Should Offending Religious Feelings Be a Prohibited Act? The Philosophical Analysis of the Article 196 of the Penal Code
Abstract
The article is a philosophical analysis of the crime defined in the art. 196 of the Penal Code as an offending religious feelings. The aim of this work is to reach the axiological sources of the protection of religious feelings in the positive law. In the first part the genesis of this crime in Polish penal codes and other selected legal acts of the 20th century is presented. Then the current legal status in the field of protection of religious feelings is reported. An attempt to define the nature of religious feelings is made. According to the adopted definition, religious feelings are some kind of mental states expressing a person’s attitude towards specific phenomena of his religious world. The author supports the view that religious feelings do not qualitatively differ from all other feelings, and are “religious” only because of their specific subject. Such a concept was adopted by, among others, William James. There are two arguments in this paper to support the thesis that one needs to protect religious feelings: the promotion
of personal dignity because of religion or lack of religious beliefs (personalistic argument) and ensuring religious peace (social argument).
Keywords:
religious feelings, freedom of conscience, freedom of religion, religious peace, blasphemyReferences
Bocheński Józef M., 1990, Logika religii, Pax, Warszawa.
Burdziak Konrad, 2018, Czy art. 196 kodeksu karnego w sposób nadmierny ogranicza wolność wyrażania poglądów i twórczości artystycznej?, Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały, nr 1 (22), s. 115–138.
Dekret z 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz.U. z 1946 r., nr 30, poz. 192).
Dekret z 5 sierpnia 1949 r. o ochronie wolności sumienia i wyznania (Dz.U. z 1949 r., nr 45, poz. 334).
Gardocki Lech, 1996, Prawo karne, Beck, Warszawa.
Grześkowiak Alicja, Wiak Krzysztof (red.), 2012, Kodeks karny. Komentarz, Beck, Warszawa.
James Wiliam, 1958, Doświadczenia religijne, Książka i Wiedza, Warszawa.
Kodeks Prawa Kanonicznego. Przekład polski zatwierdzony przez Konferencję Episkopatu, Pallottinum, Poznań 1984.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483).
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Dz.U. z 1993 r., nr 61, poz. 284).
Kulesza Witold, 1984, Zniesławienie i zniewaga. Ochrona czci i godności osobistej człowieka w polskim prawie karnym – zagadnienia podstawowe, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Makarewicz Juliusz, 1935, Kodeks karny z komentarzem, Wydawnictwo Zakładu Narodowego Imienia Ossolińskich, Lwów.
Makarska Małgorzata, 2005, Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania w Kodeksie karnym z 1997 roku, TN KUL, Lublin.
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (Dz.U. z 1977 r., nr 38, poz. 167).
Mikuła Maciej, 2010, Granice dozwolonego dyskursu antyreligijnego w II Rzeczypospolitej. Uwagi do orzeczenia Sądu Najwyższego z 5 lipca 1938 r. i jego aktualność dzisiaj, Studia z Prawa Wyznaniowego, nr 13, s. 179–190.
Orzeczenie Sądu Najwyższego z 25 lipca 1922 r., sygn. akt: 1190/1922.
Paprzycki Rafał, 2008, Czy bluźnierca jest przestępcą? Rozważania na temat znamienia „przedmiotu czci religijnej” przestępstwa obrazy uczuć religijnych – art. 196 k.k., Palestra, nr 5–6, s. 81–90.
Poniatowski Michał, 2013, Analiza art. 196 Kodeksu karnego z perspektywy 15 lat jego obowiązywania, Roczniki Nauk Prawnych, nr 3(23), s. 19–59.
Postanowienie Sądu Najwyższego z 5 marca 2015 r., sygn. akt: III KK 274/14.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1932 r., nr 60, poz. 571).
Szymczak Mieczysław (red.), 1999, Słownik języka polskiego, t. II, PWN, Warszawa.
Uchwała Sądu Najwyższego z 29 października 2012 r., sygn. akt: I KZP 12/12.
Ustawa z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz.U. z 1989 r., nr 29, poz. 155).
Ustawa z 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1969 r., nr 13, poz. 94).
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2019 r., poz. 1950).
Wąsek Andrzej, 1995, Przestępstwa przeciwko przekonaniom religijnym de lege lata i de lege ferenda, Państwo i Prawo, nr 7, s. 27–41.
Wojciechowski Janusz, 2000, Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Librata, Warszawa.
Wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 1993 r., sygn. akt: III KRN 24/92.
Wyrok Sądu Najwyższego z 23 listopada 2010 r., sygn. akt: IV KK 173/10.
Wyrok Sądu Najwyższego z 6 kwietnia 2004 r., sygn. akt: I CK 484/03.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 czerwca 1994 r., sygn. akt: K 17/93.
Zgółkowa Halina (red.), 2005, Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, t. 25, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań.
Zoll Andrzej (red.), 2006, Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, Zakamycze, Kraków.
