A to prostak jeden! –  o ekspresywnej jednostce jeden

Iwona Kosek

doi:10.31648/pj.4992

A to prostak jeden! – o ekspresywnej jednostce jeden

Iwona Kosek

DOI: https://doi.org/10.31648/pj.4992

Abstrakt

Celem artykułu jest wstępna charakterystyka własności funkcjonalno-składniowych wyrażenia jeden z kontekstów takich, jak zasygnalizowany w tytule. W szerszej perspektywie artykuł wpisuje się w nurt badań nad własnościami językowymi jednostek języka (w rozumieniu Andrzeja Bogusławskiego) jako budulcem wypowiedzeń. Przeprowadzona analiza pozwala scharakteryzować jeden jako wyrażenie nienależące do przedmiotowego poziomu języka, otwierające miejsce dla nazw osób, obligatoryjnie postpozycyjne wobec rzeczowników, z którymi się łączy. W strukturze tematyczno-rematycznej analizowane jeden nie może być rematem (zajmuje zwykle miejsce komentarza rematu). Opisywane wyrażenie ma charakter ekspresywny, przesądza też o (negatywnym) wartościowaniu.

Słowa kluczowe:

jednostka leksykalna, ekspresywność, metatekstowość

Bibliografia

Bally Ch. (1966): Mechanizm ekspresywności językowej. [W:] Stylistyka Bally`ego. Wybór tekstów. Red. M. R. Mayenowa. Przekł. U. Dąmbska-Prokop. Warszawa, s. 110–149. Google Scholar

Bogusławski A. (1999): Inherently thematic and rhematic units of language. [W:] „Travaux du Cercle linguistique de Prauge” 3. Red. E. Hajičová, T. Hoškovec, O. Leška, P. Sgall, Z. Skoumalová. Amsterdam, s. 211–224. Google Scholar

Danielewiczowa M. (2007): Przymiotniki nieprzymiotniki (O pewnym niezwykłym typie wyrażeń w języku polskim). [W:] „Zbornik Matice srpske za slavistiku”. T. 71–72, s. 223–235, online: http://www.maticasrpska.org.rs/stariSajt/casopisi/slavistiku_71-72.pdf Google Scholar

Danielewiczowa M. (2014): Struktura i znaczenie eksklamatywów. Na materiale współczesnej polszczyzny. Warszawa. Google Scholar

Grabias S. (1981): O ekspresywności języka. Ekspresja a słowotwórstwo. Lublin. Google Scholar

Grochowski M. (2008): O cechach syntaktycznych i semantycznych wyrażeń widać, widocznie, najwidoczniej (na tle kategorii ewidencjalności). [W:] Lexikalische Evidenzialitäts-Marker in slavischen Sprachen. (Wiener Slawistischer Almanach 72). Red. B. Wiemer, V. A. Plungjan. Műnchen–Wien, s. 129–148. Google Scholar

Grochowski M. (2009): O cechach składniowych i łączliwości jednostek istny, iście. „Poradnik Językowy” z. 1, s. 50–59. Google Scholar

Grzegorczykowa R. (1978): Struktura semantyczna wyrażeń ekspresywnych. [W:] Z zagadnień słownictwa współczesnego języka polskiego. Red. M. Szymczak. Wrocław, s. 117–123. Google Scholar

Grzesiuk A. (1995): Składnia wypowiedzi emocjonalnych. Lublin. Google Scholar

Jodłowski S. (1973): Ogólnojęzykoznawcza charakterystyka zaimka. Wrocław. Google Scholar

Laskowski R. (1998): Funkcjonalna klasyfikacja leksemów: części mowy. [W:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Red. R. Grzegorczykowa, R. Laskowski, H. Wróbel. Wyd. drugie, zmienione. Warszawa, s. 52–64. Google Scholar

Miodunka W. (1974): Funkcje zaimków w grupach nominalnych współczesnej polszczyzny mówionej. Kraków. Google Scholar

Puzynina J. (1992): Język wartości. Warszawa. Google Scholar

Rejter A. (2006): Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności. Katowice, online: , dostęp: 18.02.2019. Google Scholar

Saloni Z. (1974): Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich. „Język Polski” LIV z. 1, s. 3–13, z. 2, s. 93–101. Google Scholar

Saloni Z., Świdziński M. (1998): Składnia współczesnego języka polskiego. Wyd. IV, zmienione. Warszawa. Google Scholar

Skubalanka T. (1995): O ekspresywności języka. [W:] tejże: O stylu poetyckim i innych stylach Google Scholar

języka. Lublin, s. 59–67. Google Scholar

Tymiakin L. (2017): O triadzie komunikacyjnej: wartościowanie – emocje – ekspresja. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”. Section N. Educatio Nova. Vol. II, s. 199–216. Google Scholar

Wajszczuk J. (2005): O metatekście. Warszawa. Google Scholar

Wierzbicka A. (1969): Problemy ekspresji. Ich miejsce w teorii semantycznej. [W:] tejże: Dociekania semantyczne. Wrocław, s. 3–61. Google Scholar

Zaron Z. (2003): Funkcjonalna klasyfikacja leksemów polskich (kolejna propozycja). [W:] Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego. Red. M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, M. Urban. Toruń, s. 179–188. Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2020-01-27

Cited By /
Share