Wychowanie młodzieży szkół ponadgimnazjalnych do życia w rodzinie – perspektywa katechetyczna
Anna Zellma
Katedra Katechetyki i Pedagogiki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 OlsztynAbstrakt
We współczesnej katechetyce coraz częściej zwraca się uwagę na problematykę wychowania młodzieży do życia w rodzinie. Odwołując się do katechetycznych dokumentów Kościoła, badacze określają cele, zadania i treści tego wychowania. Jednocześnie zwracają uwagę na nowe wyzwania w zakresie wychowania młodzieży do życia w rodzinie. Wiążą je wprost z ukazywaniem katolickiej koncepcji małżeństwa i rodziny oraz z formacją postaw prorodzinnych. Słusznie zwracają uwagę na potrzebę korelacji z edukacją szkolną, w której ma miejsce realizacja zajęć z wychowania do życia w rodzinie. Korelacja ta polega głównie na uzupełnianiu treści oraz na podejmowaniu polemiki z zagadnieniami, które są sprzeczne z katolicką koncepcją małżeństwa i rodziny. Analizy podjęte w niniejszym artykule bazują głównie na wytycznych zawartych w najnowszych dokumentach katechetycznych i w prawie oświatowym. Mają one na celu poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytania: na czym polega istota wychowania katechizowanej młodzieży szkół ponadgimnazjalnych do życia w rodzinie? czym różni się to wychowanie od przygotowania do małżeństwa? dlaczego obecnie w katechezie należy mówić o wychowaniu, a nie o przygotowaniu do życia w rodzinie? jakie są założenia programowe katechezy w zakresie wychowania młodzieży szkół ponadgimnazjalnych do życia w rodzinie? Na czym polega realizacja tych założeń? Poszukiwanie odpowiedzi na wyżej wymienione pytania wymaga krótkiego wprowadzenia w problematykę dotyczącą realizacji wychowania do życia w rodzinie w edukacji szkolnej. Dopiero w tym kontekście zostaną podjęte kwestie szczegółowe.
Słowa kluczowe:
wychowanie do życia w rodzinie, katecheza, młodzież, szkoła ponadgimnazjalna, dokumenty katechetyczne, edukacja szkolnaBibliografia
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Załącznik nr 5. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla zasadniczych szkół zawodowych”, Dz.U. 2002, nr 51.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Załącznik nr 6. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadpodstawowych”, Dz.U. 2002, nr 51.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2009 r. zmieniające rozporządzenia w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego”, Dz.U. 2009, nr 131.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 roku w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego”, Dz.U. 1999, nr 67.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego”, Dz.U. 2012, nr 0.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Załącznik nr 4. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego”, Dz.U. 2009, nr 4.
„Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Załącznik nr 5. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół zawodowych”, Dz.U. 2009, nr 4.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych”, Dz.U. 2012, nr 0.
Abram A., „Sex and Relationship Education in Great Britain. Problems and Opportunities for Faith Schools with Special Reference to the Roman Catholic Context”, w: K. Glombik (red.), „Wychowane seksualne w rodzinie i w szkole”, Opole 2010.
Buchta R., „Katecheza parafialna młodzieży szkół ponadgimnazjalnych wsparciem w procesie przygotowania do małżeństwa i do życia w rodzinie”, w: R. Buchta (red.), „Rodzina w trosce o życie – Kościół w trosce o rodzinę”, Katowice 2010.
Czekalski R. (oprac.), „Bibliografia katechetyczna 2001-2010”, Warszawa 2012.
Czekalski R., Murawski R. (oprac.), „Bibliografia katechetyczna 1996-2000”, Warszawa 2002.
Dziekoński S., „Katecheza w przygotowaniu do małżeństwa”, Sprawy Rodziny 63/64 (2003).
Kamiński J., „Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie w nauczaniu Kościoła katolickiego”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 2 (2010).
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Świadek Chrystusa. Katecheza świadectwa wiary. Program nauczania religii dla liceum, nr programu AZ-4-01/10”, w: Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach”, Kraków 2010.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Świadek Chrystusa. Katecheza świadectwa wiary. Program nauczania religii dla technikum, nr programu AZ-6-01/10”, w: Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach”, Kraków 2010.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Z Chrystusem przez świat. Katecheza świadectwa wiary. Program nauczania religii dla szkoły zawodowej, nr programu AZ-5-01/10”, w: Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach”, Kraków 2010.
Konferencja Episkopatu Polski, „Dyrektorium duszpasterstwa rodzin”, Warszawa 2003.
Konferencja Episkopatu Polski, „Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce”, Kraków 2001.
Konferencja Episkopatu Polski, „Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce”, Kraków 2010.
Lubowicki K. (wybór i oprac.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Łabendowicz S., „Przygotowanie do sakramentu małżeństwa i życia w rodzinie według aktualnych wskazań Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski i Rady ds. Rodziny”, Zeszyty Formacji Katechetów 6 (2) (2005).
Łabendowicz S., „Założenia katechezy przygotowującej do sakramentu małżeństwa młodzieży szkół ponadgimnazjalnych”, Zeszyty Formacji Katechetów 9 (1) (2009).
Murawski R., „Duszpasterstwo katechetyczne przygotowujące do sakramentu bierzmowania i małżeństwa”, Katecheta 49 (9) (2005).
Offmański A., Katechetyczne wychowanie do życia w rodzinie, w: J. Stala (red.), „Dzisiejsze aspiracje katechezy rodzinnej. Problemy i wyzwania”, Kielce 2005.
Osewska E., Stala J., „W kierunku katechezy rodzinnej”, Kielce 2003.
Parysiewicz B., „Wychowanie do życia w rodzinie w podręcznikach do katechizacji w szkołach ponadgimnazjalnych”, Katecheta 50 (10) (2006).
Polska Federacja Stowarzyszeń Rodzin Katolickich, http://www.srk.opoka.org.pl/srk/srk_pliki/dokumenty/s97-5.html (10.10.2012).
Stala J. (red.), „Dzisiejsze aspiracje katechezy rodzinnej. Problemy i wyzwania”, Kielce 2005.
Stala J., „Przygotowanie do sakramentu małżeństwa”, Ateneum Kapłańskie 2 (2004).
Stala J., „Wychowanie do małżeństwa i rodziny na miarę XXI wieku”, w: A. Offmański (red.),
„Małżeństwo i rodzina w panoramie współczesnych systemów”, Szczecin 2006.
Tomasik P., „Przygotowanie do życia w rodzinie w dokumentach katechetycznych Kościoła”, Katecheta 47 (1) (2003).
Urban M., „Wychowanie do życia w rodzinie w systemie edukacyjnym szkoły”, Zeszyty Formacji Katechetów 1 (1) (2002).
Wolicki M., „Wychowanie do życia w rodzinie”, Studia Sandomierskie 9 (2002).
Wrońska H., „Korelacja nauki religii katolickiej z wychowaniem do życia w rodzinie”, w: A. Kiciński (red.), „Korelacja nauki religii katolickiej z edukacją szkolną”, Lublin 2011.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Załącznik nr 6. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadpodstawowych”, Dz.U. 2002, nr 51.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 sierpnia 2009 r. zmieniające rozporządzenia w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego”, Dz.U. 2009, nr 131.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 roku w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego”, Dz.U. 1999, nr 67.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 lutego 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego”, Dz.U. 2012, nr 0.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Załącznik nr 4. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego”, Dz.U. 2009, nr 4.
„Rozporządzenie ministra edukacji narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Załącznik nr 5. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół zawodowych”, Dz.U. 2009, nr 4.
„Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych”, Dz.U. 2012, nr 0.
Abram A., „Sex and Relationship Education in Great Britain. Problems and Opportunities for Faith Schools with Special Reference to the Roman Catholic Context”, w: K. Glombik (red.), „Wychowane seksualne w rodzinie i w szkole”, Opole 2010.
Buchta R., „Katecheza parafialna młodzieży szkół ponadgimnazjalnych wsparciem w procesie przygotowania do małżeństwa i do życia w rodzinie”, w: R. Buchta (red.), „Rodzina w trosce o życie – Kościół w trosce o rodzinę”, Katowice 2010.
Czekalski R. (oprac.), „Bibliografia katechetyczna 2001-2010”, Warszawa 2012.
Czekalski R., Murawski R. (oprac.), „Bibliografia katechetyczna 1996-2000”, Warszawa 2002.
Dziekoński S., „Katecheza w przygotowaniu do małżeństwa”, Sprawy Rodziny 63/64 (2003).
Kamiński J., „Przygotowanie do małżeństwa i życia w rodzinie w nauczaniu Kościoła katolickiego”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 2 (2010).
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Świadek Chrystusa. Katecheza świadectwa wiary. Program nauczania religii dla liceum, nr programu AZ-4-01/10”, w: Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach”, Kraków 2010.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Świadek Chrystusa. Katecheza świadectwa wiary. Program nauczania religii dla technikum, nr programu AZ-6-01/10”, w: Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach”, Kraków 2010.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Z Chrystusem przez świat. Katecheza świadectwa wiary. Program nauczania religii dla szkoły zawodowej, nr programu AZ-5-01/10”, w: Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, „Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach”, Kraków 2010.
Konferencja Episkopatu Polski, „Dyrektorium duszpasterstwa rodzin”, Warszawa 2003.
Konferencja Episkopatu Polski, „Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce”, Kraków 2001.
Konferencja Episkopatu Polski, „Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce”, Kraków 2010.
Lubowicki K. (wybór i oprac.), „Posoborowe dokumenty Kościoła Katolickiego o małżeństwie i rodzinie”, t. 1, Kraków 1999.
Łabendowicz S., „Przygotowanie do sakramentu małżeństwa i życia w rodzinie według aktualnych wskazań Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski i Rady ds. Rodziny”, Zeszyty Formacji Katechetów 6 (2) (2005).
Łabendowicz S., „Założenia katechezy przygotowującej do sakramentu małżeństwa młodzieży szkół ponadgimnazjalnych”, Zeszyty Formacji Katechetów 9 (1) (2009).
Murawski R., „Duszpasterstwo katechetyczne przygotowujące do sakramentu bierzmowania i małżeństwa”, Katecheta 49 (9) (2005).
Offmański A., Katechetyczne wychowanie do życia w rodzinie, w: J. Stala (red.), „Dzisiejsze aspiracje katechezy rodzinnej. Problemy i wyzwania”, Kielce 2005.
Osewska E., Stala J., „W kierunku katechezy rodzinnej”, Kielce 2003.
Parysiewicz B., „Wychowanie do życia w rodzinie w podręcznikach do katechizacji w szkołach ponadgimnazjalnych”, Katecheta 50 (10) (2006).
Polska Federacja Stowarzyszeń Rodzin Katolickich, http://www.srk.opoka.org.pl/srk/srk_pliki/dokumenty/s97-5.html (10.10.2012).
Stala J. (red.), „Dzisiejsze aspiracje katechezy rodzinnej. Problemy i wyzwania”, Kielce 2005.
Stala J., „Przygotowanie do sakramentu małżeństwa”, Ateneum Kapłańskie 2 (2004).
Stala J., „Wychowanie do małżeństwa i rodziny na miarę XXI wieku”, w: A. Offmański (red.),
„Małżeństwo i rodzina w panoramie współczesnych systemów”, Szczecin 2006.
Tomasik P., „Przygotowanie do życia w rodzinie w dokumentach katechetycznych Kościoła”, Katecheta 47 (1) (2003).
Urban M., „Wychowanie do życia w rodzinie w systemie edukacyjnym szkoły”, Zeszyty Formacji Katechetów 1 (1) (2002).
Wolicki M., „Wychowanie do życia w rodzinie”, Studia Sandomierskie 9 (2002).
Wrońska H., „Korelacja nauki religii katolickiej z wychowaniem do życia w rodzinie”, w: A. Kiciński (red.), „Korelacja nauki religii katolickiej z edukacją szkolną”, Lublin 2011.
Zellma, A. (2013). Wychowanie młodzieży szkół ponadgimnazjalnych do życia w rodzinie – perspektywa katechetyczna. Studia Warmińskie, 50, 155–167. https://doi.org/10.31648/sw.193
Anna Zellma
Katedra Katechetyki i Pedagogiki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
Katedra Katechetyki i Pedagogiki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
