Prymat Biskupa Rzymu w ujęciu wspólnot eklezjalnych wyrosłych z reformacji
Paweł Rabczyński
Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Moralnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttp://orcid.org/0000-0002-8732-7019
Abstrakt
Artykuł jest syntetyczną próbą ukazania problematyki prymatu Biskupa Rzymu z perspektywy wspólnot kościelnych wyrosłych z reformacji. Kościół rzymskokatolicki niezmiennie utrzymuje, że prymat Biskupa Rzymu jest darem Chrystusa dla Kościoła jako niezbędna posługa na rzecz eklezjalnej jedności. Realizacja posługi prymacjalnej dokonuje się poprzez sprawowanie najwyższego i powszechnego urzędu nauczycielskiego, obejmującego w pewnych przypadkach także przywilej nieomylności, oraz władzę rządów kościelnych, koniecznych dla umocnienia oraz obrony jedności wiary i wspólnoty eklezjalnej. Luterańskie rozumienie prymatu Następcy Piotra można odczytać z Ksiąg Wyznaniowych oraz z dokumentów dialogu katolicko-luterańskiego. Problematyka prymacjalna obecna jest w Wyznaniu augsburskim z 1530 r., w Artykułach szmalkaldzkich z 1537 r. i w Traktacie o władzy i prymacie papieża z 1537 r. W wymienionych publikacjach, należących do zbioru Ksiąg Wyznaniowych luteranizmu, prymat Biskupa Rzymu uważa się za ludzki wymysł i uzurpację boskiego autorytetu. Dominuje przekonanie o konieczności odrzucenia struktury prymacjalnej Kościoła. Podejmowane po Soborze Watykańskim II dialogi katolicko-luterańskie uwidoczniły różnice doktrynalne dotyczące istoty i form sprawowania prymatu, istnienia sukcesji prymacjalnej, pochodzenia urzędu następców Piotra (de iure divino, czy de iure humano), jurysdykcji Biskupa Rzymu nad Kościołem powszechnym. Ekumeniczną nadzieję budzi wspólne przekonanie o konieczności kontynuowania dialogu bilateralnego dotyczącego posługi prymacjalnej oraz uznanie, że prymat Następcy Piotra powinien służyć jednoznacznie Ewangelii i jedności Kościoła.
Słowa kluczowe:
prymat Biskupa Rzymu, ekumenizm, wspólnoty kościelne wyrosłe z reformacji, Księgi Wyznaniowe luteranizmu, dialog katolicko-luterańskiBibliografia
Fidura Jerzy, 2007, Kościół rzymskokatolicki i ewangelicko-luterański w 40-tym roku dialogu ekumenicznego, „Studia Ełckie” 9, s. 269-276.
Grane Leif, 2002, Wyznanie Augsburskie. Wprowadzenie w podstawowe myśli Reformacji luterańskiej, Wydawnictwo Augustana, Bielsko-Biała.
Hintz Marcin, 2002, Urząd Biskupa Rzymu z perspektywy ewangelickiej, w: Jacek Jezierski (red.), Posłannictwo Biskupa Rzymu, Wydawnictwo „Hosianum”, Olsztyn, s. 149-159.
Hintz Marcin, 2015, Prymat papieski w służbie jedności Kościoła – perspektywa teologii luterańskiej, „Studia Nauk Teologicznych PAN” 10, s. 123-143.
Hryniewicz Wacław i in. (red.), 1996, Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Jan Paweł II, 1995, Encyklika Ut unum sint, Libreria Editrice Vaticana, Watykan.
Karski Karol, 1993, Oscara Cullmanna wizja jedności Kościoła, „Rocznik Teologiczny ChAT” 35/2, s. 57-64.
Karski Karol, 2003a, Trzecia faza dialogu, w: Karski Karol i Napiórkowski Stanisław C. (red.), Bliżej wspólnoty.
Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, Towarzystwo Naukowe KUL Lublin, s. 349-359.
Karski Karol, 2003b, Czwarta faza dialogu, w: Karski Karol i Napiórkowski Stanisław C. (red.), Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, s. 349-359.
Karski Karol, 2003c, Wspólna deklaracja w sprawie nauki o usprawiedliwieniu (1994-1999), w: Karski Karol i Napiórkowski Stanisław C. (red.), Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, s. 485-498.
Karski Karol i Napiórkowski Stanisław C. (red.), 2003, Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
Kongregacja Nauki Wiary, 1992, List Communionis notio, Libreria Editrice Vaticana, Watykan.
Kongregacja Nauki Wiary, 2000, Deklaracja Dominus Iesus, Libreria Editrice Vaticana, Watykan.
Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, 1999, Ośrodek Wydawniczy Augustana, Bielsko-Biała.
Małecki Roman, 2006, Prymat papieski we współczesnych dyskusjach ekumenicznych, „Studia Włocławskie” 9, s. 123-141.
Napiórkowski Stanisław C., 2003a, Czas przygotowania i Pierwsza faza dialogu (1965-1972), w: Karol Karski i Stanisław C. Napiórkowski (red.), Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, s. 17-37.
Napiórkowski Stanisław C., 2003b, Druga faza dialogu (1973-1984), w: Karol Karski i Stanisław C. Napiórkowski (red.), Bliżej wspólnoty. Katolicy i luteranie w dialogu 1965-2000, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, s. 71-164.
Nastałek Julian, 2008, Prymat papieski w dialogu ekumenicznym w polskiej literaturze teologicznej, Świdnicka Kuria Biskupia, Świdnica.
Niemczyk Wiktor, 1999a, Tło historyczne powstania „Wyznania augsburskiego”, w: Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Ośrodek Wydawniczy Augustana, Bielsko-Biała, s. 135-140.
Niemczyk Wiktor, 1999b, Tło historyczne powstania „Obrony Wyznania augsburskiego”, w: Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Wydawnictwo Augustana, Bielsko-Biała, s. 140-142.
Niemczyk Wiktor, 1999c, Historia powstania „Artykułów szmalkaldzkich” i „Traktatu o władzy i prymacie papieża”, w: Księgi Wyznaniowe Kościoła Luterańskiego, Wydawnictwo Augustana, Bielsko-Biała, s. 329-333.
Prymat papieski i Kościół powszechny, 1978, „Novum” nr 3-4.
Ratzinger Joseph, 2013, Opera omnia, t. VIII/2: Kościół – znak wśród narodów. Pisma eklezjologiczne i ekumeniczne, Krzysztof Góźdź i Marzena Górecka (red. wyd. pol.), Wydawnictwo KUL, Lublin.
Sobór Watykański II, 19863, Dekret o ekumenizmie Unitatis redintegratio, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, Pallottinum, Poznań, s. 203-219.
Waldenfels Hans, 1993, O Bogu, Jezusie Chrystusie i Kościele – dzisiaj. Teologia fundamentalna w kontekście czasów obecnych, Księgarnia św. Jacka, Katowice.
Wojak Tadeusz, 1996, Chrzest, Sakrament Ołtarza i urząd kościelny w świetle nauki Kościoła ewangelicko-augsburskiego, w: Wacław Hryniewicz i in. (red.), Ku chrześcijaństwu jutra. Wprowadzenie do ekumenizmu, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin, s. 607-614.
Zieliński Tadeusz, 2002, Perspektywa realistyczna ekumenicznych zapatrywań Oscara Cullmanna, w: Krzysztof Góźdź (red.), Zwycięstwo wiary, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 111-112.
Żmudziński Marek, 2003, „Ty jesteś Piotr”. Świadomość funkcji prymacjalnej Jana Pawła II, Wydawnictwo „Hosianum”, Olsztyn.
Katedra Teologii Fundamentalnej, Dogmatycznej i Moralnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
http://orcid.org/0000-0002-8732-7019
