Aequivocatio mater errorum? Ambiquitäten und Äquivokationen im Bereich des scherzhaften „Definierens“
Iwona Wowro
Uniwersytet Śląski w KatowicachAbstrakt
Fenomen ambiwalencji przenika wszystkie wymiary egzystencji, języka i kultury.
Celem artykułu jest przedstawienie tego zjawiska w obszarze humoru, ironii oraz gry
językowej. W tym celu omówiono genezę oraz najważniejsze możliwości definicyjne pojęcia
ambiwalencji. W dalszej kolejności ukazano możliwości typizacji ambiwalencji w języku,
by następnie przedstawić wzajemne zależności ambiwalencji oraz ironii i humoru.
Założenia teoretyczne zilustrowano bogatym materiałem językowym w postaci tzw.
definicji humorystycznych, które jako niekonwencjonalna podstawa materiałowa stanowią
nieprzebrane źródło wieloznaczności oraz jej celowego poszukiwania i generowania w celu
wywołania efektów humorystycznych.
Słowa kluczowe:
ambiwalencja, ekwiwokacja, humor, definicjaBibliografia
Abdelaziz, A.A. (2014): Ambiguität im Deutschen und Arabischen. Eine analytische Studie. Hamburg. Google Scholar
Aristoteles (1958): Kategorien/Lehre vom Satz. Hamburg. Google Scholar
Bauer, M., Knape J., Koch, P., Winkler, S. (2010): Dimensionen der Ambiguität. „Zeitschrift für Literaturwissenschaft und Linguistik“ 158, S. 7–75.
Crossref
Google Scholar
Bußmann, H. (2002): Lexikon der Sprachwissenschaft. Stuttgart. Google Scholar
Buttler, D. (2001): Polski dowcip językowy. Warszawa. Google Scholar
Dönninghaus, S. (2005): Die Vagheit der Sprache. Begriffsgeschichte und Funktionsbeschreibung anhand der tschechischen Wissenschaftssprache. Wiesbaden. Google Scholar
Ernst, M. (2003): Syntaktische Ambiguität. Eine sprachübergreifende Typisierung auf der Basis des Französischen und Spanischen. Frankfurt a/M. Google Scholar
Fleischer, W., Barz, I. (1992): Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache. Tübingen. Google Scholar
Fries, N. (1980): Ambiguität und Vagheit. Tübingen.
Crossref
Google Scholar
Grice, H.P. (1979): Logik und Konversation. [In:] Handlung, Kommunikation, Bedeutung. G. Meggle (ed.). Frankfurt, S. 243–265. Google Scholar
Groeben, N., Scheele, B. (1986): Produktion und Rezeption von Ironie. Pragmalinguistische Beschreibung und psycholinguistische Erklärungshypothesen. Tübingen. Google Scholar
Hartung, M. (2002): Ironie in der Alltagssprache. Eine gesprächsanalytische Untersuchung. Radolfzell. Google Scholar
Hoffmann, M. (2010): Die Mehrdeutigkeit als Träger des sprachlichen Witzes. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Germanica” 6, S. 79–94. Google Scholar
Kiklewicz, A. (2006): Dyfuzja semantyczna w języku i w tekście (II). „LingVaria” 2, S. 9–20. Google Scholar
Lausberg, H. (1976): Elemente der literarischen Rhetorik. München. Google Scholar
Mattausch, B. (2006): Die Kunst der Ambiguität. Wiesbaden. Google Scholar
Marfurt, B. (1977): Textsorte Witz: Möglichkeiten einer sprachwissenschaftlichen Textsortenbestimmung. [=] Linguistische Arbeiten 52. Tübingen.
Crossref
Google Scholar
Pinkal, M. (1985): Logik und Lexikon – Die Semantik des Unbestimmten. Berlin.
Crossref
Google Scholar
Preisendanz, W. (1970): Über den Witz. Konstanz. Google Scholar
Reischer, J. (2002): Die Sprache. Ein Phänomen und seine Erforschung. Berlin–New York.
Crossref
Google Scholar
Schwabe, K., Winkler, S. (2007): On Information Structure, Meaning and Form. Philadelphia.
Crossref
Google Scholar
Schwarz-Friesel, M. (2009): Ironie als indirekter expressiver Sprechakt: Zur Funktion emotionsbasierter Implikaturen bei kognitiver Simulation. [In:] Perspektiven auf Wort, Satz und Text. Semantisierungsprozesse auf unterschiedlichen Ebenen des Sprachsystems. Google Scholar
Festschrift für Inge Pohl. A. Bachmann-Stein, S. Merten (eds). Trier, S. 223–232. Google Scholar
Schubert, Ch. (2014): Was gibt‘s denn zu lachen? Witze und Humor aus sprachwissenschaftlicher Sicht. [In]: Kommunikation und Humor. Multidisziplinäre Perspektiven. Ch. Schubert (ed.). Berlin, S. 17–35. Google Scholar
Sikorska-Bujnowicz, K. (2010): Polysemie und Homonymie als Mittel des Humoristischen in einem Sketchtext. „Folia Germanica“ 6, S. 69–78. Google Scholar
Ulmann, S. (1973): Semantik. Eine Einführung in die Bedeutungslehre. Frankfurt a/M. Google Scholar
Weimar, K. (ed.) (1997): Reallexikon der deutschen Literaturwissenschaft. Berlin–New York. Google Scholar
Windholz, A. (2009): Das ironische Wörterbuch. Neckenmarkt. Google Scholar
Wolff, S., Müller, H. (1995): Ironie als Instrument „der Wahrheitsfindung“. „Zeitschrift für Soziologie“ Jg. 4, H. 6, S. 451–464.
Crossref
Google Scholar
Wowro, I. (2018): Ironie auf der Spur. Ironiemarker und ironisches Wirkungspotential im innovativen Sprachbereich. [In:] Sprache und Translation. P. Bąk, B. Rolek (eds). Rzeszów, S. 117–138. Google Scholar
Wowro, I. (2019): Konzeptualisierung der Ironie in Aphorismen und anderen humoristischen Kurztexten. „Linguistische Treffen in Wrocław“ 16 (II), S. 211–225. Google Scholar
Ziegler, R. (2010): Ambiguität und Ambivalenz in der Psychologie. Begriffsverständnis und Begriffsverwendung. „Zeitschrift für Literaturwissenschaft und Linguistik“ 158, S. 125–170.
Crossref
Google Scholar
Uniwersytet Śląski w Katowicach
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.