Jan Franciszek (bł. o. Michał) Czartoryski wśród młodzieży akademickiej

Stanisław Gajewski

Abstrakt

Beatyfikowany w 1999 r. Jan Franciszek Czartoryski (1898-1944) pochodził z wielodzietnej, arystokratycznej rodziny. Brał udział w obronie Lwowa (1919), wojnie z bolszewikami (1920), za które otrzymał odznaczenia wojenne. Po wojnie ukończył studia na Wydziale Architektury Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1926 r.), po czym wstąpił do zakonu ojców dominikanów w Krakowie, gdzie otrzymał imię Michał. Po święceniach kapłańskich (1931 r.) przebywał w klasztorze krakowskim, dwukrotnie w klasztorze warszawskim. W Warszawie przebywał w czasie powstania, które wybuchło w 1944 r. i skierowane było przeciw okupantowi niemieckiemu. Służąc rannym powstańcom w zaimprowizowanym „lokalu szpitalnym” został wraz z nimi rozstrzelany i spalony. Często święci i błogosławieni dokonywali wielkich dzieł społecznych, ale nie one decydowały o ich świętości. Na ogół nie dostrzega się ich również w życiu o. Michała Czartoryskiego. W niniejszym tekście pominięto jego funkcjonowanie w życiu wewnątrzzakonnym, jak również nie starano się ukazać całego życia, lecz ograniczono się do wybranego zagadnienia, jakim była działalność przed wstąpieniem do zakonu, szczególnie w ramach katolickich organizacji akademickich, których był współtwórcą, a w życiu zakonnym już tylko życzliwym doradcą, do którego się chętnie zwracano. Organizacjami tymi były: Stowarzyszenie Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” i Związek Rekolekcyjny pod wezwaniem św. Dominika. Jan Franciszek był twórcą lwowskiego „Odrodzenie” i działaczem centralnych jego władz. Był inspiratorem, organizatorem i kierownikiem Związku Rekolekcyjnego. Organizacje te aktywnie włączyły się w proces akceptacji zasad religijnych (katolickich) w środowisku akademickim w II Rzeczypospolitej, z którymi walczyli ludzie związani z ideologią modnego wcześniej pozytywizmu i tzw. postępu. Aby zrozumieć jego rolę w tym procesie, trzeba było ukazać ją w ówczesnym kontekście historycznym, któremu w niniejszej pracy poświęcono wiele miejsca. Działalność w powyższych organizacjach, z których wyrośli wybitni działacze społeczni po II wojnie światowej, m.in. wybitni duchowni, publicyści, pisarze czy historycy, można zaliczyć do wielkich dzieł społecznych, w których uczestniczył bł. Michał Czartoryski.