Rozwój biografistyki i regionalistyki powstania styczniowego na Białorusi w historiografii polskiej okresu międzywojennego
The Development of Biography Studies and Regional Studies of the 1863–1864 Uprising in Belarus in Polish Historiography of the Interwar Period
Abstract
The scope of the study is historiography development in interwar Poland (1918– 1939), in particular, the accumulation of facts and the development of value judgments about the 1863–1864 Uprising on the territory of Belarus. The analysis was conducted on the basis of the Biography Studies and Regional Studies of the Uprising, published during the mentioned period (books, scientific and popular articles in magazines and newspapers). It shows that the area of these studies was actively developing during the interwar twenty years, which resulted in the creation of about 70 publications. However, the Polish historians at that time were not able to overcome political bias, introduce a large number of documentary sources and generally to turn to large-scale integrated scientific researches.
Keywords:
historiography January Uprising Belarus Second Rzeczpospolita biography studies regional studiesReferences
Beynar, L. (1933), Działalność Aleksandra Oskierki w Wilnie w latach 1861–1863. W: Księga pamiątkowa Koła Historyków Słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Wilno, 334–354.
Breżgo, B. (1925), Z dziejów powstania 1863 r. na Inflantach. W: Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6–8 XII 1925. T. 1: Referaty. Sekcja 3. Lwów.
Broel-Plater, L. (1939), Leon Plater: Bohater powstania 1863 roku w Inflantach Polskich. Lwów.
Bouchaud, J. B. (1923), Pologne, Russie, Sibérie: Joseph Kalinowski: officier du génie dans l’armée russe, exilé en Sibérie, carme déchaussé d’après ses mémoires et sa correspondance, influence contraire du catholicisme et du schisme moscovite sur la civilisation. Liège.
Charkiewicz, W. (1934), Książka fenomen niechlujstwa. W: Słowo. 22, 2.
Ciechanowski, S. (1925), Towarzysz walk Traugutta major Wańkowicz-Leliwa. W: Przegląd Współczesny. 2, 233–242.
Dąbrowski, J. (1937), [Recenzja:] Nagrodzki Zygmunt – Rola duchowieństwa katolickiego w godzinie prób i cierpień na terenach Litwy i Białejrusi 1863–1883. Wilno, 1935, str. 145. W: Ateneum Wileńskie. 12, 622–627.
Dobaczewska, W. (1938), Wilno i Wileńszczyzna w latach 1863–1914. Dzieje ruchów społecznych i politycznych. Wilno.
Dubiecki, M. (1918), Bohaterski naczelnik powstania styczniowego (Romuald Traugutt). Warszawa [etc.].
Dubiecki, M. (1922), [Recenzja:] Maliszewski Edward: Rok 1863 na kresach Mohilewskich. Wydawnictwo „Straży Kresowej”. Warszawa, 1920, str. 33. W: Kwartalnik Historyczny. 36, 210–211.
Dubiecki, M. (1923), Apolin Hofmejster, naczelnik województwa Brzesko-Litewskiego w powstaniu styczniowem. W: Ateneum Wileńskie. 2, 230–252.
Ehrenkreutzówna, E. (1931/1932), Ignacy Zdanowicz kasjer i naczelnik powstańczy Wilna (rok 1863). W: Ateneum Wileńskie. 160–183.
Fajnhauz, D. (1999), 1863: Litwa i Białoruś. Warszawa.
Handelsman, M. (1937/1938), Józef Piłsudski jako historyk roku 1863. W: Przegląd Historyczny. 2, 623–627.
Hedemann, O. (1930), Historia powiatu brasławskiego. Wilno.
Horoszkiewicz, R. (1930), Rok 1863 na Polesiu. W: Ziemia. 2, 28–29.
Gawroński-Rawita, F. (1928), Monografje z powstania styczniowego. Warszawa.
Grzymała-Przybytko, A. (1938a), Zarys dziejów powstania styczniowego w powiecie lidzkim. W: Ziemia Lidzka. 4, 45–47; 5/6, 61–63; 7/8, 87–90; 11, 137–139; 12, 153–160.
Grzymała-Przybytko, J. (1938b), Ze wspomnień o 1863 r. W: Ziemia Lidzka. 5/6, 59–60.
Guściora, F. (1937), Powstanie styczniowe na Polesiu. Brześć nad Bugiem.
Iwaszkiewicz, J./Mościcki, H. (1935), Przegląd badań nad dziejami Litwy po rozbiorach (do r. 1905). W: Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Wilnie. T. 1: Referaty. Lwów, 45–51.
Jabłoński, T. (1932), Nieznane szczegóły z życia Andriollego. W: Tygodnik Illustrowany. 37, 563–564.
Jabłoński, T. (1935), Andriolli Michał Elwiro. W: Polski słownik biograficzny. T. 1. Kraków, 95–96.
Jakubianiec-Czarkowska, J. (1934). Powstanie 1863 r. w powiecie święciańskim. Święciany.
Jarzębowski, J. (1936), Duchowe oblicze Traugutta. W: Przegląd Powszechny. 7–9, 81–99.
Jodkowski, J. (1921), Rok 1863 w powiecie grodzieńskim. W: Echo Grodzieńskie. 18, 1–2; 28, 3; 31, 3; 32, 3; 33, 3; 34, 3; 36, 3; 160, 3; 162, 2; 166, 2; 167, 2–3; 168, 2; 169, 2; 171, 3; 172, 2–3; 173, 2; 174, 4; 175, 2; 176, 2; 177, 2; 179, 2.
Jodkowski, J. (1923), Rok 1863 w powiecie Grodzieńskim (Notatki i uzupełnienia). W: Echo Grodzieńskie. 17, 2–3.
Jodkowski, J. (1926), Sylwety z roku 1863. W: Nowe Życie. 8, 2–3.
Kamieński-Jastrzębiec, H. (1933), Lasy i moczary poleskie w walkach 1863 roku. W: Ziemia. 30–32.
Karbowski, W. (1935), Ludwik Narbutt: życiorys wodza w powstaniu styczniowem na Litwie. Grodno.
Kieniewicz, S. (1972), Powstanie styczniowe. Warszawa.
Kiersnowski, R. (1935), [Recenzja:] Jakubianiec-Czarkowska Janina. Powstanie 1863 roku w powiecie święciańskim. Nakładem święciańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Święciany 1934, str. 120. W: Ateneum Wileńskie. 484–494.
Kiersnowski, R. (1936a), [Recenzja:] Krzyszkowska Anna – Powstanie styczniowe na Wileńszyźnie, opracowała…, Wilno 1934, s. 40. W: Ateneum Wileńskie. 666–676.
Kiersnowski, R. (1936b), [Recenzja:] Zgorzelski Czesław – Powstanie styczniowe na terenie województwa nowogrodzkiego, opracował…, Wilno 1934, str. 32. W: Ateneum Wileńskie. 676–681.
Kiersnowski, R. (1938), Powstańcy słonimscy. W: Słowo. 22, 6.
Kowalewska, Z. (1934), Dzieje powstania lidzkiego. Wspomnienie o Ludwiku Narbucie. [Wilno].
Kryczyński, L. (1932), Przyczynek w sprawie stosunku tatarów litewskich do powstania 1863 r. W: Rocznik Tatarski. 262–276.
Kryczyński, L. (1935), Materiały do historii udziału tatarów litewskich w powstaniach narodowych. W: Rocznik Tatarski. 451–453.
Krzyszkowska, A. (1934), Powstanie styczniowe na Wileńszczyźnie. Wilno.
Kubicki, P. (1936a), Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861–1915 : materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Cz. 2: Dawna Litwa i Białoruś. T. 1: Przedmowa, źródła i pomoce, wstęp zawierający okólniki rządu rosyjskiego krępujące wolność Kościoła i uciemiężające ducha narodowego i bojownicy za sprawę Kościoła, kler świecki i zakonny. Sandomierz.
Kubicki, P. (1936b), Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861–1915 : materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Cz. 2: Dawna Litwa i Białoruś. T. 2: Za sprawę ojczyzny, kler świecki (A–O). Sandomierz.
Kubicki, P. (1936c), Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861–1915 : materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Cz. 2:
Dawna Litwa i Białoruś. T. 3: Za sprawę ojczyzny, kler świecki (P–Ż) i kler zakonny. Sandomierz.
Kubicki, P. (1938), Bojownicy kapłani za sprawę Kościoła i ojczyzny w latach 1861–1915 : materiały z urzędowych świadectw władz rosyjskich, archiwów konsystorskich, zakonnych i prywatnych. Cz. 2: Dawna Litwa i Białoruś. T. 4: Niszczenie przez rząd rosyjski katolickich kościołów, kaplic, klasztorów, dzwonnic, budynków kościelnych itd., domówienie i zestawienia w tablicach. Sandomierz.
Łopaciński, E. (1931/1932). [Recenzja:] Hedemann Otton. Historja powiatu brasławskiego. Wilno 1930, str. XXXI+483+mapa. W: Ateneum Wileńskie. 377–381.
Lubińska, T. (1932), Życiorys W. O. Rafała od św. Józefa (Kalinowskiego) karmelity bosego. Kraków.
Maliszewski, E. (1919), Wydawnictwa z lat ostatnich o powstaniu styczniowym (1910–1918). Warszawa.
Maliszewski, E. (1920a), Rok 1863 na kresach mohilewskich. I. Ziemia i ludzie. II. Akcja zbrojna. III. Po burzy. W: Wschód Polski. 8/9, 27–59.
Maliszewski, E. (1920b), Rok 1863 na kresach mohilewskich. Warszawa.
Maliszewski, J. (1931), Uczestnicy powstania styczniowego zesłani i internowani. Warszawa.
Matveichyk, D. (2015), Dzieynasc’ Yuzafa Yadkouskaha pa dasliedavanni i papuliaryzacyi historii paustannia 1863–1864 hadou. W: Archivaryus. 13, 174–188. [Матвейчык, Д. (2015). Дзейнасць Юзафа Ядкоўскага па даследаванні і папулярызацыі гісторыі паўстання 1863–1864 гадоў. W: Архіварыус. 13, 174–188.]
Michalska-Bracha, L. (2011), Między pamięcią a historiografią. Lwowskie debaty o powstaniu styczniowym (1864–1939). Kielce.
Mienicki, R. (1931), [Recenzja:] Hedemann Otton: Historja powiatu brasławskiego. Wilno 1930, nakładem sejmiku brasławskiego, str. XXXI+483. W: Kwartalnik Historyczny. 45, 371–377.
Mienicki, R. (1935), Ziemia nowogrodzka w dobie porozbiorowej. (1793–1915). Wilno.
Mienicki, R. (1937), Brzostowski Ignacy. W: Polski słownik biograficzny. T. 3. Kraków, 49.
Mościcki, H. (1935), [Recenzja:] Jakubianiec-Czarkowska Janina: Powstanie 1863 roku w powiecie święciańskim. Święciany. Nakładem Święciańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, str. 119. W: Nowa Książka. 5, 246–247.
Mościcki, H. (1937), Konstanty Kalinowski – dyktator Litwy w r. 1863. W: Polska Zbrojna. 22, 5.
Mościcki, H. (1938), Historiografia powstania styczniowego ostatnich lat piętnastu. 1923–1937. Warszawa.
Nagrodzki, Z. (1935), Rola duchowieństwa katolickiego w godzinie prób i cierpień na terenach Litwy i Białejrusi (1863–1883). Wilno.
Piłsudski, J. (1913), 22 stycznia 1863 r. Z rysunkami H. Minkiewicza i E. Rydza w tekście. Poznań.
Pomarański, S. (1921), Generał Romuald Traugutt, ostatni naczelnik narodu. Zamość.
Pomarański, S. (1929), Wojskowa służba Traugutta. W: Bachulski, H. (red.), Księga pamiątkowa ku uczczeniu 25-letniej działalności naukowej prof. M. Handelsmana. Warszawa.
Pomarański, S. (1937/1938), „Biografistyka” powstania styczniowego. W: Przegląd Historyczny. 2, 428–434.
Przegląd Historyczny 1937/1938: Przegląd Historyczny (1937/1938), 2.
Rozanow, M. (1935), Powiat prużański: szkic historyczny. Prużana.
Sokulski, J. (1938), Czechowicz Gustaw. W: Polski słownik biograficzny. T. 4. Kraków, 310–311. W. G. P. 1936: W. G. P. (1936), [Recenzja:] Kubicki Paweł ks. Biskup Sufragan Sandomierski. – Bojwnicy Kapłani za sprawę Kościoła i Ojczyzny w latach 1861–1915. Sandomierz 1936, str. CXVI+976. W: Ateneum Wileńskie. 658–664.
W. R. (1935), [Recenzja:] Janina Jakubianiec-Czarkowska, Powstania 1863 roku w powiecie Święciańskim. Święciany, 1934. Nakładem Święciańskiego Odzziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. W: Pion. 4, 6–7.
Zdański, K. (1936), Przyczynki do dziejów powiatu brzesko-litewskiego i ziem nim objętych. Warszawa.
Zembrzuski, L. (1927), Złota księga Korpusu Sanitarnego Polskiego 1797–1918. Warszawa.
Zgorzelski, C. (1934), Powstanie styczniowe na terenie województwa nowogrodzkiego. Wilno.
Żytkowicz, L. (1937). [Recenzja:] Zdański Ksawery – Przyczynki do dziejów powiatu brzesko-litewskiego i ziem nim objętych. Warszawa 1936, str. 132. W: Ateneum Wileńskie. 633–634.