On existing and alleged editions of Nicolas Volckmar’s dictionary
Anna Lenartowicz-Zagrodna
Uniwersytet ŁódzkiAbstract
Mikołaj Volckmar’s Dictionarium is the first translation dictionary in the history of Polish
lexicography in which the Polish language was introduced as the source language
(the Polish-Latin order of language sections was introduced in the second part of this
dictionary). Although researchers have often been interested in this dictionary, publishing
issues still raise doubts (for example, how many editions it actually had). The purpose
of the study is to determine and to sort out unequivocally the dates and edition counts
of Volckmar’s dictionary. Using information contained in the titles, prefaces, and privileges
printed on the pages of the preserved copies, it was established that editions that certainly
existed come from years: 1596, 1605, 1613, 1623, and 1624. Other dates of editions
mentioned in the available literature (among others: 1559, 1595, 1599, 1620) should be considered false. The analysis also confirms that the alleged edition from 1594, which
was mentioned very often and considered by many researchers to have been the first
edition of this dictionary, in fact did not exist. The number of editions is still a problem
to be explored — the numbering of the editions declared by the publisher is not the same
as the number of preserved editions.
Keywords:
Nicolas Volckmar, Balthasar Andreas Fontanus, translation dictionaries, history of Polish lexicographyReferences
Brewiński R. (1862): Studya o gusłach, czarach, zabobonach i przesądach ludowych. T. 1. Poznań. Google Scholar
Czerski S. (1825): Słownik łacińsko-polski. T. 2. Wilno. Google Scholar
Drapella W. (1955): Żegluga, nawigacja, nautyka: ze studiów nad kształtowaniem się pojęć morskich. Wrocław. Google Scholar
Estreicher K. (1939): Bibliografia staropolska. T. 33. Kraków. Google Scholar
Gomulicki W. (1918): Warschau. München. Google Scholar
Grzegorczyk P. (1967): Index lexicorum Poloniae. Bibliografia słowników polskich. Warszawa. Google Scholar
Jefimow R. (1970): Z dziejów języka polskiego w Gdańsku. Stan wiedzy o polszczyźnie w XVII wieku. Gdańsk. Google Scholar
Jocher A. (1840): Obraz bibliograficzno-historyczny literatury i nauki w Polsce, od wprowadzenia do niej druku po rok 1830 włącznie. T. 1. Wilno. Google Scholar
Kędelska E. (1993): Osobliwości leksykalne w słowniku Mikołaja Volckmara z 1596 roku. „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej” 30, s. 49–58. Google Scholar
Kędelska E. (1995): Studia nad łacińsko-polską leksykografią drugiej połowy XVI wieku. Warszawa. Google Scholar
Knapiusz G. (1621): Thesaurus Polonolatinograecus, seu Promptuarium linguae Latinae et Graecae, Polonorum usui accommodatum… T. 1. Kraków. Google Scholar
Korczak-Siedlecka J. (2018): Czy chłop miał honor? Zastosowanie kategorii honoru w badaniach nad społeczeństwem nowożytnym. „Kwartalnik Historyczny” 125/3, s. 633–655.
Crossref
Google Scholar
Kubik K. (1963): Polska szkoła prywatna w dawnym Gdańsku: od XVI do połowy XIX w. Gdańsk. Google Scholar
Kuraszkiewicz W. (1986): Słowniki w Polsce XVI wieku. [W:] tegoż: Polski język literacki. Studia nad historią i strukturą. Warszawa, s. 730–753. Google Scholar
Lenartowicz-Zagrodna A. (2020): Z dziejów l eksykografii polsko-łacińskiej. Przedmowy do słowników. Łódź. Google Scholar
Linde S.B. (1807): Słownik języka polskiego. T. 1. Warszawa. Google Scholar
Löschin M. (1822): Geschichte Danzigs von der ältesten bis zur neuesten Zeit. T. 1. Gdańsk. Google Scholar
Maciejowski W. (1852): Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830. T. 2. Warszawa. Google Scholar
Malinowski L. (1892): O niektórych wyrazach ludowych polskich: zapiski porównawcze. Kraków. Google Scholar
Mańkowski A. (1911): Dzieje drukarstwa i piśmiennictwa polskiego w Prusiech Zachodnich wraz z szczegółową bibliografią druków polskich zachodniopruskich. „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 18, s. 79–152. Google Scholar
Mayenowa R.M. (1955): Walka o język w życiu i literaturze staropolskiej. Warszawa. Google Scholar
Morawski J. (1931): Polono-romanica: sufiks grecko-łaciński -ista. Poznań. Google Scholar
Orgelbrand S. (red.) (1862): Encyklopedyja powszechna. T. 10. Warszawa. Google Scholar
Orgelbrand S. (red.) (1867): Encyklopedyja powszechna. T. 26. Warszawa. Google Scholar
Orgelbrand S. (red.) (1903): Encyklopedja powszechna z ilustracjami i mapami. T. 15. Warszawa. Google Scholar
Pawłowska R. (1979): Fonetyka języka polskiego nauczanego w Gdańsku w XVII wieku. Wrocław. Google Scholar
Pawłowska R. (1994): Charakterystyka struktur czasownikowych w „Viertzig Dialogi” Mikołaja Volckmara z 1612 roku. „Polszczyzna Regionalna Pomorza” 6, s. 17–28. Google Scholar
Plezia M. (2007): Dzieje leksykografii łacińskiej w Polsce. [W:] Słownik łacińsko-polski. T. I. Red. M. Plezia. Warszawa, s. V–XXXIX. Google Scholar
Pniewski W. (1930): Przegląd krytyczny podręczników języka polskiego dla Niemców. „Sprawozdanie Dyrektora Gimnazjum Polskiego w Gdańsku: za rok szkolny 1929/1930”, s. 3–47. Google Scholar
Pniewski W. (1938): Język polski w dawnych szkołach gdańskich. Gdańsk. Google Scholar
Sidorowicz-Mulak D. (red.) (2017): Katalog druków z XVI wieku w historycznej kolekcji Ossolineum. Wrocław. Google Scholar
Sobolewski L. (1819): Katalog dzieł do Historyi literatury polskiey należących. „Dziennik Wileński” 1/4, s. 442–451. Google Scholar
Sosnkowski M., Kurtzmann L. (1885): Katalog Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu. T. 3. Poznań. Google Scholar
Unger J. (red.) (1877): Encyklopedya ogólna wiedzy ludzkiej. T. 12. Warszawa. Google Scholar
Wierzbowski T. (1889): Bibliographia polonica XV ac XVI ss. Vol. 1: Nri 1–800, annorum 1488–1600: opera et editiones, quae in bibliotheca Universitatis Caesareae Varsoviensis asservantur. Warszawa. Google Scholar
Wisłocki W. (1868): Nauka języka polskiego w szkołach polskich przed Kopczyńskim. Lwów. Google Scholar
Wiszniewski M. (1844): Historya literatury polskiej. T. 6. Kraków. Google Scholar
Wyszomirska A. (1996): Fleksja i słowotwórstwo czasownika w słowniku Volckmara. „Polszczyzna Regionalna Pomorza” 7, s. 23–30. Google Scholar
Wyszomirska A. (1998): Słowotwórstwo przymiotnika w słowniku Volckmara. „Polszczyzna Regionalna Pomorza” 8, s. 13–20. Google Scholar
Uniwersytet Łódzki
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.