Eklezjalne implikacje listu biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku
Marek Żmudziński
Katedra Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztynhttps://orcid.org/0000-0002-1759-877X
Abstrakt
Skutki II wojny światowej miały wpływ na relacje między narodami Europy. Miały również wpływ na życie Kościoła w wymiarze powszechnym, bowiem po dwóch stronach żelaznej granicy znajdowali się jego członkowie. Było to widoczne w szczególności w relacjach polsko-niemieckich. Biskupi polscy, inspirowani przesłaniem ewangelicznym oraz dorobkiem Soboru Watykańskiego II, wystąpili z propozycją rozpoczęcia procesu pojednania. Słowa przebaczamy i prosimy o przebaczenie, zawarte w Liście do biskupów niemieckich z 1965 r., stały się inspiracją wieloletniego wysiłku na rzecz pojednania. Wskazuje się na konkretne owoce tej formuły w formalnym unormowaniu relacji państwowych i kościelnych. W wymiarze eklezjalnym było to nowy porządek kanoniczny diecezji, współpraca na płaszczyźnie pastoralnej, charytatywnej i publicystycznej. Podkreślić należy realny wpływ pojednania polsko-niemieckiego na proces integracji narodów Europy. W tym sensie uwidacznia się wpływ chrześcijańskiego orędzia na kształt sfery publicznej.
Słowa kluczowe:
Kościół, episkopat, pojednanie, integracja europejska, dialog, pojednanie polsko-niemieckieBibliografia
Dőpfner do Wyszyńskiego, 14 XII 1970, w: E. Heller (Hrg.), Macht, Kirche, Politik. Der Briefwechsel zwischen den polnischen und deutschen Bischőfen im Jahre 1965, Kőln 1992, s. 227-229.
Ein Memorandum deutscher Katholiken zu den polnisch-deutschen Fragen (Das Bens-berger Memorandum) vom 2 März 1968, Mainz 1968.
Jasiński A., Niezwykła audiencja u Jana XXIII, Niedziela 2000, nr 44, s. 4.
Kerski B., Kycia T., Żurek R. (red.), Przebaczamy i prosimy o przebaczenie. Orędzie biskupów polskich i odpowiedź niemieckiego episkopatu z 1965 roku. Geneza, kontekst, spuścizna, Olsztyn 2006.
Kominek B., W samym sercu Ewangelii, w: J. Krucina (red.), Szkice do portretu, Kardynał Bolesław Kominek, Wrocław 2005, s. 223-244.
Komunikat Sekretariatu Episkopatu w sprawie dyskusji prasowej na temat listów Episkopatu Polski do Episkopatów świata o Tysiącleciu Chrztu Polski, w: P. Raina (red.), Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 2, Poznań 1995, s. 365.
Kranz J., Wysiedlenie ludności niemieckiej w wyniku II wojny światowej: krzywda czy bezprawie? Warszawa 2013.
Kucharski W., Strauchold G. (red.), Wokół Orędzia. Kardynał Kominek, prekursor pojednania polsko-niemieckiego, Wrocław 2009.
List otwarty pracowników Solvaya do abpa K. Wojtyły z 22 XII 1965 r. i jego odpowiedź z 24 XII 1965 r., w: J. Szczypka (red.), Jan Paweł II. Rodowód, Warszawa 1989, s. 238-241.
Mutor M., Kim był bp Bolesław Kominek pomysłodawca i autor listu do niemieckiego Episkopatu, Tygodnik Powszechny, Dodatek - Nieznany Ojciec Europy, 9.11.2015, s. 4.
Orędzie Biskupów Polskich do ich Niemieckich Braci w Chrystusowym Urzędzie Pasterskim (1965 r.), w: P. Raina (red.), Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 2, Poznań 1995, s. 356-362.
Pozdrowienie biskupów niemieckich dla polskich braci w biskupim posłannictwie i odpowiedź na list z dnia 18 listopada 1965 r., (5 grudnia 1965, Watykan), w: P. Raina (red.), Kościół w PRL. Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów 1945-1989, t. 2, Poznań 1995, s. 362-364.
Przemówienie Józefa kard. Glempa, Prymasa Polski, w ramach spotkania biskupów polskich i niemieckich, Gniezno, 20–22 listopada 1990 r., Tygodnik Słowa, 13 grudnia 1990, s. 3.
Roszkowski W., Historia Polski 1914-2005, Warszawa 2007.
Wojtyła K., Kazania 1962-1978, Kraków 1979.
Wspólne oświadczenie Konferencji Episkopatów Polski i Niemiec z okazji 40. rocznicy wymiany listów (1965–1995), w: http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WE/kep/pl_niemcy_20050924.html (01.02.2017).
Wspólne oświadczenie Przewodniczących Konferencji Episkopatu Niemiec i Polski z okazji 50 rocznicy wymiany listów z 1965 roku, w: http://episkopat.pl/en/wspolne-oswiadczenie-przewodniczacych-konferencji-episkopatu-niemiec-i-polski/ (01.02.2016).
Wspólne słowo polskich i niemieckich biskupów z okazji 30. rocznicy wymiany listów (1965–1995), L’Osservatore Romano 1996, nr 2, s. 4-7.
Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003.
Zieliński Z., Między rzeczywistością a legendą. Na marginesie książki Franza Scholza pt. Zwischen Staatsräson Und Evangelium. Kardinal Hlond und die Tragődie der ostdeutschen Diőzesen, Więź 1989, nr 6, s. 73-90.
Katedra Teologii Dogmatycznej i Fundamentalnej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-1759-877X
