Początki Kolegium Polskiego w Rzymie
Anna M. Lepacka
Zakład Historii Sztuki Nowożytnej, Katedra Historii Sztuki i Kultury, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Władysława Bojarskiego 1, 87-100 ToruńAbstrakt
W roku 2012 minęła 430. rocznica powołania w Rzymie Kolegium Polskiego. Jego niełatwe początki, które wiążą się z postacią biskupa warmińskiego kardynała Stanisława Hozjusza, ucznia i ideowego spadkobiercy kardynała, dyplomaty i humanisty Stanisława Reszki oraz założyciela kongregacji oratorian świętego Filipa Nereusza, są dosyć słabo znane w literaturze polskiej. Dokumenty zachowane w Archivio della Comunità Oratoriana w Neapolu przebadane dokładnie przez Mario Borelli, przynoszą wiele cennych informacji na temat organizacji instytucji i jej pierwszej siedziby, grona nauczycielskiego, programu nauczania oraz wychowanków. Mimo, że po zaledwie czteroletnim okresie istnienia seminarium, ze względów finansowych musiano je rozwiązać, sam fakt powstania i działalności instytucji o charakterze narodowym, wpisującej się w mozaikę kulturową Wiecznego Miasta drugiej połowy XVI w. zasługuje na szczególną uwagę i pamięć.
Słowa kluczowe:
Rzym, kolegium polskie, XVI wiek, Stanisław ReszkaBibliografia
„List S. Reszki do M. Azpilcuety, Kraków 1.VII. 1583”, w: „Stanislai Rescii Epistolarum. Liber unus”, Neapoli 1594.
„St. Reszka do M. Kromera, 19 V 1584, Rzym”, w: A.J. Kalinowska, „Stanisław Reszka – diariusz podróży i korespondencja z lat 1583-89”, Studia Warmińskie 26 (1989).
„St. Reszka do M. Kromera, Rzym, 3.IX.1582”, w: J.A. Kalinowska (wstęp, przekład i komentarze), „Z dworu Stanisława Hozjusza. Listy Stanisława Reszki do Marcina Kromera 1569-1582”, Olsztyn 1992.
„Stanislai Rescii Diarium 1583-1589”, J. Czubek (wyd.), Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce, t. 15, 1915.
„Stanislai Rescii Epistolarum. Pars Posterior”, Neapoli 1598.
Achremczyk S., Guzowski J., Jezierski J. (red.), „Kardynał Stanisław Hozjusz (1504-1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie”, Olsztyn 2005.
Belluci A., „Padre Antonio Tapla (Architetto), 1536-1624”, Roma 1953 (Estratto dalla Rivista >>Archivi<<, vol. XX).
Bonadonna Russo M.T., “Il più antico catasto della Congregazione dell’Oratorio”, Oratorium 1 (104) (1970).
Borelli M., „Altri documenti napoletani sul Collegio Polacco in Roma”, Asprenas 13 (9) (1966).
Borelli M., „Documenti napoletani sulla fondazione del Seminario Polacco in Roma”, Asprenas 9 (4) (1962).
Borelli M., „Una corrispondenza oratoriana sul Collegio Polacco di Roma”, Asprenas 13 (3-4) (1966).
Brykowski R., „Z ikonografii Hospicjum i Kościoła św. Stanisława w Rzymie”, Rocznik Historii Sztuki 14 (1982).
Capecelatro A., „La vita di S. Filippo Neri. Libri tre”, t. 2, Roma 1889.
Cistellini A., „San Filippo Neri. L’Oratorio e la Congregazione oratoriana. Storia e spiritualità”, t. 1, Brescia 1989.
Craveri P., „Bozio Tommaso”, w: „Dizionario Biografico degli Italiani”, t. 13, 1971.
Endzel A., Ososiński T., „Słowo wstępne”, w: M. Spandowski, J. Borysiak (oprac.), „Katalog starych druków biblioteki Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie.
Polonika XVI-XVIII wieku w bibliotekach rzymskich”, Warszawa 2010.
Janasik S., „La chiesa ed Ospizio di S. Stanislao V.M. in Roma”, Roma 1939.
Kalinowska J.A., „Reszka Stanisław”, w: „Polski słownik biograficzny”, t. XXXI, Wrocław 1988.
Kalinowska J.A., „Stanisław Hozjusz jako humanista (1504-1579). Studium z kultury renesansowej”, Olsztyn 2004.
Kalinowska J.A., „Stanisław Reszka (1544-1600) jako humanista i pisarz”, Studia Warmińskie 17 (1990).
Lepacka A.M., „Giovanni Antonio Dosi a Napoli e il sepolcro per Stanislao Rescius, umanista e diplomatico polacco”, Annali della Pontificia Insigne Accademia di Belle Arti e Lettere dei Virtuosi al Pantheon 11 (2011).
Lepacka A.M., „Ilustrowany żywot Świętego Jacka Odrowąża Federica Zuccariego w bazylice św. Sabiny na Awentynie”, w: A. Nocoń, A. Wuwer (red.), „Św. Jacek Odrowąż. Apostoł Północnej Europy. Międzynarodowe sympozjum. Papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu >>Angelicum<<, aula Jana Pawła II, Rzym 16 X 2007”, Roma-Katowice 2012.
Machejek M., „400 lat Kościoła i Hospicjum Św. Stanisława w Rzymie”, Rzym 1978.
Marchionne Gunter A., „San Stanislao dei Polacchi”, Roma Sacra. Guida alle chiese della città eterna 4 (14) (1998).
Montaigne de M., “Viaggio in Italia, ed. Laterza”, Roma-Bari 1991.
Szorc A., „Sługa boży Stanisław Hozjusz”, Olsztyn 2011.
Wojtyska H.D., “Cardinal Hosius legate to the Council of Trent”, Rome 1967.
Woś J.W., „Rzym polski za Stanisława Hozjusza (1558-1579)”, w: J.W. Woś, „Wokół spraw polsko-włoskich”, Trento 2002.
Woś J.W., „Santa Sede e corona polacca nella corrispondenza di Annibale di Capua (1586-1591)”, Trento 2004.
Woś J.W., „Stanislao Reszka, segretario del Card. S. Hozjusz e ambasciatore del re di Polonia a Roma e a Napoli”, w: J.W. Woś, „In finibus Christianitatis”, Firenze 1988.
www. colpol.opoka.org. html (10.12.2012).
„St. Reszka do M. Kromera, 19 V 1584, Rzym”, w: A.J. Kalinowska, „Stanisław Reszka – diariusz podróży i korespondencja z lat 1583-89”, Studia Warmińskie 26 (1989).
„St. Reszka do M. Kromera, Rzym, 3.IX.1582”, w: J.A. Kalinowska (wstęp, przekład i komentarze), „Z dworu Stanisława Hozjusza. Listy Stanisława Reszki do Marcina Kromera 1569-1582”, Olsztyn 1992.
„Stanislai Rescii Diarium 1583-1589”, J. Czubek (wyd.), Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce, t. 15, 1915.
„Stanislai Rescii Epistolarum. Pars Posterior”, Neapoli 1598.
Achremczyk S., Guzowski J., Jezierski J. (red.), „Kardynał Stanisław Hozjusz (1504-1579). Osoba, myśl, dzieło, czasy, znaczenie”, Olsztyn 2005.
Belluci A., „Padre Antonio Tapla (Architetto), 1536-1624”, Roma 1953 (Estratto dalla Rivista >>Archivi<<, vol. XX).
Bonadonna Russo M.T., “Il più antico catasto della Congregazione dell’Oratorio”, Oratorium 1 (104) (1970).
Borelli M., „Altri documenti napoletani sul Collegio Polacco in Roma”, Asprenas 13 (9) (1966).
Borelli M., „Documenti napoletani sulla fondazione del Seminario Polacco in Roma”, Asprenas 9 (4) (1962).
Borelli M., „Una corrispondenza oratoriana sul Collegio Polacco di Roma”, Asprenas 13 (3-4) (1966).
Brykowski R., „Z ikonografii Hospicjum i Kościoła św. Stanisława w Rzymie”, Rocznik Historii Sztuki 14 (1982).
Capecelatro A., „La vita di S. Filippo Neri. Libri tre”, t. 2, Roma 1889.
Cistellini A., „San Filippo Neri. L’Oratorio e la Congregazione oratoriana. Storia e spiritualità”, t. 1, Brescia 1989.
Craveri P., „Bozio Tommaso”, w: „Dizionario Biografico degli Italiani”, t. 13, 1971.
Endzel A., Ososiński T., „Słowo wstępne”, w: M. Spandowski, J. Borysiak (oprac.), „Katalog starych druków biblioteki Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie.
Polonika XVI-XVIII wieku w bibliotekach rzymskich”, Warszawa 2010.
Janasik S., „La chiesa ed Ospizio di S. Stanislao V.M. in Roma”, Roma 1939.
Kalinowska J.A., „Reszka Stanisław”, w: „Polski słownik biograficzny”, t. XXXI, Wrocław 1988.
Kalinowska J.A., „Stanisław Hozjusz jako humanista (1504-1579). Studium z kultury renesansowej”, Olsztyn 2004.
Kalinowska J.A., „Stanisław Reszka (1544-1600) jako humanista i pisarz”, Studia Warmińskie 17 (1990).
Lepacka A.M., „Giovanni Antonio Dosi a Napoli e il sepolcro per Stanislao Rescius, umanista e diplomatico polacco”, Annali della Pontificia Insigne Accademia di Belle Arti e Lettere dei Virtuosi al Pantheon 11 (2011).
Lepacka A.M., „Ilustrowany żywot Świętego Jacka Odrowąża Federica Zuccariego w bazylice św. Sabiny na Awentynie”, w: A. Nocoń, A. Wuwer (red.), „Św. Jacek Odrowąż. Apostoł Północnej Europy. Międzynarodowe sympozjum. Papieski Uniwersytet św. Tomasza z Akwinu >>Angelicum<<, aula Jana Pawła II, Rzym 16 X 2007”, Roma-Katowice 2012.
Machejek M., „400 lat Kościoła i Hospicjum Św. Stanisława w Rzymie”, Rzym 1978.
Marchionne Gunter A., „San Stanislao dei Polacchi”, Roma Sacra. Guida alle chiese della città eterna 4 (14) (1998).
Montaigne de M., “Viaggio in Italia, ed. Laterza”, Roma-Bari 1991.
Szorc A., „Sługa boży Stanisław Hozjusz”, Olsztyn 2011.
Wojtyska H.D., “Cardinal Hosius legate to the Council of Trent”, Rome 1967.
Woś J.W., „Rzym polski za Stanisława Hozjusza (1558-1579)”, w: J.W. Woś, „Wokół spraw polsko-włoskich”, Trento 2002.
Woś J.W., „Santa Sede e corona polacca nella corrispondenza di Annibale di Capua (1586-1591)”, Trento 2004.
Woś J.W., „Stanislao Reszka, segretario del Card. S. Hozjusz e ambasciatore del re di Polonia a Roma e a Napoli”, w: J.W. Woś, „In finibus Christianitatis”, Firenze 1988.
www. colpol.opoka.org. html (10.12.2012).
Lepacka, A. M. (2013). Początki Kolegium Polskiego w Rzymie. Studia Warmińskie, 50, 263–270. https://doi.org/10.31648/sw.201
Anna M. Lepacka
Zakład Historii Sztuki Nowożytnej, Katedra Historii Sztuki i Kultury, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Władysława Bojarskiego 1, 87-100 Toruń
Zakład Historii Sztuki Nowożytnej, Katedra Historii Sztuki i Kultury, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Władysława Bojarskiego 1, 87-100 Toruń
