Where cultures and languages meet – the language of nineteenth-century Belarus in the literary representation of Jan Barszczewski
Abstract
Jan Barszczewski is a little-known, yet extremely talented writer of early Romanticism who came from the Northeastern Borderlands of Poland. Thoroughly educated, well versed in Latin and Greek, familiar with the latest currents of world literature, he consciously drew on folklore as well as cultural, historical and linguistic elements from the Połock region, which he particularly cherished as the land of his childhood. The aim of the article is to present dialect stylization in the work Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach, considered one of the peak achievements of Polish
Romantic prose. Creating at the junction of two cultures and two languages, with
aesthetic detachment Barszczewski employed Belarusian folklore, which he treated as
the creative material of his works. The undertaken analysis of the linguistic material
shows that the writer, describing events from folk culture, deliberately introduced into his
work linguistic means typical of the regional, dialect variety, so that the language of his
characters would be congruous with other elements of the depicted world. Barszczewski
selected and wove into the text of the work the most expressive elements of the language
of the 19th-century Borderlands.
Keywords:
Polish-Belarusian linguistic borderland, Borderland Polish language, linguistic stylization, Dark RomanticismReferences
Bajerowa I. (1986): Polski język ogólny XIX wieku : stan i ewolucja. T. 1: Ortografia, fonologia z fonetyką, morfonologia. Katowice. Google Scholar
Brzezina M. (1974): Język Franciszka Zabłockiego. „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze” z. 41, s. 181–244, z. 42, s. 295–328. Google Scholar
Dobrzycki S. (1911): Kilka spostrzeżeń nad językiem Mickiewicza. „Prace Filologiczne” VII, s. 300–393. Google Scholar
Doroszewski W. (1949): Język T. T. Jeża. Warszawa. Google Scholar
Dźwigoł R. (2004): Polskie ludowe słownictwo mitologiczne. Kraków. Google Scholar
Hrabec S. (1959): Różnice językowe między rękopisami a drukami Mickiewiczowskimi. [W:] O języku Adama Mickiewicza. Studia. Red. Z. Klemensiewicz. Wrocław, s. 11–53. Google Scholar
Janion M. (1992): Jan Barszczewski. [W:] Literatura krajowa okresu romantyzmu 1831–1863. T. III. Red. M. Janion, M. Maciejewski, M. Gumkowski. Warszawa 1992, s. 91–126. Google Scholar
Koniusz E. (1992): Studia nad językiem Józefa Ignacego Kraszewskiego. Cz. 1: Elementy kresowe w powieściach i listach okresu wołyńskiego. Kielce. Google Scholar
Kosyl Cz. (1978): Właściwości fonetyczne polszczyzny kresowej w 1. połowie XVIII wieku (na przykładzie języka mieszczan hrubieszowskich). „Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej”. T. 17, s. 105–121. Google Scholar
Kuryłowicz B. (2020): O polszczyźnie utworów Jana Barszczewskiego. [W:] Jana Barszczewskiego Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach. Red. B. Kuryłowicz, J. Ławski. Białystok, s. 185–226. Google Scholar
Kurzowa Z. (1972): Studia nad językiem filomatów i filaretów (fonetyka, fleksja i składnia).Kraków. Google Scholar
Kurzowa Z. (1993): Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w.Warszawa–Kraków. Google Scholar
Ławski J. (2020): Klasyk polskiego romantyzmu: Jan Barszczewski między tradycją, głębiąa przyszłością. [W:] Jana Barszczewskiego Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznychopowiadaniach. Red. B. Kuryłowicz, J. Ławski. Białystok, s. 17–149. Google Scholar
Nitsch K. (1934/1954): Z zagadnień języka Mickiewicza. [W:] tegoż: Wybór pism polonistycznych. T. I. Wrocław, s. 3–14. Google Scholar
Rieger J. (2014): Słownictwo polszczyzny ludowej na Brasławszczyźnie. Warszawa. Google Scholar
Rypiński A. (1840): Białoruś. Kilka słów o poezji prostego ludu tej naszej polskiej prowincji, o jego muzyce, śpiewie i tańcach etc. Paryż. Google Scholar
Safarewiczowa H. (rec.) (1958): „Maria Kuncewiczowa, Leśnik”. „Język Polski” XXXVIII, s. 44–52. Google Scholar
Safarewiczowa H. (1964): Oboczność я имею i у меня есть w języku rosyjskim dziś i dawniej. Wrocław. Google Scholar
Trypućko J. (1955): Język Władysława Syrokomli (Ludwika Kondratowicza). Przyczynek do dziejów polskiego języka literackiego w wieku XIX. T. I. Uppsala. Google Scholar
Turska H. (1930): Język Jana Chodźki. Przyczynek do historii języka polskiego na obszarze północno-wschodnim Rzeczypospolitej. Wilno. Google Scholar
Zaleski J. (1969): Język Aleksandra Fredry. Cz. I: Fonetyka. Wrocław. Google Scholar
Zaleski J. (1975): Język Aleksandra Fredry. Cz. II: Fleksja, składnia, słowotwórstwo, słownictwo. Wrocław. Google Scholar
Zdancewicz T. (1966): Wpływy białoruskie w polskich gwarach pod Sejnami. Poznań. Google Scholar
