„Hagiologiczny patronat” – teologiczna refleksja nad śladami pamięci o bł. Dorocie z Mątów (w Polsce)
Katarzyna Parzych-Blakiewicz
Abstrakt
W artykule przedstawiono problematykę świętości ukazaną w patronacie średniowiecznej mistyczki i rekluzy mieszkającej w Prusach (dzisiejsza północna Polska). Studium wpisuje się w aktualną refleksję nad nauczaniem Franciszka o powszechnym powołaniu do świętości. Celem podjętych badań jest określenie aktualności
modelu świętości przedstawionego przez bł. Dorotę z Mątów (1347–1394). Argumenty
opierają się na dwóch zbiorach informacji: mapie polskich miejsc kultu Doroty oraz dzieła Jana z Kwidzyna opisującej jej życie. Najwięcej śladów kultu rekluzy można odnaleźć w miejscowościach: Mątowy Wielkie, Kwidzyn, Elbląg, Gdańsk, Dorotowo, Koszalin. Istnieją świątynie pod wezwaniem bł. Doroty oraz jej wizerunki. W kalendarzu liturgicznym mistyczka jest wymieniona w archidiecezji warmińskiej i gdańskiej oraz diecezji elbląskiej i koszalińsko-kołobrzeskiej. Sława jej świętości rozwinęła się
zaraz po śmierci. Kilkakrotnie inicjowano proces beatyfikacyjny, a kult zatwierdzono w 1976 r. Charyzmat Doroty cechuje miłość do Boga, pokuta, pielgrzymowanie i niezłomność w wierze. Duchowość rozwijająca się według tego wzorca jest bliska potrzebom katolików mieszkających w diecezjach, w których jest czczona. Słuszne jest zatem, aby te kościoły lokalne promowały dorotański model pobożności, korelując
duchowe potrzeby współczesnych chrześcijan z powszechnym powołaniem do świętości.
Słowa kluczowe:
Dorota z Mątów, rekluza, Warmia, Żuławy, Pomezania, mistycyzm, świętośćBibliografia
Borkowska Urszula, Daniluk Mirosław, 1979, Devotio moderna, in: Encyklopedia katolicka, vol. 3, Lublin, col. 1220–1222. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, after 1984, Błogosławiona Dorota z Mątowów, Olsztyn. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1995, Dorota z Mątowów, in: Encyklopedia katolicka, vol. 4, Lublin, col. 141–143. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 2018, Pielgrzymowanie Błogosławionej Doroty z Mątów do Einsiedeln w kontekście wpływów ówczesnych ideałów duchowości religijnej Nadrenii Google Scholar
(cz. 1: Błogosławiona Dorota z Mątów Wielkich, jej życie religijne i duchowość), Forum Teologiczne, vol. 19, p. 251–268. Google Scholar
Borzyszkowski Marian, 1968, Problematyka filozoficzna i teologiczna w twórczości Jana z Kwidzyna (1343–1417), Studia Warmińskie, vol. 5, p. 111–119. Google Scholar
Bosko Janina, Jezierski Jacek, Towarek Piotr, 2017, Błogosławiona Dorota z Mątów w sztuce sakralnej, in: Wojciech Zawadzki (ed.), Beata Dorothea Montoviensis, Prusiae Patrona. 40 rocznica zatwierdzenia kultu bł. Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 153–166. Google Scholar
Grabowska-Lysenko Alicja, 2014, Ikonografia błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 175–194. Google Scholar
Hochleitner Janusz, 2014, Dziedzictwo błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich (inspiracje dla turystyki kulturowej Powiśla), in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 11–31. Google Scholar
Iwicki Zygmunt, 2015, Błogosławiona lub święta Dorota z Mątów (1347–1394): jej życie i kult na Pomorzu (i w Prusach): dawniej i dziś, Acta Cassubiana, vol. 17, p. 7–21. Google Scholar
Jakubek-Raczkowska Monika, 2022, Błogosławiona Dorota z Mątowówv Wielkich (1347–1394), in: Juliusz Raczkowski (ed.), Dioecesis nostrae patroni – wydawnictwo jubileuszowe z okazji trzydziestej rocznicy erygowania Diecezji Toruńskiej, Toruń, p. 75–94. Google Scholar
John of Kwidzyn, 1964, Żywot Doroty z Mątów. Z krytycznego wydania: Hans Westphal Annelise Birch-Hirschfeld-Triller, BHLAU Verlag KLN Graz 1964, translated by Biskup Julian Wojtkowski, Wydawnictwo KUL. Google Scholar
Jezierski Jacek, 2014, Słowo wstępne, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 3. Google Scholar
Karczewski Marek, 2017, Teksty biblijne, w „Żywocie Doroty z Mątów” mistrza Jana z Kwidzyna, in: Wojciech Zawadzki (ed.), Beata Dorothea Montoviensis, Prusiae Patrona. 40 rocznica zatwierdzenia kultu bł. Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 114–123. Google Scholar
Karp Hans J., 2017, Do Dorotheenpredigt Kardinal Ratzingers in der Münchener Michaelskirche am 17. Juni 1979, in: Wojciech Zawadzki (ed.), Beata Dorothea Montoviensis, Prusiae Patrona. 40 rocznica zatwierdzenia kultu bł. Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 17–25. Google Scholar
Kowalczyk Marta, 2018, Bł. Dorota z Mątów, Poznań. Google Scholar
Kowalczyk Marta, 2014, Charakterystyka doświadczeń mistycznych bł. Doroty z Mątów na podstawie historycznych źródeł autorstwa Mistrza Jana z Kwidzyna, Studia Warmińskie, vol. 51, p. 95–107.
Crossref
Google Scholar
Kowalczyk Marta, 2017, Doświadczenia duchowe bł. Doroty z Mątów na tle przeżyć wybranych mistyczek średniowiecznych, in: Wojciech Zawadzki (ed.), Beata Dorothea Montoviensis, Prusiae Patrona. 40 rocznica zatwierdzenia kultu bł. Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 80–101. Google Scholar
Kuprjaniuk Stanisław, 2014, Obraz błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich w bazylice archikatedralnej pw. Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja Apostoła we Fromborku, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 207–211. Google Scholar
Małkowski Sławomir, 2014, Trzydzieści sześć stopni miłości błogosławionej Doroty, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 93–102. Google Scholar
Lekcjonarz Mszalny, 2019, vol. VI. Czytania w Mszach o Świętych. Second edition. Pallottinum – Poznań. Google Scholar
Puchalska-Dąbrowska Bernadetta, 2014, Obrazy pożycia małżeńskiego w „Żywocie Doroty z Mątów” Jana z Kwidzyna, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 115–131. Google Scholar
Ratzinger Joseph, 2016, Droga ku wnętrzu. Święta Dorota z Mątów. Kazanie ku czci św. Doroty z Mątów, wygłoszone 17 czerwca 1979 roku w kościele św. Michała w Monachium, transl. by Marian Borzyszkowski, Olsztyn. Google Scholar
Skiendziul Sylwia, 2014, Problemy życiowe średniowiecznej kobiety na przykładzie Doroty z Mątów, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 103–114. Google Scholar
Sonak Dariusz, 2014, Ikona błogosławionej Doroty z Mątów formą przekazu jej duchowości, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 213–221.
Crossref
Google Scholar
Świto Lucjan, 2017, Dorota z Mątów Wielkich – błogosławiona czy święta?, in: Wojciech Zawadzki (ed.), Beata Dorothea Montoviensis, Prusiae Patrona. 40 rocznica zatwierdzenia kultu bł. Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 9–16. Google Scholar
Świto Lucjan, 2009, Procesy beatyfikacyjne w Kościele Warmińskim, Studia Warmińskie, vol. 46, p. 69–87. Google Scholar
Wallance David, 2011, Strong women. Life, Texts, and Territory 1347–1645, Oxford.
Crossref
Google Scholar
Wiśniewski Jan, 2014, Niektóre aspekty pobożności błogosławionej Doroty z Mątów, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 53–76. Google Scholar
Wiśniewski Jan, 2017, Środowisko społeczne życia bł. Doroty z Mątów Wielkich (1347–1394), in: Wojciech Zawadzki (ed.), Beata Dorothea Montoviensis, Prusiae Patrona. 40 rocznica zatwierdzenia kultu bł. Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 61–79. Google Scholar
Zasada-Kłodzińska Daria, Zielińska Klaudia, 2014, Obraz „Błogosławiona Dorota z Mątów” w świetle badań i działań konserwatorskich, in: Janusz Hochleitner (ed.), Kwidzyńska rekluza. Uniwersalne i regionalne przejawy kultu błogosławionej Doroty z Mątów Wielkich, Kwidzyn, p. 195–206. Google Scholar
Internet sources Google Scholar
Archidiecezja Gdańska, in: Synod 2021–2023. Ku Kościołowi synodalnemu. Komunia – uczestnictwo – misja, www.synod.org.pl/archidiecezja-gdanska/ (16.08.2022). Google Scholar
Archidiecezja Warmińska, in: Synod 2021–2023. Ku Kościołowi synodalnemu. Komunia–uczestnictwo –misja, www.synod.org.pl/archidiecezja-warminska/ (16.08.2022). Google Scholar
Diecezja Elbląska, www.facebook.com/diecezja.elblag/photos/a.1014437515288335/5740771319321574/ (13.09.2022) Google Scholar
Diecezja Elbląska, in: Synod 2021–2023. Ku Kościołowi synodalnemu. Komunia – uczestnictwo – misja, www.synod.org.pl/diecezja-elblaska/ (16.08.2022). Google Scholar
Jest potrzeba zniwelowania dystansu między duchowieństwem a świeckimi – wynika z syntezy synodalnej archidiecezji gdańskiej, in: Dzieje.pl – Portal historyczny, www.dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/jest-potrzeba-zniwelowania-dystansu-miedzy-duchowienstwem-swieckimi-wynika-z/ (2.08.2022). Google Scholar
Nabożeństwo Przemiany Serca, in: Gwiazda Beltejemska, www.gb.webtechnika.pl/d/nabozenstwo-przemiany-serca-matowy-wielkie/ (5.08.2022). Google Scholar
Parafia bł. Doroty z Mątów, www.parafia.blogoslawionadorota.org/ (15.09.2022). Google Scholar
Parafia bł. Doroty z Mątów w Dorotowie, www.parafiadorotowo.pl/ (15.09.2022). Google Scholar
Parafia pw. bł.Doroty zMątew–GdańskJasień, www.parafiajasien.gda.pl/ (15.09.2022). Google Scholar
Parafia pw. św. Piotra i Pawła, www.dorotazmatow.pl/matowy/msze-sw-i-nabozenstwa/ (15.09.2022). Google Scholar
Pozwól Bogu przemienić swoje serce, in: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej, www.wsdelblag.pl/?p=7632/ (13.02.2017). Google Scholar
Skrócenie dystansu duchowieństwo – świeccy. Synteza synodalna z Gdańska, in: eKAI, www.ekai.pl/skrocenie-dystansu-duchowienstwo-swieccy-synteza-synodalna--z-gdanska/ (3.08.2022). Google Scholar
Synod 2021-2023. Synteza krajowa, in: Synod 2021-2023. Ku Kościołowi synodalnemu. Komunia – uczestnictwo – misja, www.synod.org.pl/wp-content/uploads/2022/08/Synteza_SYNOD_2021_2023_2.pdf/ (16.09.2022). Google Scholar
Synteza synodalna Archidiecezji Gdańskiej, in: Archidiecezja Gdańska, www.diecezja.gda.pl/content/synteza-archidiecezji-gdanskiej.pdf/ (2.08.2022). Google Scholar
Synteza synodalna diecezji elbląskiej, in: Diecezja Elbląska, www.diecezja.elblag.pl/diecezja/nowa-strona-4/ (30.06.2022). Google Scholar
XVI Zwyczajne Zgromadzenie Ogólne Synodu Biskupów – etap diecezjalny – Synteza, in: Archidiecezja Warmińska, www.archwarmia.pl/wydarzenia/xvi-zwyczajne-zgromadzenie-ogolne-synodu-biskupow-etap-diecezjalny/ (30.06.2022). Google Scholar
