Czy cmentarz jest już tylko pamiątką z przeszłości? „Kryzys śmierci" i chrześcijańska „ ars moriendi" o znaczeniu cmentarza

Jacek Wojtkowski

doi:10.31648/hip.733

Published: 2018-09-111

No. 18 (2012)

Is the cemetery only a memorial of the past? “The crisis of death " and the christian “ars moriendi" about the importance of the cemetery

Jacek Wojtkowski

Humanities and Natural Sciences

Section: Articles

https://doi.org/10.31648/hip.733

Abstract

Śmierć to zjawisko nieuniknione, a zarazem wielka niewiadoma, która znajduje się w centrum religii, jej rytuałów, rozważań filozoficznych, sądów moralnych i przedstawień artystycznych. Artykuł próbuje opisać stosunek do grobu i cmentarza z perspektywy zjawiska „kryzysu śmierci”. Czy wobec propagowania przez współczesną cywilizację wolności, witalności, młodości cmentarz nadal pełni ważną funkcję społeczną? Czy jest dla współczesnego człowieka miejscem symbolicznym, w którym celebrowana jest więź między pokoleniami? Kryzys, pornografia i renesans śmierci doprowadziły m.in. do wykluczenia śmierci z przestrzeni publicznej i powstania e-cmentarzy. Obrzędy pogrzebowe nie pełnią już ważnej funkcji społecznej. Chrześcijańska ars moriendii jest sztuką ukształtowania życia w perspektywie nieuchronnej śmierci i perspektywie oczekiwanego zmartwychwstania. Konsekwencją chrześcijańskiej wizji procesu umierania, śmierci i oczekiwania na zmartwychwstanie, której centrum stanowi śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, jest stosunek do miejsca pochówku. Cmentarz jest przestrzenią sacrum, zaś grobowce i poszczególne mogiły wyrazem i świadectwami wiary w życie pozagrobowe, choć jednocześnie stanowią dziedzictwo kulturowe Kościoła i Narodu. Cmentarz jest przede wszystkim przestrzenią kultury, tekstem kultury.

Keywords:

death, the crisis of death, place of burial, cemetery, Christian ars moriendi

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Wojtkowski, J. (2018). Is the cemetery only a memorial of the past? “The crisis of death " and the christian “ars moriendi" about the importance of the cemetery. Humanities and Natural Sciences, (18), 305–320. https://doi.org/10.31648/hip.733

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

References

A. Pilarczyk, „ Wietrzenie sacrum Proces przechodzenia przestrzeni dawnych cmentarzy od sfery sacrum do sfery profanum, (w:) M. Kowalewski, A. M. Królikowska (red.), Miasto i sacrum, Kraków 2011.

M. Machinek, Śmierć w dyspozycji człowieka. Wybrane problemy etyczne u kresu ludzkiego życia, Olsztyn 2004.

K. Wieczorek, Bycie-ku-śmierci? Śmierć we współczesnej filozofii, (w:) M. Machinek (red.), Śmierć i wiara w życie pośmiertne w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, Olsztyn 2003.

B. Krzemińska, Sytuacja współczesnego człowieka wobec zjawiska śmierci i umierania, (w:) M.R. Hinc, R. Jaworski, Psycholodzy chrześcijańscy wobec problemów człowieka, Płock 2005, [online] <www.psychoterapia.sos.pl/artsmierc>, dostęp: 25.09.2011.

Św. Franciszek, Pieśń słoneczna, albo pochwała stworzeń, [online] <http://staropolska.pl/tradycja/sredniowiecze/KWIATKI SWIETEGO FRANCISZKA.html>, dostęp: 25.09.2011.

A. Berland, Śmierć w obrazie, słowie i idei, (w:) A. Berland, Przemyśleć estetykę. Niepokorne eseje o estetyce i sztuce, Kraków 2007.

J. Kolbuszewski, Śmierć przestała pasować do współczesnego świata, [online] <http:// wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35769,4632761.html>, dostęp: 25.09.2011.

J. Kolbuszewski, Przestrzenie śmierci, [online] <http://wiadomosci.onet.pl/raporty/przestrzenie-smierci,1,3330655,wiadomosc.html>, dostęp: 25.09.2011.

A. M. di Nola, Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, Kraków 2006.

P. Aries, Śmierć odwrócona, (w:) Antropologia śmierci. Myśl francuska, wybrali i przełożyli S. Cichowicz i J. M. Godzimirski, Warszawa 1993.

L. Ratkowska, Wieczność w sieci, czyli o występujących w internecie formach żałoby, „Ikonosfera” 2008, nr 2, [online], <www.ikonosfera.umk.pl>dostęp: 25.09.2011.

J. Salij, Kremacja i ogrody pamięci, [online] <http://prasa.wiara.pl/doc/455933.Kremacja-i-ogrody-pamieci>, dostęp 25.09.2011.

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994, a także [online] <http://www.katechizm.opoka.org.pl/>.

Instrukcja opublikowana w „Warmińskich Wiadomościach Archidiecezjalnych” 2002, nr 61, także [online] http://www.kkbids.episkopat.pl/dokumentydlep/sztuka4.htm>.

Instrukcja Komisji Episkopatu ds. Sztuki Kościelnej o ochronie cmentarzy (1987).

II Polski Synod Plenarny (1991-1999), Ewangelizacja kultury i środków społecznego przekazu, nr 70, Poznań 2001. Google Scholar