Co bada i czemu służy onomastyka? Kilka refleksji w kontekście nowej humanistyki

Mariusz Rutkowski

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie


Аннотация

W artykule rozważane jest miejsce onomastyki w ramach badań humanistycznych.
Pokazane jest, że językowy status nazw własnych nie determinuje jedynie językoznawczego
opisu naukowego. Rozważane są również cele i społeczne korzyści z uprawiania badań
nad nazwami. W świetle tzw. nowej humanistyki ujawniają się możliwości onomastyki,
polegające na odsłanianiu ukrytych ideologii, wpływających na kształt struktury społecznej.
Na podstawie badań nazw osobowych mogą ujawnić się lub zostać uwypuklone takie
kategorie, jak klasowość i nierówny dostęp do władzy, kosmopolityzm, globalizacja czy
nacjonalizm. Badanie nazw geograficznych może z kolei wskazać wpływy nacjonalizmu
i etnocentryzmu, a także siłowo wymuszonego antykomunizmu. Naszkicowane w artykule
możliwości uprawiania onomastyki zaangażowanej (krytycznej) sugerują duży potencjał
tych badań zarówno w stosunku do innych dziedzin nauki, jak i samego społeczeństwa.


Ключевые слова:

onomastyka, nowa humanistyka, badania krytyczne, onomastyka krytyczna, społeczne zaangażowanie nauki, ideologie


Azaryahu M. (1986): Street names and political identity: The case of East Berlin. „Journal of Contemporary History” 21.4, s. 581–604.
Crossref   Google Scholar

Azaryahu M. (1996): The power of commemorative street sames. „Environment and Planning D: Society and Space” 14, s. 311–330.
Crossref   Google Scholar

Białas A. (2006): Złudzenie użyteczności sterowanej. [W:] Polskie nauki humanistyczne i społeczne w nowym stuleciu, w nowej Europie. Red. P. Kierzek. Warszawa, s. 19–23.   Google Scholar

Bubak J. (1986): Proces kształtowania się polskiego nazwiska mieszczańskiego i chłopskiego. Kraków.   Google Scholar

Bukraba-Rylska I. (2016): Humanistyka: jej prawa i powinności. „Artes Humanae” 1, s. 15–26.
Crossref   Google Scholar

Furdal A. (2011): Językoznawstwo otwarte – dziś. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXVII, s. 291–298.   Google Scholar

Garbowski M. (2015): Transhumanizm. Geneza – założenia – krytyka. „Ethos” 28.3, s. 23–41.   Google Scholar

Janion M. (2006): Nowa opowieść humanistyki. [W:] Polskie nauki humanistyczne i społeczne w nowym stuleciu, w nowej Europie. Red. P. Kierzek. Warszawa, s. 58–63.   Google Scholar

Kaleta Z. (1998): Teoria nazw własnych. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 15–36.   Google Scholar

Kuziak M. (2017): W sprawie polityczności polskiej humanistyki. „Teksty Drugie” 1, s. 253–261.
Crossref   Google Scholar

Leszczyńska K., Skowronek K. (2019): Socjologia krytyczna i lingwistyka krytyczna wobec nierówności płciowych w społeczeństwie informacyjnym. [W:] Wyobrażone, przeżyte i przedstawione. Księga jubileuszowa dla Profesora Janusza Muchy. Red. Ł. Krzyżowski,   Google Scholar

K. Leszczyńska, M. Szmeja. Kraków, s. 326–342.   Google Scholar

Markowski M. P. (2013): Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki. Kraków.   Google Scholar

Matusiak-Kempa I. (2019): Nomen omen. Studium antroponimiczno-aksjologiczne. Olsztyn.   Google Scholar

Miller R. E., Spellmeyer K. (2006): The New Humanities Reader. Boston.   Google Scholar

Nycz R. (2017): Kultura jako czasownik: sondowanie nowej humanistyki. Warszawa.   Google Scholar

Rospond S. (1983): Węzłowe problemy antroponimii polskiej. [W:] Warsztat współczesnego onomasty. Materiały z III Ogólnopolskiej Konferencji Onomastycznej. Red. D. Kopertowska. Kielce, s. 9–18.   Google Scholar

Rose-Redwood R. S. (2008): From number to name: Symbolic capital, places of memory, and the politics of street naming in New York City. „Social and Cultural Geography” 9.4, s. 431–452.
Crossref   Google Scholar

Rutkiewicz-Hanczewska M. (2016): Neurobiologia nazywania. O anomii proprialnej i apelatywnej. Poznań.   Google Scholar

Rutkowski M. (2019): Urban toponymy and collective memory: A case of law-enforced decommunization of street names in Poland. „Lege artis. Language yesterday, today, tomorrow” IV(2), s. 261–300.   Google Scholar

Rutkowski M., Skowronek K. (2020): Onomastyczna analiza dyskursu. Kraków.
Crossref   Google Scholar

Rzetelska-Feleszko E. (1998): Przedmowa. [W:] Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Red. E. Rzetelska-Feleszko. Warszawa–Kraków, s. 9–11.   Google Scholar

Samsonowicz H. (2006): Wartości nauk humanistycznych. [W:] Polskie nauki humanistyczne i społeczne w nowym stuleciu, w nowej Europie. Red. P. Kierzek. Warszawa, s. 73–75.   Google Scholar

Siwiec A. (2012): Nazwy własne obiektów handlowo-usługowych w przestrzeni miasta. Lublin.   Google Scholar

Skowronek K. (2016): Kultura konsumpcji – kultura terapii. Studia językoznawcze. Kraków.   Google Scholar

Turner G. (1996): British Cultural Studies. An Introduction. London.   Google Scholar

Warzecha A. (2014): Krytyczna analiza dyskursu (KAD) w ujęciu Normana Fairclougha: zarys problematyki. „Konteksty Kultury” 11(2), s. 164–189.   Google Scholar


Опубликован
2021-06-30

##plugins.themes.libcom.cytowania##

Rutkowski, M. (2021). Co bada i czemu służy onomastyka? Kilka refleksji w kontekście nowej humanistyki. Prace Językoznawcze, 23(2), 31–41. https://doi.org/10.31648/pj.6597

Mariusz Rutkowski 
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie