Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder
Marek Karczewski
Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0001-9435-3832
Abstract
The structure of the article: the first section discusses the significance of Expositio in the light of other work by Johannes Marienwerder. The second section is concerned with the principal qualities of the Church in their relation to the Scripture, so as to examine the ecclesiological element in the interpretation of the Article 9 of the Apostles’ Creed and in the remainder of Expositio. That section concludes with findings from the analysis of how biblical texts are used in Marienwerder’s ecclesiological disquisition. Finally, attention is drawn to the relation between the conception of the Church in Expositio and the reformatory postulations advanced in the ecclesiastical and scholarly circles of Bohemian Prague in the second half of the fourteenth century. The mission of the Church is closely aligned with the biblical testimonies, which shed light on its nature and the purpose of its existence. The Holy Scripture also provides knowledge about the principal characteristics of the Church: unity, dignity and constancy. The biblical texts also supply a foundation thanks to which the errors and heresies directed against the Church can be repudiated. The considerably emphasized importance of the Scripture was characteristic of the new theology deriving from the current of devotio moderna. This study constitutes a preliminary to further research on the ecclesiology of Marienwerder.
Keywords:
Johannes Marienwerder, Expositio Symboli Apostolorum, diocese of Pomesania, medieval ecclesiology, via mediaReferences
Source: Google Scholar
Johannes Marienwerder, Expositio Symboli Apostolorum (1401), Gdansk Library Polish Academy of Sciences (PAN) 1977 (1401); Jagiellonian Library manuscript 299 n. 163a 0 175b. Google Scholar
Others: Google Scholar
Bardski Krzysztof, 2007, Słowo oczyma Gołębicy. Metodologia symboliczno-alegorycznej interpretacji Biblii oraz jej teologiczne i duszpasterskie zastosowanie, Warszawskie Studia Teologiczne Rozprawy Naukowe 3, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa. Google Scholar
Biskup Radosław, 2020, O ustroju, strukturze i składzie osobowym krzyżackich kapituł katedralnych w średniowiecznych Prusach, in: Joanna Liguz (ed.), Studia z dziejów Diecezji Pomezańskiej w 775. rocznicę jej utworzenia. Materiały z V Sympozjum Dorotańskiego w Kwidzynie (23. 06. 2018), Bernardinum, Pelpin, p. 101–117. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1968a, Jan z Kwidzyna, Spis treści wyjaśnienia Symbolu Apostolskiego (po 1399) (=Tabula), Studia Warmińskie, vol. V, p. 585-590. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1968b, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343 – 1417) (cz. 1), Studia Warmińskie, vol. V, p. 111–199. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1969a, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343 – 1417) (cz. 2), Studia Warmińskie, vol. VI, pp. 85–171. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1969b, Jana z Kwidzyna († 1417) kazanie synodalne 'Expergescimini hodie' wygłoszone w Pradze po 1384 roku, Studia Warmińskie, vol. VI, p. 509-522. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1974, Jana z Kwidzyna Prolog do Expositio Symboli Apostolorum, Textus et Studia in historiam theologiae in Polonia excultae spectantia, II, 2, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, p. 9-61. Google Scholar
Bylina Stanisław, 1978, Czeska myśl reformatorska w drugiej połowie XIV wieku i jej echa na Śląsku, Zeszyty Naukowe KUL, vol. 21, 3-4, p. 63-83. Google Scholar
Bylina Stanisław, 1984, Nowa dewocja, postawy wiernych i kult maryjny w Europie środkowej późnego średniowiecza, Studia Claromontana, vol. 5, p. 110-126. Google Scholar
Bylina Stanisław, 2001, Nurty odnowy wewnętrznej a problem częstej komunii w Europie Środkowej w XIV-XV wieku, in: Dariusz Zydorek (ed.), Scriptura custos memoriae. Księga pamiątkowa ofiarowana Brygidzie Kürbis, Wydawnictwo UAM, Poznań, p. 91-102. Google Scholar
Chaunu Pierre, 1989, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250-1550), PAX, Warszawa. Google Scholar
Dekarli Martin, 2015, Henry Totting of Oyta and the Prague Nominalist Schola Communis between 1366 and 1409: A Preliminary Draft, Acta Universitatis Carolinae – Historia Universitatis Carolinae Pragensis, vol. LV, fasc. 1, 2015, p. 55–72. Google Scholar
Dinckmut Karl (ed.), 1485, Erklärung der zwölf Artikel des christlichen Glaubens, […], Ulm, online: Digitale Bibliothek – Münchener Digitalisierungszentrum (MDZ), BSB-Ink: E-88 (15.01.2022). Google Scholar
Gajewski Wojciech, 2016, Postulaty reformy Kościoła: Waldo-Wiklef- Jan Milíč z Kroměříža – Matěj z Janova, in: A. Paner, M. Hinz (eds.), Jan Hus : życie i dzieło : w 600. rocznicę śmierci, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 33-70. Google Scholar
Glauert Mario, 2003, Das Domkapitel von Pomesanien, Prussia Sacra 1, Verlag der Nikolaus-Kopernikus Universität, Toruń. Google Scholar
Hipler Franz, 1864-1866, Meister Johannes Marienwerder und die Klausnerin Dorothea von Montau, Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands, vol. 3, p. 166–299. Google Scholar
Kaliszuk Jerzy, 2010, Johannes Marienwerder, in: George Dunphy (ed.), The Encyklopedia of the Medieval Chronicle, Brill, Leiden–Boston, p. 1081. Google Scholar
Kałuża Zenon, 1977, Eklezjologia Mateusza z Krakowa. (Uwagi o De praxi Romanae Curiae), Studia Mediewistyczne, vol. 18,1, p. 51-174. Google Scholar
Karczewski Marek, 2015, Symbolika orła we wprowadzeniu do Żywota Doroty z Mątów, in: Stefan Ewertowski, Marek Karczewski, Marek. Żmudziński, Vivat Pomesania! Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. dr. hab. Janowi Wiśniewskiemu, Wydział Teologii UWM, Olsztyn, p. 266–275. Google Scholar
Karczewski Marek, 2021a, Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna jako źródło badań na średniowieczną teologią i egzegezą biblijną, Studia Elbląskie, vol. XXII, p. 329-346. Google Scholar
Karczewski Marek, 2021b, Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Biblica et Patristica Thoruniensia, vol. 14,3, p. 287-304.
Crossref
Google Scholar
Kowalczyk Marta, 2014, Charakterystyka doświadczeń mistycznych bł. Doroty z Mątów na podstawie historycznych źródeł autorstwa Mistrza Jana z Kwidzyna, Studia Warmińskie, vol. LI, p. 95–107.
Crossref
Google Scholar
Kowalczyk Marta, 2018, Bł. Dorota z Mątów, Flos Carmeli, Poznań. Google Scholar
Krzyżaniakowa Janina, 1995, Henryk Totting z Oyty i jego prascy uczniowie, Roczniki Historyczne, vol. 61, p. 87-109. Google Scholar
Krzyżaniakowa Janina, 1963, Mateusz z Krakowa. Działalność z Pradze w latach 1355-1394, Roczniki Historyczne, vol. 29, s. 9-57. Google Scholar
Kujawska-Komender Teresa, 1957, Wstęp do badań nad pismami Doroty z Mątew, Nasza Przeszłość, vol. 5, p. 84 – 132. Google Scholar
Kwiatkowski Stefan, 1992, Wpływ doktryny Jana Taulera na hagiograficzną sylwetkę Doroty z Mątóww piśmiennictwie Jana z Kwidzyna, in: Zenon Hubert Nowak (ed.), Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII – XVII wieku ofiarowane Marianowi Biskupowi w 70. rocznicę urodzin, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń, p. 189–196. Google Scholar
Mentzel-Reuters Arno, 2006, Das pomesanische Domkapitel als literarisches Zentrum. Der Falldes Prager Magisters Johannes Marienwerder, in: Ralf Georg Päsler – Dietrich Schmidtke (eds.), Deutschsprachige Literatur des Mittelalters im östlichen Europa: Forschungsstand und Forschungsperspektiven, Google Scholar
Universitätsverlag Winter, Heidelberg 2006, p. 157–175. Google Scholar
Roszak Piotr, 2018, Rola Pisma Świętego w średniowiecznej teologii, Teologia w Polsce, vol. 12, 2, p. 71-84. Google Scholar
Roszak Piotr, 2015, The Place and Function of Biblical Citations in Thomas Aquinas’s Exegesis. Hermeneutical Tools, Theological Questions and New Perspectives, in: Piotr Roszak, Jorgen Vijgen (eds.), Reading Sacred Scripture with Thomas Aquinas, Brepols Publishers, Turnhout, p. 115-140.
Crossref
Google Scholar
Rozynkowski Waldemar, 2006, Omnes Sancti et Sanctae Dei. Studium nad kultem świętych w diecezjach pruskich zakonu krzyżackiego, Muzeum Zamkowe, Malbork. Google Scholar
Seńko Władysław (ed.), 1970, Mateusz z Krakowa, O praktykach kurii rzymskiej oraz dwa kazania synodalne o naprawie obyczajów kleru, PWN, Warszawa. Google Scholar
Stegmüller Friedrich, 1950-1980, Repertorium biblicum medii aevi, Vol. 1–11, Instituto Francisco Suárez, Marid. Google Scholar
Szafrański Adam, 1967, Mateusz z Krakowa. Wstęp do badań nad życiem i twórczością naukową, Materiały i Studia Zakładu Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Uniwersytetu Warszawskiego, vol. 8, p. 25-92. Google Scholar
Szulc Alicja, 2004, Homo religiosus późnego średniowiecza, Wydział Historyczny UAM, Poznań. Google Scholar
Tříška Josef, 1981, Repertorium biographicum Universitatis Pragensis praehussiticae 1348–1409, Univerzita Karlova, Praha. Google Scholar
Wenta Jarosław, 1994, Jan z Kwidzyna, in: Zbigniew Nowak (ed.), Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk, vol. II, p. 288–289. Google Scholar
Westphal Hans, Triller Anneliese, 1964, Vita Dorotheae Montovienis Magistri Johannis Marienwerder, Böhlau Verlag, Köln–Graz. Google Scholar
Wiśniewski Jan, 2014, Poczet Biskupów Pomezańskich (Ecclesia Pomesaniensis), Wydział Teologii UWM, Olsztyn. Google Scholar
Wojtkowski Julian (ed.), 2015, Piotr Lombard, Cztery Księgi Sentencji, Wydawnictwo Diecezjalne, vol. II, Olsztyn. Google Scholar
Wojtkowski Julian, 2019, Kosmologia Jana z Kwidzyna, Studia Elbląskie, vol. XX, p. 195-198. Google Scholar
Żukowska Kamila, 2017, Intymna ścieżka. Późnośredniowieczna pobożność jako kontekst dla Reformacji, Zagadnienia Rodzajów Literackich, vol. LX, fasc. 4, p. 159–173. Google Scholar
Żurek Antoni, 2017, Symbol wiary jako przedmiot Disciplina Arcani w Kościele starożytnym, Vox Patrum, vol. 67, p. 789-800.
Crossref
Google Scholar
Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832