Interpretacja losów i charakteru Antygony z „trylogii tebańskiej” Sofoklesa z punktu widzenia Arystotelesa teorii katharsis

Zdzisław Kieliszek

Katedra Filozofii i Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-0723-5422


Abstrakt

Artykuł jest poświęcony analizie porównawczej teorii wzorcowej tragedii przedstawionej przez Arystotelesa w Poetyce z tragizmem charakteru i losów Antygony z „trylogii tebańskiej” Sofoklesa (Król Edyp, Edyp w Kolonie, Antygona). Autor zauważa, że nakreślona przez Sofoklesa postać Antygony i rozwój wypadków, w których bierze ona udział, odpowiadają Arystotelesowskiemu konceptowi katartycznej funkcji tragedii w dwóch równoczesnych wymiarach. Z uczucia trwogi widz jest „oczyszczany” dzięki odpowiednim rysom charakterologicznym bohaterki. Natomiast z litości widz jest „uzdrawiany” dzięki śledzeniu ciągu kolejnych zdarzeń z udziałem Antygony,
a także ich konsekwencji.


Słowa kluczowe:

Sofokles, Arystoteles, „Poetyka”, „Król Edyp”, „Edyp w Kolonie”, „Antygona”, „trylogia tebańska”, Antygona


Aeschylus, Euripides, 2016, Three Other Theban Plays: Aeschylus’ Seven Against Thebes; Euripides’ Suppliants; Euripides’ Phoenician Women, tłum. i oprac. Cecelia Eaton Luschnig, Hackett Publishing, Indianapolis-Cambridge.   Google Scholar

Arystoteles, 1988, Retoryka. Poetyka, tłum. Henryk Podbielski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.   Google Scholar

Axer Jerzy, 2004, Antygona – pierwsza męczennica chrześcijańska, Teologia Polityczna, nr 2, s. 112-120.   Google Scholar

Baldry Harold C., 1956, The Dramatization of the Theban Legend, Greece & Rome, Vol. 3 (1), s. 24-37.
Crossref   Google Scholar

Bibik Barbara, 2005, Mądrość, Meander, nr 2, s. 263-267.   Google Scholar

Bibik Barbara, 2009, Antygona – męczennica?, Meander, nr 1+4, s. 5-29.   Google Scholar

Bibik Barbara, 2009, Zniekształcone odbicie, czyli Antygona i Kreon, Symbolae Philologorum Posnaniensium, nr 19, s. 37-50.   Google Scholar

Chodkowski Robert R., 2003, Teatr grecki, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin.   Google Scholar

Chudy Wojciech, 2004, Antygona – patos i ironia żywiołu politycznego, Teologia Polityczna, nr 2, s. 150-164.   Google Scholar

Cooper Lane, 2004, Introduction to “Ten Greek Plays”, w: Harold Bloom (red.), Greek Drama. BPS Series, t. 4, Chelsea House Publishers, Philadelphia, s. 25-34.   Google Scholar

Filonik Jakub, 2012, Bunt i buntownicy w tragedii greckiej, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, Warszawa.   Google Scholar

Gocłowska Ewa, Kieliszek Zdzisław, 2018, Arystotelesowska koncepcja „terapeutycznej” funkcji tragedii na przykładzie trylogii tebańskiej (Króla Edypa, Edypa w Kolonie, Antygony) Sofoklesa, Studia Warmińskie, nr 55, s. 7-23.
Crossref   Google Scholar

Grimal Pierre, 2005, Dicionário da Mitologia Grega e Romana, Bertrand Brasil, Rio de Janeiro.   Google Scholar

Janiak Edyta, 2019, Kim (według feministek) jest Antygona?, Dyskurs. Pismo Naukowo-Artystyczne ASP we Wrocławiu, nr 27, s. 230-244.   Google Scholar

Jodełka-Burzecki Tomasz (oprac.), 1962, „Trylogia” Sienkiewicza. Studia, szkice, polemiki, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.   Google Scholar

Kieliszek Zdzisław, Gocłowska Ewa, 2019, Tragizm losów i charakteru Ismeny z „trylogii tebańskiej” Sofoklesa jako realizacja Arystotelesowskiej teorii katharsis, Studia Warmińskie, nr 56, s. 7-26.
Crossref   Google Scholar

Kieliszek Zdzisław, Gocłowska Ewa, 2021, Losy i charakter Kreona z „trylogii tebańskiej” Sofoklesa w kontekście Arystotelesowskich wyznaczników tragizmu, Studia Warmińskie, nr 58, 61-85.
Crossref   Google Scholar

Korwin-Piotrowska Dorota, 2011, Poetyka – przewodnik po świecie tekstów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.   Google Scholar

Lesky Albin, 2006, Tragedia grecka, przeł. Magda Weiner, Wydawnictwo Homini S.C., Kraków.   Google Scholar

Lewandowicz Janusz, 2015, Współczesne pytania Antygony. O wolności wyborów, o źródłach prawa i uzasadnieniu moralnej słuszności czynów, Łódzkie Studia Teologiczne, nr 1, s. 23-42.   Google Scholar

Libera Antoni, 2018a, Od tłumacza, w: Sofokles, Tragedie, t. 1: Cykl tebański – Król Edyp, Edyp w Kolonos, Antygona, tłum. i oprac. Antoni Libera, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 3-6.   Google Scholar

Libera Antoni, 2018b, Wprowadzenie, w: Sofokles, Tragedie, t. 1: Cykl tebański – Król Edyp, Edyp w Kolonos, Antygona, tłum. i oprac. Antoni Libera, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa, s. 66-70.   Google Scholar

Luschnig Cecelia E. (tłum. i oprac.), 2016, Three Other Theban Plays: Aeschylus’ “Seven against Thebes”; Euripides’ “Suppliants”; Euripides’ “Phoenician Women”, Hackett Publishing, Indianapolis-Cambridge.   Google Scholar

Nussbaum Martha C., 2004, „Antygona” Sofoklesa: konflikt, spojrzenie i uproszczenie, tłum. Maria Smulewska, Teologia Polityczna, nr 2, s. 132-149.   Google Scholar

Piechocka-Kłos Maria, 2018, „Virgines Vestales” w „Nocach attyckich” Aulusa Gelliusza (1.12), Studia Warmińskie, nr 55, s. 279-290, https://doi.org/10.31648/sw.3076.
Crossref   Google Scholar

Plutarch, 2004, Numa, w: Żywoty równoległe, tłum. Kazimierz Korus, t. 1, Pruszyński i S-ka, Warszawa.   Google Scholar

Sienkewicz Thomas J., 1976, Sophocles' Telepheia, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik, Bd. 20, pp. 109-112.   Google Scholar

Sinko Tadeusz, 1932, Literatura grecka, t. I. cz. 2: Literatura klasyczna (w. V-IV przed Chr.), Polska Akademia Umiejętności, Kraków.   Google Scholar

Sinko Tadeusz, 1959, Zarys historii literatury greckiej, t. 1: Literatura archaiczna i klasyczna, wiek VIII-IV p.n.e. włącznie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.   Google Scholar

Slavitt David R., 2007, Translator’s Preface, w: The Theban Plays of Sophocles, Yale University Press, s. IX-XII.   Google Scholar

Sofokles, 2003, Król Edyp. Edyp w Kolonie. Antygona, przeł. Kazimierz Morawski, oprac. Elżbieta Zarych, Zielona Sowa, Kraków.   Google Scholar

Sofokles, 2018, Tragedie, t. 1: Cykl tebański – Król Edyp, Edyp w Kolonos, Antygona, tłum. i oprac. Antoni Libera, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.   Google Scholar

Stępień Paweł, 1992, Racje żywych i racje umarłych: Ismena i Antygona, Teksty drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 6 (18), s. 39-50.   Google Scholar

Szopa Katarzyna, 2019, Mad, Bad and Sad Women. Kobieca polityka konspiracyjna w feministycznych interpretacjach „Antygony” Sofoklesa, AVANT, vol. 11 (3), s. 1-20, https://doi.org/10.26913/avant.2020.03.09.
Crossref   Google Scholar

Świderkówna Anna (red.), 1990, Słownik pisarzy antycznych, Wiedza Powszechna, Warszawa.   Google Scholar

Wojciechowska Agata, 2019, Antygona jako „homo sacer”. Przedpolityczna przemoc w świecie bez „praxis”, Facta Ficta Journal of Theory, Narrative & Media, nr 1 (3), s. 17-28, https://doi.org/10.5281/zenodo.4287369.   Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2023-12-21

Cited By /
Share

Kieliszek, Z. (2023). Interpretacja losów i charakteru Antygony z „trylogii tebańskiej” Sofoklesa z punktu widzenia Arystotelesa teorii katharsis. Studia Warmińskie, 60, 7–27. https://doi.org/10.31648/sw.8691

Zdzisław Kieliszek 
Katedra Filozofii i Prawa Kanonicznego, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Hozjusza 15, 11-041 Olsztyn
https://orcid.org/0000-0002-0723-5422