Współczesne wyzwania chrześcijaństwa w dobie kryzysu wiary
Karol Jasiński
Katedra Filozofii i Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 OlsztynAbstrakt
W czasach współczesnych mówi się często o kryzysie, który dotyka nie tylko instytucjonalny wymiar wspólnot chrześcijańskich, ale również sferę wiary i przekonań osób wierzących. Kryzys nie prowadzi jednak do upadku i zaniku chrześcijaństwa, lecz raczej jego transformacji i wyłonienia się nowych form. Autor postawił w artykule dwa zasadnicze cele. Pierwszym jest wskazanie niektórych wymiarów kryzysu religii chrześcijańskiej, z którymi mamy obecnie do czynienia (brak doświadczenia Boga, zanik wiary i praktyk, niespójność doktryny, nadmierna spekulacja, niesprostanie wymaganiom moralności, kryzys instytucji, nadmierna biurokratyzacja, dominacja funkcji pomocniczych, postawa wykluczenia ze względu na płeć, prywatyzacja religii, redukcjonistyczne ujęcia chrześcijaństwa, aktywność islamu). Drugim natomiast jest analiza siedmiu wyzwań, jakie w najbliższym czasie muszą stanąć przed chrześcijaństwem w najbliższym czasie (zmierzenie się z współczesnymi formami pogaństwa, troska o właściwy obraz Boga, wprowadzenie w doświadczenie duchowe, złagodzenie napięć między Kościołem Północy (Europy) i Południa (Afryki i Ameryki Łacińskiej), proces pentekostalizacji, dialog międzykulturowy i międzyreligijny oraz zmierzenie się ze swoją „czarną legendą”).
Słowa kluczowe:
chrześcijaństwo, kryzys, wyzwania, dialogue, pogaństwo, pentekostalizacja, duchowośćBibliografia
Benedykt XVI, Seewald Peter, 2016, Ostatnie rozmowy, tłum. Jacek Jurczyński, Dom Wydawniczy Rafael, Kraków.
Biłgorajski Piotr, 2016, Paradoksy chrześcijańskiego kryzysu, Filo-Sofija, nr 3(2), s. 51-60.
Chmielewski Marek, 2002, Doświadczenie duchowe, w: idem (red.), Leksykon duchowości katolickiej, Wydawnictwo „M”, Lublin-Kraków, s. 217-222.
Codina Victor, 2018, Kościół wykluczonych. Teologia z perspektywy Nazaretu, tłum. Kasper Kaproń, WAM, Kraków.
Gębura Błażej, 2016, O pojęciu Boga (w przyszłości), Filo-Sofija, nr 3(2), s. 61-68.
Grodz Stanisław, 2017, „Dezeuropeizacja” chrześcijaństwa? Badania nad globalnym (światowym) chrześcijaństwem, w: Barbara Rozen, Roman Koronski (red.), Poznać aby Zrozumieć - Misyjny Wymiar Kościoła. Księga Jubileuszowa dedykowana ks. dr. hab. Jackowi Janowi Pawlikowi SVD, prof. UWM z okazji 65. rocznicy urodzin 40. lat kapłaństwa 30-lecia pracy naukowej, SQL, Olsztyn, s. 321-332.
Grün Anselm, Halík Tomáš, 2017, Bóg zagubiony. Wiara w objęciach niewiary, WAM, Kraków.
Jarocki Jacek, 2016, Kryzys chrześcijaństwa w kontekście doświadczenia religijnego, Filo-Sofija, nr 3(2), s. 115-127.
Jenkins Philip, 2003, The New Anti-Catholicism. The Last Acceptable Prejudice, Oxford University Press, Oxford.
Jenkins Philip, 2004, After the Next Christendom, International Bulletin of Missionary Research, nr 1, s. 20-22.
Jenkins Philip, 2006a, Demographics, Religion, and The Future of Europe, Orbis, nr 3, s. 519-539.
Jenkins Philip, 2006b, The New Faces of Christianity. Believing the Bible in the Global South, Oxford University Press, Oxford.
Jenkins Philip, 2006c, Reading the Bible in the Global South, International Bulletin of Missionary Research, nr 2, s. 67-73.
Jenkins Philip, 2007, Godless Europe?, International Bulletin of Missionary Research, nr 3, s. 115-120.
Jenkins Philip, 2009, Chrześcijaństwo przyszłości. Nadejście globalnej Christianitas, tłum. Stanisław Grodź, VERBINUM, Warszawa.
Kobyliński Andrzej, 2014, Etyczne aspekty współczesnej pentekostalizacji chrześcijaństwa, Studia Philosophiae Christianae, nr 3, s. 93-130.
Kobyliński Andrzej, 2016, Hermeneutyka nieciągłości i pentekostalizacja. Współczesne metamorfozy religii chrześcijańskiej, Teologia i moralność, nr 2, s. 245-261.
Kołakowski Leszek, 1984, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Aneks, Londyn.
Luhmann Niklas, 1998, Funkcja religii, tłum. Dominika Motak, NOMOS, Kraków.
Mariański Janusz, 2013, Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość. Studium socjologiczne, NOMOS, Kraków.
Migda Andrzej, 2013, Mistycyzm pentekostalny w Polsce, NOMOS, Kraków.
Pijas Paweł, 2016, Redukcyjny obraz chrześcijaństwa i jego konsekwencje. Polemika z tekstem „Kryzys chrześcijaństwa z perspektywy filozofii religii” Ireneusza Ziemińskiego, Filo-Sofija, nr 3(2), s. 69-92.
Possenti Vittorio, 2005, Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej, tłum. Tadeusz Żeleźnik, PAX, Warszawa.
Prochowicz Jolanta, 2016, Kościół i feminizm – perspektywa dialogu?, Filo-Sofija, nr 2, s. 145-153.
Sarah Robert, Diat Nicolas, 2017, Moc milczenia. Przeciw dyktaturze hałasu, tłum. Agnieszka Kuryś, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa.
Spaemann Robert, 2009a, Czy uniwersalistyczne religie powinny zrezygnować ze swojej misji, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 187-205.
Spaemann Robert, 2009b, Funkcjonalne uzasadnienie religii i religia, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 113-152.
Spaemann Robert, 2009c, O obecnym stanie chrześcijaństwa, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 277-315.
Spaemann Robert, 2009d, Przedmowa. w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 3-8.
Spaemann Robert, 2009e, Religia i „prawda faktyczna”, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 207-228.
Spaemann Robert, 2009f, Tożsamość religijna, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 153-186.
Stachewicz Krzysztof, 2013, O filozofii chrześcijańskiej. Kilka uwag z perspektywy historycznej i futurologicznej, Logos i ethos, nr 2, s. 219-234.
Taylor Charles, 2007, A Secular Age, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge (Ma)-London.
Weigel George, 2003, Czym jest katolicyzm? Dziesięć kontrowersyjnych pytań, tłum. Aleksander Gomola, ZNAK, Kraków.
Weigel George, 2004, Odwaga bycia katolikiem. Kryzys, reforma i przyszłość Kościoła, tłum. Jan Franczak, Wydawnictwo „M”, Kraków.
Weigel George, 2014, Katolicyzm ewangeliczny. Gruntowna reforma kościoła w XXI w., tłum. Grażyna i Aleksander Gomola, Wydawnictwo „M”, Kraków.
Ziemiński Ireneusz, 2014, Kryzys chrześcijaństwa z perspektywy filozofii religii, Filo-Sofija, nr 2, s. 109-138.
Ziemiński Ireneusz, 2016, Kryzys chrześcijaństwa z perspektywy filozofii religii – odpowiedzi Polemistom, Filo-Sofija, nr 2, s. 153-181.
Biłgorajski Piotr, 2016, Paradoksy chrześcijańskiego kryzysu, Filo-Sofija, nr 3(2), s. 51-60.
Chmielewski Marek, 2002, Doświadczenie duchowe, w: idem (red.), Leksykon duchowości katolickiej, Wydawnictwo „M”, Lublin-Kraków, s. 217-222.
Codina Victor, 2018, Kościół wykluczonych. Teologia z perspektywy Nazaretu, tłum. Kasper Kaproń, WAM, Kraków.
Gębura Błażej, 2016, O pojęciu Boga (w przyszłości), Filo-Sofija, nr 3(2), s. 61-68.
Grodz Stanisław, 2017, „Dezeuropeizacja” chrześcijaństwa? Badania nad globalnym (światowym) chrześcijaństwem, w: Barbara Rozen, Roman Koronski (red.), Poznać aby Zrozumieć - Misyjny Wymiar Kościoła. Księga Jubileuszowa dedykowana ks. dr. hab. Jackowi Janowi Pawlikowi SVD, prof. UWM z okazji 65. rocznicy urodzin 40. lat kapłaństwa 30-lecia pracy naukowej, SQL, Olsztyn, s. 321-332.
Grün Anselm, Halík Tomáš, 2017, Bóg zagubiony. Wiara w objęciach niewiary, WAM, Kraków.
Jarocki Jacek, 2016, Kryzys chrześcijaństwa w kontekście doświadczenia religijnego, Filo-Sofija, nr 3(2), s. 115-127.
Jenkins Philip, 2003, The New Anti-Catholicism. The Last Acceptable Prejudice, Oxford University Press, Oxford.
Jenkins Philip, 2004, After the Next Christendom, International Bulletin of Missionary Research, nr 1, s. 20-22.
Jenkins Philip, 2006a, Demographics, Religion, and The Future of Europe, Orbis, nr 3, s. 519-539.
Jenkins Philip, 2006b, The New Faces of Christianity. Believing the Bible in the Global South, Oxford University Press, Oxford.
Jenkins Philip, 2006c, Reading the Bible in the Global South, International Bulletin of Missionary Research, nr 2, s. 67-73.
Jenkins Philip, 2007, Godless Europe?, International Bulletin of Missionary Research, nr 3, s. 115-120.
Jenkins Philip, 2009, Chrześcijaństwo przyszłości. Nadejście globalnej Christianitas, tłum. Stanisław Grodź, VERBINUM, Warszawa.
Kobyliński Andrzej, 2014, Etyczne aspekty współczesnej pentekostalizacji chrześcijaństwa, Studia Philosophiae Christianae, nr 3, s. 93-130.
Kobyliński Andrzej, 2016, Hermeneutyka nieciągłości i pentekostalizacja. Współczesne metamorfozy religii chrześcijańskiej, Teologia i moralność, nr 2, s. 245-261.
Kołakowski Leszek, 1984, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań, Aneks, Londyn.
Luhmann Niklas, 1998, Funkcja religii, tłum. Dominika Motak, NOMOS, Kraków.
Mariański Janusz, 2013, Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość. Studium socjologiczne, NOMOS, Kraków.
Migda Andrzej, 2013, Mistycyzm pentekostalny w Polsce, NOMOS, Kraków.
Pijas Paweł, 2016, Redukcyjny obraz chrześcijaństwa i jego konsekwencje. Polemika z tekstem „Kryzys chrześcijaństwa z perspektywy filozofii religii” Ireneusza Ziemińskiego, Filo-Sofija, nr 3(2), s. 69-92.
Possenti Vittorio, 2005, Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej, tłum. Tadeusz Żeleźnik, PAX, Warszawa.
Prochowicz Jolanta, 2016, Kościół i feminizm – perspektywa dialogu?, Filo-Sofija, nr 2, s. 145-153.
Sarah Robert, Diat Nicolas, 2017, Moc milczenia. Przeciw dyktaturze hałasu, tłum. Agnieszka Kuryś, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa.
Spaemann Robert, 2009a, Czy uniwersalistyczne religie powinny zrezygnować ze swojej misji, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 187-205.
Spaemann Robert, 2009b, Funkcjonalne uzasadnienie religii i religia, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 113-152.
Spaemann Robert, 2009c, O obecnym stanie chrześcijaństwa, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 277-315.
Spaemann Robert, 2009d, Przedmowa. w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 3-8.
Spaemann Robert, 2009e, Religia i „prawda faktyczna”, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 207-228.
Spaemann Robert, 2009f, Tożsamość religijna, w: tenże, Odwieczna pogłoska. Pytanie o Boga i złudzenie nowożytności, tłum. Jarosław Merecki, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 153-186.
Stachewicz Krzysztof, 2013, O filozofii chrześcijańskiej. Kilka uwag z perspektywy historycznej i futurologicznej, Logos i ethos, nr 2, s. 219-234.
Taylor Charles, 2007, A Secular Age, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge (Ma)-London.
Weigel George, 2003, Czym jest katolicyzm? Dziesięć kontrowersyjnych pytań, tłum. Aleksander Gomola, ZNAK, Kraków.
Weigel George, 2004, Odwaga bycia katolikiem. Kryzys, reforma i przyszłość Kościoła, tłum. Jan Franczak, Wydawnictwo „M”, Kraków.
Weigel George, 2014, Katolicyzm ewangeliczny. Gruntowna reforma kościoła w XXI w., tłum. Grażyna i Aleksander Gomola, Wydawnictwo „M”, Kraków.
Ziemiński Ireneusz, 2014, Kryzys chrześcijaństwa z perspektywy filozofii religii, Filo-Sofija, nr 2, s. 109-138.
Ziemiński Ireneusz, 2016, Kryzys chrześcijaństwa z perspektywy filozofii religii – odpowiedzi Polemistom, Filo-Sofija, nr 2, s. 153-181.
Jasiński, K. (2021). Współczesne wyzwania chrześcijaństwa w dobie kryzysu wiary. Studia Warmińskie, 58, 25–41. https://doi.org/10.31648/sw.5882
Karol Jasiński
Katedra Filozofii i Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
Katedra Filozofii i Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
