Etyczne aspekty oświadczenia pacjenta pro futuro
Marian Szczepan Machinek
Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Moralnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0002-1857-1018
Abstrakt
Dla wielu ludzi perspektywa bycia sztucznie podtrzymywanym przy życiu przy jednoczesnej utracie zdolności decydowania o własnym losie jest tak przerażająca, że postanawiają zawczasu zapobiec takiej sytuacji, sporządzając oświadczenie pacjenta pro futuro. Są to prawnie uznane oświadczenia zawierające życzenia ich sygnatariuszy odnoszące się do opieki medycznej w przypadku, że nie będą w stanie tych życzeń wyrazić. Z jednej strony takie uprzedzające deklaracje pacjenta mogą odegrać istotną rolę w przypadku konieczności podejmowania medycznych decyzji dotyczących zastosowania nadzwyczajnych środków medycznych czy tez rezygnacji z nich. Pacjent zyskuje dzięki temu moralną pewność, że wszelkie medyczne interwencje podczas jego mentalnej niezdolności do podejmowania decyzji będą zgodne z jego życzeniami. Dokumenty takie mogą przyczynić się do wzajemnego zaufania między pacjentem a personelem medycznym. Pojawiają się jednak także etyczne zastrzeżenia dotyczące oświadczeń pacjenta pro futuro. Przyszli pacjenci, którzy w momencie podpisywania oświadczeń są jeszcze zdrowi, nie są w stanie adekwatnie ocenić swojej hipotetycznej przyszłej sytuacji. Mogą pozostawać pod wpływem różnych czynników, przede wszystkim lęku przed przedłużającym się cierpieniem. Ważne jest także pytanie, czy oświadczenia pro futuro dotyczą jedynie choroby terminalnej i kresu życia, czy też każdej sytuacji przedłużającej się utraty świadomości? Niektóre głosy proponują instytucję trwałego pełnomocnictwa jako alternatywę dla oświadczeń pacjenta pro futuro.
Słowa kluczowe:
oświadczenia pro future, relacja lekarz – pacjent, zaufanie, autonomia, godność, koncepcja medycynyBibliografia
Beauchamp Tom I., Faden Ruth R., 2004, Informed Consent. II. Meaning and Elements, in: Post Steven G. (Hg.), Encyclopedia of Bioethics, Bd. 2, 3. Edition, Macmillan: New York S. 1277-1280.
Bołoz Wojciech, 2013, Znaczenie godności człowieka w bioetyce, in: Sinkiewicz Władysław, Krajnik Małgorzata, Grabowski Rafał (Hg.), Dylematy etyczne końca życia – problem uporczywej terapii, Bydgoska Izba Lekarska Komisja Bioetyczna: Bydgoszcz 2013, S. 17-32.
Bundesgesetzblatt für die Republik Österreich, Patientenverfügungsgesetz, 2006, in: https://www.sozialministerium.at/cms/site/attachments/4/8/9/CH4042/CMS1160730474485/gesetzestext_patvg_patientenverfuegung.pdf [Zugang: 26 II 2019].
Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz, 2018, Patientenverfügung. Leiden – Krankheit – Sterben, in:
http://www.bmjv.de/SharedDocs/Publikationen/DE/Patientenverfuegung.pdf;jsessionid=FC454D2A4ADA421A367ED67C39CE1063.2_cid289?__blob=publicationFile&v=24 [Zugang: 26 II 2019].
Deutsches Referenzzentrum für Ethik in den Biowissenschaften, 2019, Patientenverfügungen. II. Rechtliche Regelungen, http://www.drze.de/im-blickpunkt/patientenverfuegungen/rechtlicher-teil [Zugang: 26 II 2019].
Bundesgesetzbuch, 2009, Drittes Gesetz zur Änderung des Betreuungsrechts, http://www.gesmat.bundesgerichtshof.de/gesetzesmaterialien/16_wp/betrraendg3/bgbl120092286.pdf [Zugang: 26 II 2019].
Europarat, Übereinkommen zum Schutz der Menschenrechte und der Menschenwürde im Hinblick auf die Anwendung von Biologie und Medizin: Übereinkommen über Menschenrechte und Biomedizin vom 4. April 1997, in: http://www.kritischebioethik.de/225_bioethik-konvention.pdf [Zugang: 26 II 2019].
Fischer Gary S., Tulsky James A., Arnold Robert M., 2004, Advanced Directives and Advance Care Planning, in: Post Steven G. (Hg.), Encyclopedia of Bioethics, Bd. 1, 3. Edition, Macmillan: New York, S. 74-79.
Jens Walter, Küng Hans, 2017, Menschenwürdig Sterben. Ein Plädoyer für Selbstverantwortung, 4. Ausgabe, Piper: München.
Kant Immanuel, 1990, Die Metaphysik der Sitten, Reclam: Stuttgart.
Kuttner Luis, 1969, Due Process of Euthanasia: The Living Will, A Proposal, Indiana Law Journal 44, Issue 4, S. 539-554.
Lack Peter, 2005, Die individuell im Beratungsgespräch erstellte Patientenverfügung als Klärungs-, Selbstbestimmungs- und Kommunikationsinstrument, in: Schweizerische Ärztezeitung 86, Nr. 11, S. 689-694.
Macklin Ruth, 2003, Dignity is a Useless Concept, in: British Medical Journal 327, S. 1419-1420.
Maio Giovanni, 2010, Eine neue Kultur des Sterbens. Patientenverfügung und aktive Sterbehilfe, Bachem Verlag: Köln.
Maio Giovanni, 2017, Mittelpunkt Mensch. Lehrbuch der Ethik in der Medizin, 2. Ausgabe, Schattauer: Stuttgart.
Mieth Dietmar, 2008, Grenzenlose Selbstbestimmung? Der Wille und die Würde Sterbender, Patmos, Düsseldorf.
Nietzsche Friedrich, 1993, Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen, Reclam: Stuttgart.
Nowak Piotr, 2018, O przewadze regulacji sprzeciwu nad regulacjami opartymi na zasadzie wyraźnej zgody, in: https://www.academia.edu/9963881/O_przewadze_regulacji_sprzeciwu_nad_regulacjami_opartymi_na_zasadzie_wyra%C5%BAnej_zgody [Zugang: 26 II 2019].
Orłowski Tomasz, 2009, Testament biologiczny: obiecuje więcej, niż jest w stanie zrealizować, in: http://www.ptb.org.pl/pdf/orlowski_testament_1.pdf [Zugang: 26 II 2019].
Pinker Steven, 2008, The Stupidity of Dignity. Conservative bioethics’ latest, most dangerous ploy, in: The New Republic, May 28,
http://www.ub.edu/valors/Estilos%20UB/imatges/Documents/The%20stupidity%20of%20dignity.pdf [Zugang: 12.04.2015].
Schockenhoff Eberhard, 2009, Ethik des Lebens. Grundlagen und neue Herausforderungen, Freiburg-Basel-Wien.
Schreiber Hans-Ludwig, 2000, Eisenbart Bettina, Patiententestament. 2. Rechtlich, in: Korf Wilhelm, Beck Lutwin, Mikat Paul (Hg.), Lexikon der Bioethik, Bd. 2, Gütersloh, S. 844-845.
Siep Ludwig, 2000, Patient/Patientenrecht. 3. Ethisch, in: Korf Wilhelm, Beck Lutwin, Mikat Paul (Hg.), Lexikon der Bioethik, Bd. 2, Gütersloher Verlag: Gütersloh, S. 841-842.
Szewczyk Kazimierz, 2009, Bioetyka. Medycyna na granicach życia, Bd. 1, Wyd. Naukowe PWN: Warszawa.
Śliwka Marcin, 2009, Testament życia I inne oświadczenia pro futuro – przyczynek do dyskusji, http://www.ptb.org.pl/pdf/sliwka_testament_1.pdf [Zugriff: 26 II 2019].
Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Moralnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-1857-1018
