Rodzina i dom jako elementy obrazu świata osób dorosłych z rodzin pełnych i niepełnych
Ewa Beata Baruk-Dzięcioł
Katedra Wczesnej Edukacji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. R. Prawocheńskiego 13, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0001-6608-1657
Abstrakt
Rodzina i przestrzeń domu rodzinnego odgrywają istotną rolę w życiu każdego człowieka, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i społecznym. Stąd nasuwa się pytanie, czy typ rodziny pochodzenia może modelować obraz środowiska rodzinnego, który ukształtował się w świadomości osób dorosłych? Odpowiedzi na to pytanie można szukać w wynikach badań empirycznych przeprowadzonych za pomocą eksperymentu asocjacyjnego. Jest on jedną z metod diagnozowania obrazu świata istniejącego w świadomości, a wyrażonego poprzez pryzmat języka objętych badaniami osób. Analiza materiału leksykalnego, uzyskanego związku ze słowami hasłowymi dom i rodzina, pozwoliła zauważyć pewne właściwości ich obrazu u respondentek pochodzących z odmiennych typów rodzin. Właściwości te są szczególnie widoczne w dwóch aspektach. Pierwszym z nich jest zbieżny zakres znaczeniowy asocjacji tworzących prototyp obrazu rodziny i domu, kolejnym – odmienna częstość użycia, jaką osiągnęły w ich obrębie poszczególne reakcje werbalne objętych badaniami osób. Podsumowując, można zauważyć, iż rodzina i dom są takimi elementami obrazu świata osób dorosłych, których profil jest silnie uwarunkowany kulturowo. Natomiast doświadczenie typu rodziny pochodzenia przez respondentki wydaje się modelować odczuwanie przez nie istotności poszczególnych aspektów tego obrazu.
Słowa kluczowe:
rodzina, obraz świata, prototyp, eksperyment asocjacyjny, osoby dorosłeBibliografia
Adamski Franciszek, Czy rodzina ma przyszłość?, „Wychowawca. Miesięcznik Nauczycieli i Wychowawców Katolickich”, nr 7-8 (258-259), 2014, s. 5-8.
Aronson Elliot, Wilson Timothy D., Akert Robin M.,1997, Psychologia społeczna. Serce i umysł, tłum. Anna Bezwińska, Waldemar Domachowski, Mirosław Drahein, Elżbieta Hornowska, Marek Kowalczyk, Zbigniew Kowalik, Marzena Zakrzewska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Bartmiński Jerzy, 2012, Językowe podstawy obrazu świata, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Fontana David, 1998, Psychologia dla nauczycieli, tłum. Mateusz Żywicki, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1998.
Frączek Zofia, Wychowawcze funkcjonowanie współczesnej rodziny w percepcji nauczycieli i wychowawców, „Społeczeństwo i Rodzina”, nr 2 (55), 2018, s. 138-149.
Hunca-Bednarska Anna, 1997, Skojarzenia werbalne w schizofrenii, Wydawnictwo Czelej, Lublin.
Jedliński Ryszard, 2000, Językowy obraz świata wartości w wypowiedziach uczniów kończących szkołę podstawową, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
Kliś Maria, 1998, Język i mowa, w: Władysława Pilecka, Grażyna Rudkowska, Leszek Wrona (red.), Podstawy psychologii, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków, s. 151-157.
Kunowski Stefan, 1993, Podstawy pedagogiki współczesnej, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa.
Kurcz Ida, 2000, Psychologia języka i komunikacji, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Lindgren Henry C., 1962, Psychologia wychowawcza w szkole, tłum. Antoni Prejbisz, Zofia Bastgen, Barbara Roseman, Bronisława Jasińska, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Okaraj Zofia, Znaczenie rodziny w pracy wybitnych twórców w perspektywie teorii The Evolving Systems Appoach to Creative Work Howarda E. Grubera, „Społeczeństwo i Rodzina”, 3 (52), 2017, s. 80-94.
Opozda Danuta, 2015, Wstęp, w: Danuta Opozda, s. Maria Loyola-Opiela, Dorota Bis, Ewelina Świdrak (red.), Rodzina Miejscem integralnego rozwoju i wychowania, Wydawnictwo Episteme, Lublin, s. 9-13.
Pietruszka Lidia, 2015, Wychowanie dzieci w rodzinach ubogich, Wydawnictwo KUL, Lublin.
Przetacznikowa Maria, 1980, Psychologiczne podstawy życia w rodzinie, w: Maria Przetacznikowa, Ziemowit Włodarski (red.), Psychologia wychowawcza, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 434-511.
Rudkowska Grażyna, 1998, Osobowość: koncepcje, struktura, rozwój, w: Władysława Pilecka, Grażyna Rudkowska, Leszek Wrona (red.), Podstawy psychologii, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków, 283-319.
Schaffer Rudolph H., 2014, Psychologia dziecka, tłum. Aleksander Wojciechowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Schaffer David R., Kipp Katherine, 2015, Psychologia rozwoju. Od dziecka do dorosłości, tłum. Patricia Sorensen, Martyna Wojtaś, Harmonia Uniwersalis, Gdańsk.
Woodworth Robert S., Schlosberg Harold, 1963, Psychologia eksperymentalna, t. I, tłum. Andrzej Lewicki, Ergon Vielerose, PWN, Warszawa.
Береснева Н. И., Дубровская Л. А., Овчинникова И. Г., 1995, Ассоциации детей от шести до десяти лет, Издательство Пермского университета, Перм.
Залевская А. А.,1990, Слово в лексиконе человека, Издательство Воронежского университета, Воронеж.
Katedra Wczesnej Edukacji, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. R. Prawocheńskiego 13, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0001-6608-1657
