Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder

Marek Karczewski

Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832


Abstract

The structure of the article: the first section discusses the significance of Expositio in the light of other work by Johannes Marienwerder. The second section is concerned with the principal qualities of the Church in their relation to the Scripture, so as to examine the ecclesiological element in the interpretation of the Article 9 of the Apostles’ Creed and in the remainder of Expositio. That section concludes with findings from the analysis of how biblical texts are used in Marienwerder’s ecclesiological disquisition. Finally, attention is drawn to the relation between the conception of the Church in Expositio and the reformatory postulations advanced in the ecclesiastical and scholarly circles of Bohemian Prague in the second half of the fourteenth century. The mission of the Church is closely aligned with the biblical testimonies, which shed light on its nature and the purpose of its existence. The Holy Scripture also provides knowledge about the principal characteristics of the Church: unity, dignity and constancy. The biblical texts also supply a foundation thanks to which the errors and heresies directed against the Church can be repudiated. The considerably emphasized importance of the Scripture was characteristic of the new theology deriving from the current of devotio moderna. This study constitutes a preliminary to further research on the ecclesiology of Marienwerder.


Keywords:

Johannes Marienwerder, Expositio Symboli Apostolorum, diocese of Pomesania, medieval ecclesiology, via media


Source:   Google Scholar

Johannes Marienwerder, Expositio Symboli Apostolorum (1401), Gdansk Library Polish Academy of Sciences (PAN) 1977 (1401); Jagiellonian Library manuscript 299 n. 163a 0 175b.   Google Scholar

Others:   Google Scholar

Bardski Krzysztof, 2007, Słowo oczyma Gołębicy. Metodologia symboliczno-alegorycznej interpretacji Biblii oraz jej teologiczne i duszpasterskie zastosowanie, Warszawskie Studia Teologiczne Rozprawy Naukowe 3, Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, Warszawa.   Google Scholar

Biskup Radosław, 2020, O ustroju, strukturze i składzie osobowym krzyżackich kapituł katedralnych w średniowiecznych Prusach, in: Joanna Liguz (ed.), Studia z dziejów Diecezji Pomezańskiej w 775. rocznicę jej utworzenia. Materiały z V Sympozjum Dorotańskiego w Kwidzynie (23. 06. 2018), Bernardinum, Pelpin, p. 101–117.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1968a, Jan z Kwidzyna, Spis treści wyjaśnienia Symbolu Apostolskiego (po 1399) (=Tabula), Studia Warmińskie, vol. V, p. 585-590.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1968b, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343 – 1417) (cz. 1), Studia Warmińskie, vol. V, p. 111–199.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1969a, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343 – 1417) (cz. 2), Studia Warmińskie, vol. VI, pp. 85–171.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1969b, Jana z Kwidzyna († 1417) kazanie synodalne 'Expergescimini hodie' wygłoszone w Pradze po 1384 roku, Studia Warmińskie, vol. VI, p. 509-522.   Google Scholar

Borzyszkowski Marian, 1974, Jana z Kwidzyna Prolog do Expositio Symboli Apostolorum, Textus et Studia in historiam theologiae in Polonia excultae spectantia, II, 2, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa, p. 9-61.   Google Scholar

Bylina Stanisław, 1978, Czeska myśl reformatorska w drugiej połowie XIV wieku i jej echa na Śląsku, Zeszyty Naukowe KUL, vol. 21, 3-4, p. 63-83.   Google Scholar

Bylina Stanisław, 1984, Nowa dewocja, postawy wiernych i kult maryjny w Europie środkowej późnego średniowiecza, Studia Claromontana, vol. 5, p. 110-126.   Google Scholar

Bylina Stanisław, 2001, Nurty odnowy wewnętrznej a problem częstej komunii w Europie Środkowej w XIV-XV wieku, in: Dariusz Zydorek (ed.), Scriptura custos memoriae. Księga pamiątkowa ofiarowana Brygidzie Kürbis, Wydawnictwo UAM, Poznań, p. 91-102.   Google Scholar

Chaunu Pierre, 1989, Czas reform. Historia religii i cywilizacji (1250-1550), PAX, Warszawa.   Google Scholar

Dekarli Martin, 2015, Henry Totting of Oyta and the Prague Nominalist Schola Communis between 1366 and 1409: A Preliminary Draft, Acta Universitatis Carolinae – Historia Universitatis Carolinae Pragensis, vol. LV, fasc. 1, 2015, p. 55–72.   Google Scholar

Dinckmut Karl (ed.), 1485, Erklärung der zwölf Artikel des christlichen Glaubens, […], Ulm, online: Digitale Bibliothek – Münchener Digitalisierungszentrum (MDZ), BSB-Ink: E-88 (15.01.2022).   Google Scholar

Gajewski Wojciech, 2016, Postulaty reformy Kościoła: Waldo-Wiklef- Jan Milíč z Kroměříža – Matěj z Janova, in: A. Paner, M. Hinz (eds.), Jan Hus : życie i dzieło : w 600. rocznicę śmierci, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, p. 33-70.   Google Scholar

Glauert Mario, 2003, Das Domkapitel von Pomesanien, Prussia Sacra 1, Verlag der Nikolaus-Kopernikus Universität, Toruń.   Google Scholar

Hipler Franz, 1864-1866, Meister Johannes Marienwerder und die Klausnerin Dorothea von Montau, Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands, vol. 3, p. 166–299.   Google Scholar

Kaliszuk Jerzy, 2010, Johannes Marienwerder, in: George Dunphy (ed.), The Encyklopedia of the Medieval Chronicle, Brill, Leiden–Boston, p. 1081.   Google Scholar

Kałuża Zenon, 1977, Eklezjologia Mateusza z Krakowa. (Uwagi o De praxi Romanae Curiae), Studia Mediewistyczne, vol. 18,1, p. 51-174.   Google Scholar

Karczewski Marek, 2015, Symbolika orła we wprowadzeniu do Żywota Doroty z Mątów, in: Stefan Ewertowski, Marek Karczewski, Marek. Żmudziński, Vivat Pomesania! Księga pamiątkowa dedykowana ks. prof. dr. hab. Janowi Wiśniewskiemu, Wydział Teologii UWM, Olsztyn, p. 266–275.   Google Scholar

Karczewski Marek, 2021a, Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna jako źródło badań na średniowieczną teologią i egzegezą biblijną, Studia Elbląskie, vol. XXII, p. 329-346.   Google Scholar

Karczewski Marek, 2021b, Pismo Święte i odwieczne Słowo Boga w Expositio Symboli Apostolorum Jana z Kwidzyna, Biblica et Patristica Thoruniensia, vol. 14,3, p. 287-304.
Crossref   Google Scholar

Kowalczyk Marta, 2014, Charakterystyka doświadczeń mistycznych bł. Doroty z Mątów na podstawie historycznych źródeł autorstwa Mistrza Jana z Kwidzyna, Studia Warmińskie, vol. LI, p. 95–107.
Crossref   Google Scholar

Kowalczyk Marta, 2018, Bł. Dorota z Mątów, Flos Carmeli, Poznań.   Google Scholar

Krzyżaniakowa Janina, 1995, Henryk Totting z Oyty i jego prascy uczniowie, Roczniki Historyczne, vol. 61, p. 87-109.   Google Scholar

Krzyżaniakowa Janina, 1963, Mateusz z Krakowa. Działalność z Pradze w latach 1355-1394, Roczniki Historyczne, vol. 29, s. 9-57.   Google Scholar

Kujawska-Komender Teresa, 1957, Wstęp do badań nad pismami Doroty z Mątew, Nasza Przeszłość, vol. 5, p. 84 – 132.   Google Scholar

Kwiatkowski Stefan, 1992, Wpływ doktryny Jana Taulera na hagiograficzną sylwetkę Doroty z Mątóww piśmiennictwie Jana z Kwidzyna, in: Zenon Hubert Nowak (ed.), Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII – XVII wieku ofiarowane Marianowi Biskupowi w 70. rocznicę urodzin, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń, p. 189–196.   Google Scholar

Mentzel-Reuters Arno, 2006, Das pomesanische Domkapitel als literarisches Zentrum. Der Falldes Prager Magisters Johannes Marienwerder, in: Ralf Georg Päsler – Dietrich Schmidtke (eds.), Deutschsprachige Literatur des Mittelalters im östlichen Europa: Forschungsstand und Forschungsperspektiven,   Google Scholar

Universitätsverlag Winter, Heidelberg 2006, p. 157–175.   Google Scholar

Roszak Piotr, 2018, Rola Pisma Świętego w średniowiecznej teologii, Teologia w Polsce, vol. 12, 2, p. 71-84.   Google Scholar

Roszak Piotr, 2015, The Place and Function of Biblical Citations in Thomas Aquinas’s Exegesis. Hermeneutical Tools, Theological Questions and New Perspectives, in: Piotr Roszak, Jorgen Vijgen (eds.), Reading Sacred Scripture with Thomas Aquinas, Brepols Publishers, Turnhout, p. 115-140.
Crossref   Google Scholar

Rozynkowski Waldemar, 2006, Omnes Sancti et Sanctae Dei. Studium nad kultem świętych w diecezjach pruskich zakonu krzyżackiego, Muzeum Zamkowe, Malbork.   Google Scholar

Seńko Władysław (ed.), 1970, Mateusz z Krakowa, O praktykach kurii rzymskiej oraz dwa kazania synodalne o naprawie obyczajów kleru, PWN, Warszawa.   Google Scholar

Stegmüller Friedrich, 1950-1980, Repertorium biblicum medii aevi, Vol. 1–11, Instituto Francisco Suárez, Marid.   Google Scholar

Szafrański Adam, 1967, Mateusz z Krakowa. Wstęp do badań nad życiem i twórczością naukową, Materiały i Studia Zakładu Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Uniwersytetu Warszawskiego, vol. 8, p. 25-92.   Google Scholar

Szulc Alicja, 2004, Homo religiosus późnego średniowiecza, Wydział Historyczny UAM, Poznań.   Google Scholar

Tříška Josef, 1981, Repertorium biographicum Universitatis Pragensis praehussiticae 1348–1409, Univerzita Karlova, Praha.   Google Scholar

Wenta Jarosław, 1994, Jan z Kwidzyna, in: Zbigniew Nowak (ed.), Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk, vol. II, p. 288–289.   Google Scholar

Westphal Hans, Triller Anneliese, 1964, Vita Dorotheae Montovienis Magistri Johannis Marienwerder, Böhlau Verlag, Köln–Graz.   Google Scholar

Wiśniewski Jan, 2014, Poczet Biskupów Pomezańskich (Ecclesia Pomesaniensis), Wydział Teologii UWM, Olsztyn.   Google Scholar

Wojtkowski Julian (ed.), 2015, Piotr Lombard, Cztery Księgi Sentencji, Wydawnictwo Diecezjalne, vol. II, Olsztyn.   Google Scholar

Wojtkowski Julian, 2019, Kosmologia Jana z Kwidzyna, Studia Elbląskie, vol. XX, p. 195-198.   Google Scholar

Żukowska Kamila, 2017, Intymna ścieżka. Późnośredniowieczna pobożność jako kontekst dla Reformacji, Zagadnienia Rodzajów Literackich, vol. LX, fasc. 4, p. 159–173.   Google Scholar

Żurek Antoni, 2017, Symbol wiary jako przedmiot Disciplina Arcani w Kościele starożytnym, Vox Patrum, vol. 67, p. 789-800.
Crossref   Google Scholar

Download


Published
2022-12-31

Cited by

Karczewski, M. (2022). Biblical Sources of Ecclesiology in Expositio Symboli Apostolorum by Johannes Marienwerder. Studia Warmińskie, 59, 241–260. https://doi.org/10.31648/sw.7589

Marek Karczewski 
Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0001-9435-3832