Czy możesz przyczynić się jeszcze mniej? O specyfice i subkomunikatach pytań retorycznych

Iwona Wowro

Uniwersytet Śląski w Katowicach


Abstrakt

Pytania retoryczne nie stanowią niezależnego typu pytań, nie są też związane z określoną formą gramatyczną. Występują jako złożone zjawisko o nieostrych granicach, które wyznacza kontekst sytuacyjny. Naruszają one maksymę jakości i nie spełniają warunków skuteczności, gdyż poza formą gramatyczną nie mają w zasadzie z prawdziwymi pytaniami wiele wspólnego. W części teoretycznej omówiono ich specyfikę oraz wybrane typy, natomiast w części empirycznej ich skonwencjonalizowaną strukturę, a także szereg czynników illokucyjnych, które wskazują na retoryczność, reinterpretację wypowiedzi oraz ich ironiczny potencjał.


Słowa kluczowe:

pytania retoryczne, humor, ironia


Abdullaev S. (1977): Zu den Möglichkeiten der Transposition der Satzarten im Deutschen – Die Grundstrukturen der rhetorischen Frage und des imperativischen Ausrufs. „Deutsch als Fremdsprache“ 14, S. 263–270.   Google Scholar

Bechmann S. (2010): Rhetorische Fragen. München.   Google Scholar

Bezugla L. (2015): Rhetorische Aussagen und Aufforderungen im deutschsprachigen dialogischen Diskurs. „Text und Diskurs” 8, S. 197–211.   Google Scholar

Bromberek-Dyzman K. (2011): Język emocji a język ironii w pragmatyce eksperymentalnej. „Studia z Kognitywistyki i Filozofii Umysłu“ 5(1), S. 5–38.   Google Scholar

Groeben N., Scheele B. (1986): Produktion und Rezeption von Ironie. Pragmalinguistische Beschreibung und psycholinguistische Erklärungshypothesen. Tübingen.   Google Scholar

Hartung M. (2002): Ironie in der Alltagssprache. Eine gesprächsanalytische Untersuchung. Radolfzell.   Google Scholar

Havryliv O. (2017): Verbale Aggression: das Spektrum der Funktionen. „Linguistik online“ 82, 3/17, S. 27–47.
Crossref   Google Scholar

Heidolph K. (1981): Grundzüge einer deutschen Grammatik. Berlin.
Crossref   Google Scholar

Helbig G., Buscha J. (1979): Deutsche Grammatik. Leipzig.   Google Scholar

Hermann M. (2009): Pytania retoryczne w exordium i narratio mowy Cycerona pro secto roscio amerino. „Studia Literaria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis” 4, S. 33–47.   Google Scholar

Kolmer L., Rob-Santer C. (2002): Studienbuch Rhetorik. Paderborn.   Google Scholar

Lapp E. (1992): Linguistik der Ironie. Tübingen.   Google Scholar

Lausberg H. (1990): Handbuch der literarischen Rhetorik: Eine Grundlegung der Literaturwissenschaft. Stuttgart.   Google Scholar

Löffler H. (1975): Die sprachliche Ironie – ein Problem der pragmatischen Textanalyse. „Deutsche Sprache. Zeitschrift für Theorie, Praxis und Dokumentation“ 2, S. 120–130.   Google Scholar

Meibauer J. (1986): Rhetorische Fragen. Tübingen.
Crossref   Google Scholar

Meibauer J. (2001): Pragmatik. Eine Einführung. Tübingen.
Crossref   Google Scholar

Pèrennec M. (1995): Partikeln und rhetorische Fragesätze. [In:] Fragen und Fragesätze im Deutschen. M. Schecker (ed.). Tübingen: Stauffenburg.   Google Scholar

Rosengren I. (1986): Ironie als sprachliche Handlung. Berlin.   Google Scholar

Schmidt-Radefeld J. (1977): On so-called, Rhetorical’ Questions. „Journal of Pragmatics“ 1, S. 375–392.
Crossref   Google Scholar

Schüttpelz E. (1996): Figuren der Rede. Zur Theorie der rhetorischen Figur. Berlin.   Google Scholar

Schwitalla J. (1984): Textliche und kommunikative Funktionen rhetorischer Fragen. „Zeitschrift für germanistische Linguistik“ 12, S. 131–155.
Crossref   Google Scholar

Szulc-Brzozowska M. (2017): Deutsche rhetorizitätserzeugende Abtönugspartikeln und ihre polnischen Äquivalente. „Lingwistyka Stosowana“ 21(1), S. 149–166.
Crossref   Google Scholar

Ueding G. (1992): Rhetorik des Lachens. [In:] Vom Lachen. Einem Phänomen auf der Spur. Th. Vogel (ed.). Tübingen, S. 24–44.
Crossref   Google Scholar

Weinrich H. (1982): Textgrammatik der französischen Sprache. Stuttgart.   Google Scholar

Wolff S., Müller H. (1995): Ironie als Instrument „der Wahrheitsfindung“. „Zeitschrift für Soziologie“. Jg. 4, H. 6, S. 451–464.
Crossref   Google Scholar

Wowro I. (2018): Ironie auf der Spur. Ironiemarker und ironisches Wirkungspotential im innovativen Sprachbereich. [In:] Sprache und Translation. P. Bąk, B. Rolek (eds). Rzeszów, S. 117–138.   Google Scholar

Wowro I. (2021): „Aequivocatio mater errorum?” Ambiquitäten und Äquivokationen im Bereich des scherzhaften Definierens. „Prace Językoznawcze“ XXIII/4, S. 23–41.
Crossref   Google Scholar

Wunderlich D. (1976): Studien zur Sprechakttheorie. Frankfurt am Main.   Google Scholar

Zillmann D. (1992): Die Psychologie der rhetorischen Frage. „Semiosis. Internationale Zeitschrift für Semiotik und Ästhetik“ 17(1–4), S. 235–243.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-03-31

Cited By /
Share

Wowro, I. (2023). Czy możesz przyczynić się jeszcze mniej? O specyfice i subkomunikatach pytań retorycznych. Prace Językoznawcze, 25(1), 41–55. https://doi.org/10.31648/pj.8709

Iwona Wowro 
Uniwersytet Śląski w Katowicach