Obraz moralny społeczeństwa chrześcijańskiego V wieku w świetle "De gubernatione Dei" Salwiana z Marsylii
Brunon Zgraja
Katedra Historii Kościoła i Patrologii, Uniwersytet Opolski, ul. Drzymały 1a, 45-342 OpoleAbstrakt
Salwian z Marsylii, pomimo spornej oceny wartości jego twórczości literackiej, pozostaje dla nas źródłem informacji o cywilizacji piątego wieku, podczas gdy w jego głównym dziele literackim De gubernatione Dei zapoznaje nas z religijną kondycją chrześcijan swoich czasów, którzy zamieszkiwali Galię, Hiszpanię i Afrykę. Z analizy jego dzieła literackiego jasno wynika, że wierzący w Chrystusa uczestniczyli w pogańskich pokazach, zaniedbując w ten sposób swój udział w liturgii w dni świąteczne; nierzadko także czcili pogańskich bogów, prostytuowali się, jak i popełniali morderstwa. Dopuszczali się ponadto pijaństwa i obżarstwa. Co więcej, grzeszyli brakiem miłości do innych, niesprawiedliwością, chciwością, uciskiem ubogich, krzywoprzysięstwem, pychą, pogardą dla dobra, wrogością wobec tych, którzy prawdziwie czczą Boga, oraz dręczeniem mnichów i duchownych.
Słowa kluczowe:
Salwian z Marsylii, De gubernatione Dei, moralnośćBibliografia
Ado z Vienne, „Chronicon”, PL 123.
Altaner B., Stuiber A., „Patrologia. Życie, pisma i nauka Ojców Kościoła”, tłum. P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Badot Ph., „La notice de Gennade relative à Salvien”, Revue Bénédictine 84 (1974).
Baus K., Ewig E., „Die Reichschskirche nach Konstantin dem Grosse“, t. 1/1, Freburg-Basel-Wien 1973.
Drobner H.R., „Lehrbuch der Patrologie“, Freiburg-Basel-Wien 1994.
Eucheriusz z Lyonu, „Instructionum ad Salonium libri duo”, CSEL 31.
Fischer H., „Die Schrift des Salvians von Marseille >>An der Kirche<<. Eine historisch-theologische Untersuchung“, Bern-Frankfurt am M. 1976.
Gennadiusz z Marsylii, „De viris illustribus 67”, PL 58.
Hilary z Arles, „Sermo de vita sancti Honorati”, SCh 235.
Kamiennik R., „Niewolnicy w pismach Salwiana z Marsylii na tle poglądów literatury antycznej”, Roczniki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Sekcja F, 20 (1965).
Kamiennik R., „Quelqes problemes biografiques concernant Salvien de Marseilles restes sans solution”, Roczniki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Sekcja F, 23-24 (1968-69).
Kamiennik R., „Retoryka a zagadnienie prawdy historycznej w pismach Salwiana z Marsylii”, Antiquitas 4 (1974).
Kamiennik R., „Zagadnienie własności w pismach Salwiana z Marsylii na tle stosunku Kościoła pierwszych wieków do bogactwa i ubóstwa”, Rocznik Lubelski 10 (1967).
Kasprzak D., „Duszpasterze V wieku. Studium porównawcze myśli pasterskiej św. Piotra Chryzologa i Salwiana z Marsylii”, Kraków 2008.
Kołosowski T., „Bóg jest obecny w świecie, kieruje nim i osądza go. Opatrzność Boża w dziele Salwiana z Marsylii >>De gubernatione Dei<<”, Vox Patrum 49 (2006).
Salwian z Marsylii, „Dzieła wszystkie”, T. Kołosowski, K. Kochańczyk-Bonińska, M. Przyszychowska, P. Jakubowska (red.), tłum. P. Jakubowska, T. Kołosowski, M.
Przyszychowska, PSP 66, Warszawa 2010.
Salwian, „Ad Ecclesiam adversus avaritiam”, SCh 176.
Salwian, „De gubernatione Dei seu de praesenti iudicio”, SCh 220.
Salwian, „Epistularum librum unum”, SCh 176.
Śrutwa J., „Praca w starożytnym chrześcijaństwie afrykańskim”, Lublin 1983.
Stein E., „Histoire du Bas-Empire”, t. 1, Paris 1959.
Vogt J., „Upadek Rzymu”, tłum. A. Łukaszewicz, Warszawa 1993.
Wcisło G., „Grecka myśl filozoficzna w utworach Salwiana z Marsylii”, Collectanea Philologica 5 (2003).
Wcisło G., „Pogańskie wzory chrześcijanina Salwiana z Marsylii”, w: J. Kopiec, N. Widok (red.), „Człowiek i Kościół w dziejach. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Kazimierzowi Doli z okazji 65. rocznicy urodzin (Opolska Biblioteka Teologiczna t. 34)”, Opole 1999.
Wcisło G., „Salwian z Marsylii – sylwetka twórcy w świetle jego dzieł a zwłaszcza listów”, w: J. Rostropowicz (red.), „Studia nad kulturą antyczną”, t. 1, Opole 1997.
Wcisło G., „Salwian z Marsylii. Człowiek z przełomu epok (ok. 400 – ok. 480 r.)”, Opole 2007.
Wcisło G., „Stosunek Salwiana do barbarzyńców”, w: J. Rostropowicz (red.), „Studia nad kulturą antyczną”, t. 2, Opole 2002.
Wójtowicz Z., „Obraz duchowieństwa w pismach Salwiana z Marsylii († 480)”, Vox Patrum 24-29 (1993-1995).
Żywczyński M., „Wstęp”, w: Salvianus, „O Opatrzności Bożej ks. III-V”, tłum. D. Turkowska, Warszawa 1953.
Altaner B., Stuiber A., „Patrologia. Życie, pisma i nauka Ojców Kościoła”, tłum. P. Pachciarek, Warszawa 1990.
Badot Ph., „La notice de Gennade relative à Salvien”, Revue Bénédictine 84 (1974).
Baus K., Ewig E., „Die Reichschskirche nach Konstantin dem Grosse“, t. 1/1, Freburg-Basel-Wien 1973.
Drobner H.R., „Lehrbuch der Patrologie“, Freiburg-Basel-Wien 1994.
Eucheriusz z Lyonu, „Instructionum ad Salonium libri duo”, CSEL 31.
Fischer H., „Die Schrift des Salvians von Marseille >>An der Kirche<<. Eine historisch-theologische Untersuchung“, Bern-Frankfurt am M. 1976.
Gennadiusz z Marsylii, „De viris illustribus 67”, PL 58.
Hilary z Arles, „Sermo de vita sancti Honorati”, SCh 235.
Kamiennik R., „Niewolnicy w pismach Salwiana z Marsylii na tle poglądów literatury antycznej”, Roczniki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Sekcja F, 20 (1965).
Kamiennik R., „Quelqes problemes biografiques concernant Salvien de Marseilles restes sans solution”, Roczniki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Sekcja F, 23-24 (1968-69).
Kamiennik R., „Retoryka a zagadnienie prawdy historycznej w pismach Salwiana z Marsylii”, Antiquitas 4 (1974).
Kamiennik R., „Zagadnienie własności w pismach Salwiana z Marsylii na tle stosunku Kościoła pierwszych wieków do bogactwa i ubóstwa”, Rocznik Lubelski 10 (1967).
Kasprzak D., „Duszpasterze V wieku. Studium porównawcze myśli pasterskiej św. Piotra Chryzologa i Salwiana z Marsylii”, Kraków 2008.
Kołosowski T., „Bóg jest obecny w świecie, kieruje nim i osądza go. Opatrzność Boża w dziele Salwiana z Marsylii >>De gubernatione Dei<<”, Vox Patrum 49 (2006).
Salwian z Marsylii, „Dzieła wszystkie”, T. Kołosowski, K. Kochańczyk-Bonińska, M. Przyszychowska, P. Jakubowska (red.), tłum. P. Jakubowska, T. Kołosowski, M.
Przyszychowska, PSP 66, Warszawa 2010.
Salwian, „Ad Ecclesiam adversus avaritiam”, SCh 176.
Salwian, „De gubernatione Dei seu de praesenti iudicio”, SCh 220.
Salwian, „Epistularum librum unum”, SCh 176.
Śrutwa J., „Praca w starożytnym chrześcijaństwie afrykańskim”, Lublin 1983.
Stein E., „Histoire du Bas-Empire”, t. 1, Paris 1959.
Vogt J., „Upadek Rzymu”, tłum. A. Łukaszewicz, Warszawa 1993.
Wcisło G., „Grecka myśl filozoficzna w utworach Salwiana z Marsylii”, Collectanea Philologica 5 (2003).
Wcisło G., „Pogańskie wzory chrześcijanina Salwiana z Marsylii”, w: J. Kopiec, N. Widok (red.), „Człowiek i Kościół w dziejach. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Kazimierzowi Doli z okazji 65. rocznicy urodzin (Opolska Biblioteka Teologiczna t. 34)”, Opole 1999.
Wcisło G., „Salwian z Marsylii – sylwetka twórcy w świetle jego dzieł a zwłaszcza listów”, w: J. Rostropowicz (red.), „Studia nad kulturą antyczną”, t. 1, Opole 1997.
Wcisło G., „Salwian z Marsylii. Człowiek z przełomu epok (ok. 400 – ok. 480 r.)”, Opole 2007.
Wcisło G., „Stosunek Salwiana do barbarzyńców”, w: J. Rostropowicz (red.), „Studia nad kulturą antyczną”, t. 2, Opole 2002.
Wójtowicz Z., „Obraz duchowieństwa w pismach Salwiana z Marsylii († 480)”, Vox Patrum 24-29 (1993-1995).
Żywczyński M., „Wstęp”, w: Salvianus, „O Opatrzności Bożej ks. III-V”, tłum. D. Turkowska, Warszawa 1953.
Zgraja, B. (2012). Obraz moralny społeczeństwa chrześcijańskiego V wieku w świetle "De gubernatione Dei" Salwiana z Marsylii. Studia Warmińskie, 49, 389–400. https://doi.org/10.31648/sw.276
Brunon Zgraja
Katedra Historii Kościoła i Patrologii, Uniwersytet Opolski, ul. Drzymały 1a, 45-342 Opole
Katedra Historii Kościoła i Patrologii, Uniwersytet Opolski, ul. Drzymały 1a, 45-342 Opole
