Dom sierot w Braniewie za czasów ewangelickiego proboszcza Johannesa Loefflada (1869-1888)
Marek Jodkowski
Katedra Teologii Moralnej i Etyki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0001-9793-9935
Abstrakt
W 1874 r. do parafii ewangelickiej w Braniewie należało około 4 tys. wiernych, zaś w 1883 r. – 4,5 tys. Jej proboszczem w latach 1869-1888 był pochodzący z Nadrenii Johannes Löfflad. Dzięki jego inicjatywie erygowano na terenie tej placówki duszpasterskiej liczne ośrodki opiekuńcze. 10 listopada 1872 r. przedstawiciele parafii postanowili otworzyć w tym mieście sierociniec. W tym celu zawiązało się Ewangelickie Towarzystwo Opieki nad Sierotami, które miało zbierać fundusze na ten cel. Ostatecznie ofiarowano tej parafii niewielki dom na przedmieściach Braniewa, z przeznaczeniem na dom sierot. Poświęcenie tego ośrodka odbyło się 10 listopada 1873 r. Posiadał on jednak status instytucji prywatnej. W 1885 r. przeniesiono sierociniec do nowego budynku, po dawnym lazarecie wojskowym. Nadzór nad sierocińcem sprawował zarząd, zaś kierował nim nauczyciel o nazwisku Wulf. Z reguły przebywało w nim od 14 do 18 chłopców. Na utrzymanie tego ośrodka wychowawczego miejscowa wspólnota parafialna przekazywała rokrocznie 350 talarów. Wspierały go również stowarzyszenia kościelne i inne organizacje religijne.
Słowa kluczowe:
Kościół ewangelicki (unijny), Prusy Wschodnie, Niemcy w XIX w., Braniewo, diaspora, ewangelickie stowarzyszenia kościelne, sierociniecBibliografia
Achremczyk Stanisław, Szorc Alojzy, 1995, Braniewo, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn.
Aus Braunsberg in Westpreußen, 1883, Der Märkische Bote des evangelischen Gustav-Adolf-Vereins, nr 6, s. 88-91.
Aus der Gemeinde Braunsberg in Ostpreußen, 1883, Der Märkische Bote des evangelischen Gustav-Adolf-Vereins, nr 5, s. 71-75.
Benrath Karl, 1900, Geschichte des Gustav-Adolf-Vereins in Ostpreußen, Hartungsche Verlagsdruckerei, Königsberg.
Bericht aus der evangelischen Diaspora-Gemeinde Braunsberg in Ostpreußen über das Jahr 1888, 1889, Braunsberg.
Fünfter Jahresbericht über das evangelische Waisenhaus in Braunsberg, [1877], [Braunsberg].
Hassenstein Johannes, 1889, Bericht über die kirchlichen und sittlichen Zustände in den Gemeinden des Ermländischen Synodal-Kreises auf der Kreis-Synode zu Allenstein am 27. November 1888, Allenstein.
Hassenstein Johannes, 1918, Die Geschichte der evangelischen Kirchen im Ermlande seit 1772 (mit Bildern), Verlag von Gräfe & Unzer, Königsberg.
Jahresbericht des Königsberger Gustav-Adolf-Haupt-Vereins für das Jahr 1874/74, 1876, Der Gustav-Adolfs-Bote für die Provinz Preußen, t. 6, z. 2, s. 101-127.
Jahresbericht des Vereins pro 1876/77, 1878, Der Gustav-Adolfs-Bote für die Provinz Preußen, t. 6, z. 4, s. 242-261.
Jahresbericht über 1876, 1877, Der Gustav-Adolfs-Bote für die Provinz Preußen, t. 6, z. 3, s. 180-206.
Jahresbericht über das evangelische Waisenhaus in Braunsberg, 1875, Der Märkische Bote des evangelischen Gustav-Adolf-Vereins, nr 1, s. 7-11.
Jasiński Grzegorz, 2006, Dom sierot w Barczewie – przykład ewangelickiego zakładu opieki na terenie dispory w XIX wieku, w: Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew, Irena Makarczyk (red.), Ad fontes. Studia ofiarowane księdzu profesorowi Alojzemu Szorcowi w siedemdziesięciolecie urodzin, Pracownia Wydawnicza „ElSet”, Olsztyn, s. 115-127.
Jodkowski Marek, 2014, Budownictwo Kościoła ewangelickiego na obszarach historycznej Warmii w dobie sekularyzacji (1772-1840), „Studia Nauk Teologicznych”, t. 9, s. 209-229.
Kähler August, 1889, Bericht aus der evangelischen Diaspora-Gemeinde Braunsberg in Ostpreußen über das Jahr 1888, Braunsberg.
Kähler August, 1886, Bericht über die kirchlichen und sittlichen Zustände in den Gemeinden des Ermländischen Synodal-Kreises auf der Kreis-Synode zu Allenstein am 17. November 1886, Königsberg.
Kähler August, 1887, Bericht über die kirchlichen und sittlichen Zustände in den Gemeinden des Ermländischen Synodal-Kreises auf der Kreis-Synode zu Braunsberg am 20. Juli 1887, Königsberg.
Lebensbilder aus der Friedensära zwischen dem Deutschen Staat und Rom. Dritte Denkschrift über die evangelische Gemeinde Braunsberg in Ostpreußen, 1886, Leipzig.
[Löfflad Johannes], 1883, Die evangelische Gemeinde Braunsberg in Ostpreußen. Eine Denkschrift, Königsberg.
Moeller Friedwald, 1968, Altpreußisches evangelisches Pfarrbuch von der Reformation bis zur Vertreibung im Jahre 1945, t. 1, Selbstverlag des Vereins für Familienforschung in Ost- und Westpreußen e. V., Hamburg.
Nachweisung aller evangelischen Kirchen und Geistlichen in der Provinz Preußen. Im Oktober 1876, 1876, w: Beilage zum 16. Stück der Amtlichen Mittheilungen des Königlichen Konsistoriums der Provinz Preußen, Königsberg, s. 1-7.
Neunter Jahresbericht über das evangelische Waisenhaus in Braunsberg in Ostpreußen, [1881], [Braunsberg].
Post festum. Zweite Denkschrift über die evangelische Gemeinde Braunsberg in Ostpreußen, 1884, Berlin.
Sechster Jahresbericht über das evangelische Waisenhaus in Braunsberg, [1878], [Braunsberg].
Siebenter Jahresbericht über das evangelische Waisenhaus in Braunsberg in Ostpreußen, [1879], [Braunsberg].
Vierter Jahresbericht über das evangelische Waisenhaus in Braunsberg, [1876], [Braunsberg].
Zweiter Bericht über die evangelischen Anstalten in der Diasporagemeinde Braunsberg in Ostpreußen, 1885, Königsberg.
Katedra Teologii Moralnej i Etyki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0001-9793-9935