clarendon Press: Oxford. Google Scholar
Paciorkowski Ryszard, 1957, Z badań nad ideą heroizmu religijnego w chrześcijańskiej starożytności, Collectanea Theologica, t. 28/3–4, s. 503–539. Google Scholar
Parzych-Blakiewicz Katarzyna, 2019, „Hagiologia aspektowa” jako perspektywa integracji badań teologicznych i nieteologicznych, Studia Warmińskie, t. 56, s. 249–264.
Crossref
Google Scholar
Pedregal Amparo 2000, Las mártires cristianas. Género, violencia y dominación en el cuerpo femenino, Studia historica. Historia antigua, t. 18, p, 277–294. Google Scholar
Plezia Marian (red.), 1999, Visio, w: Słownik łacińsko-polski, vol. 5, Wydawnictwo PWN: Warszawa, s. 633. Google Scholar
Robert Louis, 1971, Les gladiateurs dans l’Orient grec, A.H. Hakkert: Amsterdam. Google Scholar
Salisbury Joyce E., 1997, Perpetua’s passion. The death and memory of a young Roman women, Routledge: New York – London. Google Scholar
Sardella Teresa, 1990, Strutture temporali e modelli di cultura: rapporti tra antitradizionalismo storico e modello martiriale nella Passio Perpetuae et Felicitatis, Augustinianum, t. 30, s. 259–278.
Crossref
Google Scholar
Święte męczennice Perpetua i Felicyta, w: Internetowa Liturgia Godzin. Czytelnia 7 marca [online], dostęp: 15.11.2023,< https://brewiarz.pl/czytelnia/swieci/03-07.php3>. Google Scholar
Testard Maurice, 1991, La Passion des saintes Perpétue et Félicité. Témoignages sur le monde antique et le christianisme, Bulletin de l’Association G. Budé, nr 1, s. 56–75.
Crossref
Google Scholar
Trumbower Jeffrey A., 2001, Apocalypse of Peter 14, 1–4 in relation to confessors’ intercessions for the non-Christian dead, Studia Patristica, t. 36, s. 307–312. Google Scholar
Vorgrimler Herbert 2005, Wizje, w: Nowy leksykon teologiczny: wiara – objawienie – dogmat, Verbinum: Warszawa, s. 421–422. Google Scholar
Waldner Kathariana, 2012, Visions, Prophecy, and Authority in the Passio Perpetuae, w: Bremmer Jan N., Formisano Marco (red.), Perpetua’s Passions. Multidisciplinary Approches to the Passio Perpetuae et Felicitatis, Universitu Press: Oxford, s. 201–219.
Crossref
Google Scholar
Weigel Sigrid, 2012, Exemplum and Sacrifice, Blood Testimony and Written Testimony: Lucretia and Perpetua as Transitional Figures in the Cultural History of Martyrdom, trans. Joel Golb, w: Bremmer Jan N., Formisano Marco (red.), Perpetua’s Passions. Multidisciplinary Approches to the Passio Perpetuae et Felicitatis, Universitu Press: Oxford, s. 180–200.
Crossref
Google Scholar
Weitbrecht Julia, 2012, Maternity and Sainthood in the Medieval Perpetua Legend, w: Bremmer Jan N., Formisano Marco (red.), Perpetua’s Passions. Multidisciplinary Approches to the Passio Perpetuae et Felicitatis, University Press: Oxford, s. 150–166.
Crossref
Google Scholar
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (Polska)
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.