Hagiologia „aspektowa” jako perspektywa integracji badań teologicznych i nieteologicznych
Katarzyna Parzych-Blakiewicz
Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Moralnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0002-7965-9064
Abstrakt
W artykule jest opisana hagiologia aspektowa jako propozycja nowej dyscypliny wywodzącej się z hagiologii klasycznej. Teza jest rozwinięta w pięciu punktach: opis warmiński badań hagiologicznych, rozróżnienie pojęć – hagiologia klasyczna i aspektowa; hagiologiczna specjalizacja w ‘aspekcie’ (tu jest przedstawiony szkic systematyzacji hagiologii aspektowej w porównaniu z klasyczną: przedmiot, źródła, cel badań, badania podstawowe), multidyscyplinarność i transdyscyplinarność hagiologii aspektowej oraz innowacyjność jej badań. Przedmiotem badań hagiologii klasycznej jest świętość jako kwestia badana w źródłach objawionych oraz w etosie religijnym kandydatów na ołtarze. Przedmiot badań hagiologii aspektowej zawiera elementy sacrum znajdujące się w kulturze oraz należące do źródeł dyscyplin spoza dziedziny nauk teologicznych. Sacrum w kulturze powinno być przebadane różnymi metodami specjalistycznymi, dlatego badania nad tym przedmiotem są interdyscyplinarne. Korelacja badań interdyscyplinarnych badań specjalistycznych domaga się utworzenia dwóch zespołów badawczych: transdyscyplinarnego i multidyscyplinarnego. Koncentracja nad przedmiotem hagiologicznym jako wspólnym dla różnych dyscyplin teologicznych i spoza teologii prowadzi do utworzenia samodzielnej specjalizacji – którą autor artykułu nazywa „hagiologią aspektową”. Rozwój badań w ramach hagiologii aspektowej ma charakter otwarty na potrzeby społeczne i gospodarcze (czyli innowacyjny) z zachowaniem wymiaru proludzkiego.
Słowa kluczowe:
multidyscyplinarność badań, transdyscyplinarność badań, innowacyjność, hagiologia, święty, świętośćBibliografia
[b.a.], 2016, Co to jest innowacyjność?, w: Biznes w Krakowie [online], dostęp: 13.05.2016 <https://business.krakow.pl/get_pdf.php?dok_id=200142>.
[b.a.], 2018, Innowacyjna firma, w: Portal Innowacji [online], dostęp: 29.06.2018 <http://www.pi.gov.pl/Firma/chapter_95851.asp>.
[b.a.], 2019, Badania podstawowe, w: Encyklopedia zarządzania [online], dostęp: 12.02.2019, <https://mfiles.pl/pl/index.php/Badania_podstawowe>.
Blassnigg Martha, 2011, Powrót do ludzkich wartości poprzez transdyscyplinarność, Przegląd Kulturoznawczy nr 1(9), s. 167-169.
Charkiewicz Jarosław, 2013, Współczesny stan badań nad prawosławną hagiologią, Elpis, z. 27(40), s. 129-137.
Czura Tomasz, 2015, W poszukiwaniu tożsamości Marii z Magdali. Od fabularnej fikcji do źródłowej prawdy, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 295-303.
Ewertowski Stefan, 2015, Maria Magdalena w filmie, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 181-193.
Franciszek, 2018, Adhortacja apostolska „Gaudete et exsultate”, Libreria Editrice Vaticana, Watykan.
Kita Małgorzata, Ślawska Magdalena (red.), 2012-2014, Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną, t. 1-3, Uniwersytet Śląski, Katowice.
Kowalczyk Dariusz, 2017, Kościół na Zachodzie a szachy, czyli sacrum i profanum w grze królewskiej, Forum Teologiczne, t. 18, s. 33-47.
Kozłowski Jan, 1996, Narodziny i rozwój dyscyplin naukowych, Sprawy Nauki. Biuletyn Komitetu Badań Naukowych, nr 1, dostęp w: Komitet Badań Naukowych [online], w strukturach strony archiwalnej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, aktualizowanej do 5 lipca 2004, 12.02.2019, <http://kbn.icm.edu.pl/pub/kbn/sn/archiwum/9601/kozlow.html>.
Majerczyk Marta T., 2015, Święta Maria Magdalena w książce Angeli Hunt pt. „Opętana. Tajemnice życia Marii Magdaleny”, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 211-228.
Napiórkowski Stanisław Celestyn, 2017, Święci w kulcie? Tak! Ale jak?, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Święci w wierze, tradycji, literaturze i sztuce Inspiracje do badań hagiologicznych, Wydział Teologii UWM w Olsztynie, Olsztyn, s. 11-23.
Nowak Marian, 2010, Dialog interdyscyplinarny i jego modele w uprawianiu pedagogiki, Rozprawy Społeczne, nr 1, s. 3-14.
Nycz Ryszard, 2017, Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywny obserwacji, koniektur, refutacji, Szkice. Drugie Teksty, nr 1, s. 18-40 [DOI: 10.18318/td.2017.1.2].
Opozda Danuta, 2014, Interdyscyplinarność i intradyscyplinarność w pedagogice rodziny, Paedagogia Christiana, nr 2, s. 169-182 [DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2014.029].
Palczewska Milena, 2017, Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność w badaniach polemologicznych, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa.
Parzych-Blakiewicz Katarzyna, 2017a, Sprawozdanie z XVII Dni Interdyscyplinarnych pt. „Między sacrum a profanum – święci w kulturze”, Olsztyn 7-9 listopada 2016 r., Studia Elbląskie, t. 18, 2017, s. 591-593.
Parzych-Blakiewicz Katarzyna, 2017b, Wstęp, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Święci w wierze, tradycji, literaturze i sztuce. Inspiracje do badań hagiologicznych, Olsztyn s. 7-8.
Piechocka-Kłos Maria, 2017, Święci i postacie biblijne w herbach miast w województwie warmińsko-mazurskim, Forum Teologiczne, t. 18, s. 89-103.
Sakowicz Eugeniusz, 2017, Wszyscy Święci (kanonizowani i niekanonizowani) w Kościele i kulturze, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Święci w wierze, tradycji, literaturze i sztuce Inspiracje do badań hagiologicznych, Wydział Teologii UWM w Olsztynie, Olsztyn, s. 25-33.
Sobczyk Adam J., 2016, Aktualne nurty i perspektywy teologii duchowości katolickiej w Polsce w świetle periodyku „Duchowość w Polsce”, Studia Nauk Teologicznych PAN, t. 11, s. 245-263.
Sobór Watykański II, 2002, Konstytucja dogmatyczna Objawieniu Bożym „Dei verbum” (1965), w: Sobór Watykański II, Konstytucje – Dekrety – deklaracje. Tekst polski – nowe tłumaczenie, Pallottinum, Poznań.
Surman Jan, 2017, Globalność, nowoczesność, transdyscyplinarność: historia wiedzy naukowej od Gutenberga do googla, Historyka. Studia Metodologiczne, t. 47, s. 351-355.
Werbiński Ireneusz, 2004, Problemy i zadania współczesnej hagiologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Werbiński Ireneusz, 2006, Hagiologia i inne dyscypliny naukowe, Studia Nauk Teologicznych PAN, t. 1, s. 151-166.
Węcławik Józef, 2014, Daleka bliskość św. Mikołaja. Postać Świętego w procesie desakralizacji, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Św. Mikołaj Biskup Myry w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 221-250.
Węcławik Józef, 2015, Zmiany znaczeniowe postaci świętej Marii Magdaleny, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 305-317.
Włodarczyk Rafał, Żłobicki Wiktor (red.), 2015, Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność pedagogiki – wymiary teoretyczny i praktyczny, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Żychliński Aleksander, 1999, Wtajemniczenie w umiejętność świętych. Praktyczne wskazówki dla życia wewnętrznego, Oficyna Wydawnicza VIATOR, Warszawa.
[b.a.], 2018, Innowacyjna firma, w: Portal Innowacji [online], dostęp: 29.06.2018 <http://www.pi.gov.pl/Firma/chapter_95851.asp>.
[b.a.], 2019, Badania podstawowe, w: Encyklopedia zarządzania [online], dostęp: 12.02.2019, <https://mfiles.pl/pl/index.php/Badania_podstawowe>.
Blassnigg Martha, 2011, Powrót do ludzkich wartości poprzez transdyscyplinarność, Przegląd Kulturoznawczy nr 1(9), s. 167-169.
Charkiewicz Jarosław, 2013, Współczesny stan badań nad prawosławną hagiologią, Elpis, z. 27(40), s. 129-137.
Czura Tomasz, 2015, W poszukiwaniu tożsamości Marii z Magdali. Od fabularnej fikcji do źródłowej prawdy, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 295-303.
Ewertowski Stefan, 2015, Maria Magdalena w filmie, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 181-193.
Franciszek, 2018, Adhortacja apostolska „Gaudete et exsultate”, Libreria Editrice Vaticana, Watykan.
Kita Małgorzata, Ślawska Magdalena (red.), 2012-2014, Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną, t. 1-3, Uniwersytet Śląski, Katowice.
Kowalczyk Dariusz, 2017, Kościół na Zachodzie a szachy, czyli sacrum i profanum w grze królewskiej, Forum Teologiczne, t. 18, s. 33-47.
Kozłowski Jan, 1996, Narodziny i rozwój dyscyplin naukowych, Sprawy Nauki. Biuletyn Komitetu Badań Naukowych, nr 1, dostęp w: Komitet Badań Naukowych [online], w strukturach strony archiwalnej Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, aktualizowanej do 5 lipca 2004, 12.02.2019, <http://kbn.icm.edu.pl/pub/kbn/sn/archiwum/9601/kozlow.html>.
Majerczyk Marta T., 2015, Święta Maria Magdalena w książce Angeli Hunt pt. „Opętana. Tajemnice życia Marii Magdaleny”, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 211-228.
Napiórkowski Stanisław Celestyn, 2017, Święci w kulcie? Tak! Ale jak?, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Święci w wierze, tradycji, literaturze i sztuce Inspiracje do badań hagiologicznych, Wydział Teologii UWM w Olsztynie, Olsztyn, s. 11-23.
Nowak Marian, 2010, Dialog interdyscyplinarny i jego modele w uprawianiu pedagogiki, Rozprawy Społeczne, nr 1, s. 3-14.
Nycz Ryszard, 2017, Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywny obserwacji, koniektur, refutacji, Szkice. Drugie Teksty, nr 1, s. 18-40 [DOI: 10.18318/td.2017.1.2].
Opozda Danuta, 2014, Interdyscyplinarność i intradyscyplinarność w pedagogice rodziny, Paedagogia Christiana, nr 2, s. 169-182 [DOI: http://dx.doi.org/10.12775/PCh.2014.029].
Palczewska Milena, 2017, Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność w badaniach polemologicznych, Akademia Sztuki Wojennej, Warszawa.
Parzych-Blakiewicz Katarzyna, 2017a, Sprawozdanie z XVII Dni Interdyscyplinarnych pt. „Między sacrum a profanum – święci w kulturze”, Olsztyn 7-9 listopada 2016 r., Studia Elbląskie, t. 18, 2017, s. 591-593.
Parzych-Blakiewicz Katarzyna, 2017b, Wstęp, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Święci w wierze, tradycji, literaturze i sztuce. Inspiracje do badań hagiologicznych, Olsztyn s. 7-8.
Piechocka-Kłos Maria, 2017, Święci i postacie biblijne w herbach miast w województwie warmińsko-mazurskim, Forum Teologiczne, t. 18, s. 89-103.
Sakowicz Eugeniusz, 2017, Wszyscy Święci (kanonizowani i niekanonizowani) w Kościele i kulturze, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Święci w wierze, tradycji, literaturze i sztuce Inspiracje do badań hagiologicznych, Wydział Teologii UWM w Olsztynie, Olsztyn, s. 25-33.
Sobczyk Adam J., 2016, Aktualne nurty i perspektywy teologii duchowości katolickiej w Polsce w świetle periodyku „Duchowość w Polsce”, Studia Nauk Teologicznych PAN, t. 11, s. 245-263.
Sobór Watykański II, 2002, Konstytucja dogmatyczna Objawieniu Bożym „Dei verbum” (1965), w: Sobór Watykański II, Konstytucje – Dekrety – deklaracje. Tekst polski – nowe tłumaczenie, Pallottinum, Poznań.
Surman Jan, 2017, Globalność, nowoczesność, transdyscyplinarność: historia wiedzy naukowej od Gutenberga do googla, Historyka. Studia Metodologiczne, t. 47, s. 351-355.
Werbiński Ireneusz, 2004, Problemy i zadania współczesnej hagiologii, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Werbiński Ireneusz, 2006, Hagiologia i inne dyscypliny naukowe, Studia Nauk Teologicznych PAN, t. 1, s. 151-166.
Węcławik Józef, 2014, Daleka bliskość św. Mikołaja. Postać Świętego w procesie desakralizacji, w: Katarzyna Parzych-Blakiewicz (red.), Św. Mikołaj Biskup Myry w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 221-250.
Węcławik Józef, 2015, Zmiany znaczeniowe postaci świętej Marii Magdaleny, w: Jacek Jezierski, Katarzyna Parzych-Blakiewicz, Paweł Rabczyński (red.), Św. Maria Magdalena w wierze, pobożności, teologii i sztuce – dawniej i dziś. Perspektywa uniwersalna i regionalna, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, s. 305-317.
Włodarczyk Rafał, Żłobicki Wiktor (red.), 2015, Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność pedagogiki – wymiary teoretyczny i praktyczny, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.
Żychliński Aleksander, 1999, Wtajemniczenie w umiejętność świętych. Praktyczne wskazówki dla życia wewnętrznego, Oficyna Wydawnicza VIATOR, Warszawa.
Parzych-Blakiewicz, K. (2019). Hagiologia „aspektowa” jako perspektywa integracji badań teologicznych i nieteologicznych. Studia Warmińskie, 56, 249–264. https://doi.org/10.31648/sw.3094
Katarzyna Parzych-Blakiewicz
Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Moralnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-7965-9064
Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Moralnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-7965-9064
