Wykrzykniki jako jednostki wyrażające emocje w przekładzie z języka szwedzkiego na język polski
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie wyników badania przeprowadzonego na równoległym korpusie szwedzko-polskim składającym się ze współczesnych tekstów literackich przetłumaczonych na język polski w latach 2000-2017. Korpus, który powstaje w Pracowni Badań Skandynawistycznych ILS UW jest cały czas rozbudowywany. W badaniu, za pomocą danych równoległych, zostały porównane i przeanalizowane wykrzykniki (szw. interjektioner) występujące w języku szwedzkim (aj, oj, å(h), usch, fy, äsch, ack) oraz ich ekwiwalenty tekstowe w języku polskim. Jedną z funkcji, które pełnią wykrzykniki zarówno w języku polskim jak i szwedzkim, jest wyrażanie emocji. Wykrzyknikom nadaje się wiele znaczeń, a ich interpretacja może być zależna od sytuacji. Używane są najczęściej w języku mówionym i dotyczą spontanicznej reakcji w danej sytuacji. Można przyporządkować im pewne emocje, na przykład radość, zaskoczenie, zdziwienie czy złość. Z badania wynika, że mimo że w języku szwedzkim i polskim niektóre wykrzykniki mają identyczną lub bardzo podobną postać graficzną, to podobieństwo między nimi bywa pozorne, tzn. na przykład szwedzkie aj oraz oj wyrażają inne emocje niż polskie aj oraz oj. Wszystko to powoduje, że proces przekładu tych jednostek językowych jest skomplikowany i niejednokrotnie powoduje zmiany w tekście docelowym względem tekstu wyjściowego.
Słowa kluczowe:
wykrzykniki, korpus równoległy, emocje, przekład, język szwedzki, język polskiBibliografia
Andersson, L. (1990). Fult språk. Svordomar, dialekter och annat ont. Malmö: Carlsson Bokförlag AB. Google Scholar
Anward, J. (1986). Emotive Expressions. [W:] Ö. Dahl (red.): Papers from the Ninth Scandinavian Conference of Linguistics, s. 39-52. Google Scholar
Bednarczyk, M. (2014). Klasyfikacja wykrzykników w badaniach polskich i niemieckich. [W:] Lingwistyka Stosowana 11: 2014, s. 83-89. Google Scholar
Bühler, K. (1978). Sprachteorie. Die Darstellungsfunktion der Sprache. Frankfurt/M., Berlin, Wien, s. 310. Google Scholar
Daković, S. (2006). Interiekcje w języku polskim, serbskim, chorwackim i rosyjskim. Opis i konfrontacja. Wrocław Google Scholar
Daun, Å. (1989). Svensk mentalitet. Ett jämförande perspektiv. Simirishamn: Grafo-Tryckt AB. Google Scholar
Fries, Norbert (1990). Interjektionen und Interjektionsphrasen. [W:] Sprache und Pragmatik, 17, Lund, s. 1-43. Google Scholar
Grabias, S. (1981). O ekspresywności języka. Lublin Google Scholar
Grochowski, M. (1988). Wprowadzenie do analizy syntaktycznej wykrzykników. [W:] Polonica.13. s. 85-100. Google Scholar
Grochowski, M. (1997). Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne. Kraków. Google Scholar
Gruszczyńska, E. (2001). Linguistic Images of Emotions in Translation from Polish into Swedish (Henryk Sienkiewicz as a case in point), Acta Universitatis Upsaliensis, Studia Slavica Upsaliensia nr 42, Uppsala 2001. Google Scholar
Gruszczyńska, E., Leńko-Szymańska A. (2016). Polskojęzyczne korpusy równoległe. Warszawa: Instytut Lingwistyki Stosowanej. Google Scholar
Grzegorczykowa, R., Laskowski, R., Wróbel, H. (red.). (1998). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Wyd. drugie zmienione. Warszawa. Google Scholar
Ideforss, H. (1928). De primära interjektionerna i nysvenskan. Lund: Gleerupska. Google Scholar
Kryk-Kastovsky, B. (1997). Surprise, surprise: the iconicity-conventionality scale of emotions. [W:] S. Niemeier, R. Dirven. [red.]: The language of emotions. Conceptualiztion, expression, and theoretical foundation. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins B.V., s. 155-169. Google Scholar
Laskowski, R. (1984). Podstawowe pojęcia morfologii. [W:] R. Grzegorczykowa et al. (red.). Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia - Morfologia - Fonologia. T. 2. Warszawa. s. 9-57. Google Scholar
Lubaś, W., Skowronek, K. (red.). (2016). Słownik polskich leksemów potocznych. Kraków Google Scholar
Nowakowska-Kempna, I. (1995). Konceptualizacja uczuć w języku polskim. Warszawa: WSP TWP. Google Scholar
Orwińska-Ruziczka, E. (1992). Funkcje językowe interiekcji w świetle materiału słowackiego polskiego. Kraków Google Scholar
Saloni, Z., Świdziński, M. (1998). Składnia współczesnego języka polskiego. PWN. Warszawa. Google Scholar
Schwarz-Friesel, M. (2013). Sprache und Emotion. Tübingen. Google Scholar
Teleman, U., Hellberg, S., Andersson, E. (red.). (1999). Svenska Akademiens Grammatik. Stockholm. Google Scholar
Wierzbicka, Anna (1991). Cross-cultural Pragmatics. The Semantics of Human Interaction. Berlin – New York: Mouton de Gruyter. Google Scholar
Wundt, W. (1904). Völkerpsychologie. Eine Untersuchung der Entwicklungsgesetze von Sprache. Mythus und Sitte. Band 1. Leipzig. Google Scholar
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
