“Fundus animae” – Herder’s Concept of the Unconscious Ground of Human Subjectivity
Rafał Andrzej Michalski
Instytut Filozofii, Uniwesytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Fosa Staromiejska 1a, 87-100 ToruńAbstract
The article discusses the concept of the ground of the soul (fundus animae), which is a very important element of Herder’s project of philosophical anthropology, and at the same time a necessary starting point for a proper understanding of most of his considerations in the field of the theory of knowledge, aesthetics and philosophy of language. The unconscious ground of the soul is the source of human psychophysical unity. Hidden in the „abyss of the soul”, synesthetic images, saturated with effects, constitute the foundation of cognitive processes and the semantic core of later concepts. The first section of the article discusses the category of vital force, which is the main metaphysical assumption of Herder’s theory. The second part contains a reconstruction of the early concept of fundus animae, while the third part analyzes its revised version, in which the philosopher refers to the notion of sensory attention (Besonnenheit) and to the findings of the 18th century physiology.
Keywords:
Fundus animae, Johann Gottfried Herder, nieświadomość, antropologia filozoficzna, poznanie zmysłowe, wyobraźniaReferences
Lista skrótów rozpraw Herdera: Google Scholar
BB: Begründung einer Ästhetik in der Auseinendersetzung mit Alexander Gottlieb Baumgarten, w: Herder, J. G., 1985, s. 651-694. Google Scholar
EE : Erkennen und Empfinden der menschlichen Seele w: Herder, J. G., 1994, s. 187-243. Google Scholar
FB: Über Bild, Dichtung und Fabel, w: Herder, J. G., 1994, s. 633-677. Google Scholar
GO: Gott, w: Herder, J. G., 1994, 679-794. Google Scholar
MK: Eine Metakritik zur Kritik der reinen Vernunft. In Herder, J., G., 1998, s. 303- 640. Google Scholar
PB: Wie die Philosophie zum Besten des Volks allgemeiner und nützlicher werden kann, w: Herder, J. G., 1985, s. 101-134. Google Scholar
PG: Plato sagte, w: Heinz, M., 1994, s. 175-182. Google Scholar
SG: Zum Sinn des Gehühls, w: Herder, J. G., 1994, 235-242. Google Scholar
VK: Viertes Kritisches Wäldchen, w: Herder, J. G., 1994, s. 247-442. Google Scholar
VS: Versuch über Sein, w: Herder, J. G., 1985, s. 9-20. Google Scholar
Bibliografia Google Scholar
Baumgarten, Aleksander Gottlieb, 2012, Metafizyka, tłum. J. Surzyn, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty. Google Scholar
Breidbach, Olaf, 2015, Kraft, w: H. Thoma (ed.), Handbuch Europäische Aufklärung. Begriffe, Konzepte, Wirkung, s. 307–309, J. B. Metzler Verlag, Stuttgart, Weimar. Google Scholar
Clark, Robert T.,1942, Herder’s Conception of ‘Kraft’, Publications of the Modern Language Association of America 57.3, s. 737–752. Google Scholar
Forster, Michael, 2018, Herder’s Philosophy, Oxford University Press, Oxford. Google Scholar
Freud, Zygmunt, 2009 a, Nieświadomość, tłum. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa, s. 89-129. Google Scholar
Freud, Zygmunt, 2009 b, „Ja” i „To”, tłum. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa, s. 216-262. Google Scholar
Heinz, Marion, 1994, Sensualistischer Idealismus, Felix Meiner Verlag, Hamburg. Google Scholar
Herder, Johann Gottfried, 1962, Myśli o filozofii dziejów, tłum. Józef Gałecki, t. 1 i 2, PWN, Warszawa. Google Scholar
Herder, Johann Gottfried, 1985, Werke, Bd. 1. Frühe Schriften 1764-1772, U. Gaier (ed.), Deutscher Klassiker Verlag, Frankfurt am Main. Google Scholar
Herder, Johann Gottfried, 1987, Rozprawa o pochodzeniu języka, w: idem, Wybór pism, tłum. Barbara Płaczkowska, s. 59–175, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław. Google Scholar
Herder, Johann Gottfried, 1994, Werke, Bd. 4, Schriften zu Philosophie, Literatur, Kunst und Altertum 1774-1787, M. Bollacher i inni (red.), Deutscher Klassiker Verlag, Frankfurt am Main. Google Scholar
Herder, Johann Gottfried, 1998, Werke, Bd. 8, Schriften zu Literatur und Philosophie 1792-1800, H. D. Irmscher (ed.), Deutscher Klassiker Verlag, Frankfurt am Main. Google Scholar
Kant, Immanuel, 2005, Antropologia w ujęciu pragmatycznym, tłum. E. Drzazgowska, P. Sosnowska, IFiS PAN, Warszawa. Google Scholar
Largier, Niklaus, 2010, The Plasticity of the Soul: Mystical Darkness, Touch, and Aesthetic Experience, MLN, vol. 125, No. 3, 536-551. Google Scholar
Instytut Filozofii, Uniwesytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, ul. Fosa Staromiejska 1a, 87-100 Toruń
