Aktualność historiozofii
Zdzisław Kieliszek
Katedra Filozofii i Antropologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0002-0723-5422
Abstrakt
W artykule Aktualność historiozofii autor porusza problem aktualności filozofii dziejów. Tekst składa się z czterech części. W pierwszej części autor dokonuje krótkiego przeglądu wybranych przez siebie koncepcji historiozoficznych. Kolejno przybliżona zostaje myśl Tukidydesa, św. Augustyna, Georga W.F. Hegla, Karola Marksa, Oswalda Spenglera, Arnolda J. Toynbee’ego, Feliksa Konecznego, Francisa Fukuyamy oraz Samuela P. Huntingtona. Część druga artykułu jest poświęcona najważniejszym zarzutom, jakie we współczesnym dyskursie filozoficznym są wysuwane wobec myślenia historiozoficznego. Autor zwięźle omawia pięć zarzutów: 1. brak powodów, dla których należałoby rozwijać tradycję historiozoficzną; 2. zupełna nieprzewidywalność dziejów; 3. zbytni katastrofizm myślenia historiozoficznego; 4. ahistoryczna postawa współczesnego człowieka; 5. nie istnieje pozahistoryczna, jednolita i niezmienna rama odniesienia dla procesu dziejowego. W części trzeciej autor kolejno odpiera przywołane zarzuty, wskazując na ich najważniejsze słabe punkty. Przytoczone zostają ponadto odpowiednie kontrargumenty. W ostatniej części autor dokonuje podsumowania przeprowadzonych analiz. Dochodzi również do konkluzji, że problematyka historiozoficzna jest wciąż aktualna, a jej dalsze rozważanie jest celowe zarówno ze względów teoretycznych, jak i praktycznych.
Słowa kluczowe:
historiozofia, filozofia dziejów, dzieje, historia, przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, wydarzenie, procesBibliografia
Angehrn E., „Filozofia dziejów”, przeł. J. Marzęcki, Kęty 2007.
Bierdiajew M., „Nowe średniowiecze”, tłum. M. Reutt, Komorów 1997.
Bohrer K.H., „Absolutna teraźniejszość”, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa 2003.
Cascioli R., Gaspari A, „2012. Katastrofizm i koniec czasów”, tłum. M. Masny, Kraków 2011.
Darski J., „Wykorzenieni ćwierćinteligenci z aspiracjami”, Gazeta Polska 40 (2011), z 5 października, http://www.gazetapolska.pl/9396-wykorzenieni-cwiercinteligenci-z-aspiracjami (5.02.2013).
Derrida J., „D’un ton apocalyptique adopté naguère en philosophie”, Paris 1983.
Fortin E.L., „Św. Augustyn”, przeł. P. Kaznowski, w: L. Strauss, J. Cropsey (red.), „Historia filozofii politycznej”, Warszawa 2010.
Gniazdowski A., „Polityka poza historią”, Teologia Polityczna 2 (2004-2005).
Heilbrunn J., „Targowisko próżności”, przeł. T. Bieroń, http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/77385,targowisko-proznosci.html (5.02.2013).
Hoppe H.-H., „Demokracja – bóg, który zawiódł. Ekonomia i polityka demokracji, monarchii i ładu naturalnego”, tłum. W. Falkowski, J. Jabłecki, J.M. Fijor, Warszawa 2006.
Jakubowski J., „Zagadka >>nowego średniowiecza<< Mikołaja Bierdiajewa”, Filo-Sofija 1 (2001).
Jakubowski M.N., „Ciągłość historii i historia ciągłości. Polska filozofia dziejów”, Toruń 2004.
Jakubowski M.N., „Historiozofia jako filozofia praktyczna. Hegel a polska filozofia czynu”, Bydgoszcz 1991.
Kamiński S., Moskal P., „Dziejów filozofia”, w: A. Maryniarczyk (red.), „Powszechna encyklopedia filozofii”, t. 2, Lublin 2001.
Kieliszek Z., „Antropologia a nacjonalizm w myśli Johanna Gottlieba Fichtego”, Olsztyn 2010.
Kończal K., „Bliskie spotkania z historią drugiego stopnia”, w: A. Szpociński (red.), „Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów”, Warszawa 2009.
Löwith K., „Historia powszechna i dzieje zbawienia. Teologiczne przesłanki filozofii dziejów”, przeł. J. Marzęcki, Kęty 2002.
Moskal P., „Metafizyka dziejów”, Człowiek w Kulturze 6-7 (1995).
Moskal P., „Problem filozofii dziejów. Próba rozwiązania w świetle filozofii bytu”, Lublin 1993.
Rawls J., „Wykłady z historii filozofii polityki”, oprac. S. Freeman, przeł. S. Szymański, Warszawa 2010.
Scruton R., „Pożytki z pesymizmu i niebezpieczeństwa fałszywej nadziei”, tłum. T. Bieroń, Poznań 2012.
Skrzydlewski P., „Polityka i jej determinanty cywilizacyjne w świetle nauki o cywilizacjach Feliksa Konecznego”, Człowiek w Kulturze 10 (1998).
Sławek T., „Morze i ziemia. Dyskursy historii”, w: W. Kalaga, T. Sławek (red.), „>>Facta ficta<<. Z zagadnień dyskursu historii”, Katowice 1992, s. 23-54.
Sulima R., „Głosy tradycji”, Warszawa 2001.
Szpociński A., Kwiatkowski P.T., „Przeszłość jako przedmiot przekazu”, Warszawa 2006.
Tukidydes, „Wojna peloponeska”, przeł. i oprac. K. Kumaniecki, Warszawa 1957.
Vattimo G., „Postnowoczesność i kres historii”, tłum. B. Stelmaszczyk, w: R. Nycz (red.), „Postmodernizm. Antologia przekładów”, Kraków 1997.
Wasyluk P., „Filozofia dziejów, historiozofia czy filozofia historii? Próba definicji”, Diametros 32 (2) (2012).
Weaver R.M., „Idee mają konsekwencje”, przeł. B. Bubula, Kraków 1996.
Wildstein B., „Bezideowość polityki polskiej”, Rzeczpospolita 49 (2010), z 27-28 lutego, http://archiwum.rp.pl/artykul/928571_Bezideowosc_polityki_polskiej.html (5.02.2013).
Wonicki R., „Kryzys tożsamości jednostkowej i grupowej w perspektywie filozofii polityki”, w: B. Markiewicz, R. Wonicki (red.), „Kryzys tożsamości politycznej a proces integracji europejskiej”, Warszawa 2006.
Żynis B., „Anioł Historii – demon historii”, Świat Tekstów. Rocznik Słupski 9 (2011).
Katedra Filozofii i Antropologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-0723-5422
