KLASZTOR W SUPRAŚLU (OD UNII DO PRAWOSŁAWIA)

Irena Matus

doi:10.31648/an.679

KLASZTOR W SUPRAŚLU (OD UNII DO PRAWOSŁAWIA)

Irena Matus

Katedra Kultury Białoruskiej Uniwersytet w Białymstoku

DOI: https://doi.org/10.31648/an.679

Abstract

The Monastery in Supraśl was founded as an Orthodox one in the late fifteenth
century. Initially the monks opposed the Union. The Monastery subordinated to the
uniate rules in 1635, it then became one of the most significant Basilian centers in the
Republic of Poland. Over time, the Basilians increasingly succumbed to Romanization
and Polonization. Consequently, Latin altars (main and side ones), pulpit, confessional,
stoup, instrumental organs and Latin devotional articles were installed in the Supraśl
Orthodox Monastery. The restitution of the Orthodox Church was preceded by several
years of preparation. One of the taken measures was the opening of a school in 1834
in Supraśl that provided education in the spirit of sympathy for Orthodoxy. The changes
to the interior of the Orthodox Church in Supraśl involved the decoration of the altar
according to the Eastern Greek rite, the removal of the side altars and the prohibition
of instrumental music. Due to the preserved iconostasis the church was quickly adapted
for the needs to celebrate the liturgy according to the Eastern Greek rite; the choir
was created by the students from the local school. In 1828, the Basilians who came
from the Latin rite were allowed to return to it. Thirty four monks left the Monastery
in Supraśl, and only eight remained. The Basilian resistance against the restitution of the
Orthodox Church was the result of their Romanization and Polonization. In contrast,
the position taken by the Basilians from Supraśl reflected the attitude of their superior,
Nikodem Marcinowski.

Schlagworte:

Romanization, Monastery, Union Church, Orthodoxy

Literaturhinweise

Archiwa

Rossijskij Gosudarstvennyj Istoričeskijarhiv v Sankt-Peterburge [Российский Государ-
ственный Исторический Архив в Санкт-Петербурге]

f. 797 Kancelâriâ ober-prokurora Sinoda [ф. 797 Канцелярия обер-прокурора Синода]

f. 824, op. 2, d. 348 [ф. 824, oп. 2, д. 348] Lietuvos Valstybes Istorijos Archyvas Vilnius

f. 634 Litovskaâ greko-uniatskaâ konsistoriâ [ф. 634 Литовская греко-униатская
консистория]

f. 634, op. 1, d. 4 [ф. 634, оп. 1, д. 4]

f. 634, op. 3, d. 375 [ф.634, оп. 3, д. 375]

f. 605 Vilenskaâ Pravoslavnaâ Konsistoriâ [ф. 605 Виленская Православная Конси-
стория]

f. 605, op. 1, d. 2245 [ф. 605, оп. 1, д. 2245]

f. 605, op. 1, d. 2487 [ф. 605, оп. 1, д. 2487]

f. 605, op. 1, d. 2499 [ф. 605, оп. 1, д. 2499]

f. 605, op. 1, d. 2840 [ф. 605, оп. 1, д. 2840]

f. 605, op. 1, d. 3170 [ф. 605, оп. 1, д. 3170]

f. 605, op. 1, d. 3357 [ф. 605, оп. 1, д. 3357]

f. 605, op. 1, d. 3665 [ф. 605, оп. 1, д. 3665]

f. 605, op. 1, d. 3802 [ф. 605, оп. 1, д. 3802]

Źródła drukowane

Zapiski
Iosifa Mitpopolita Litovskago izdannyâ Imperatorskoû Akademieû Naukʺ po
zaveŝaniû avtora. 1883. T. I-III. Sankt Peterburg: Tipografiâ Imperatorskoj Akademii
Naukʺ [Записки Iосифа Митpополита Литовскаго изданныя Императорскою
Академиею Наукъ по завещанию автора. 1883. T. I-III. Сaнкт Петербург: Типо-
графия Императорской Академии Наукъ.

Literatura

Chotkowski Władysław. 1898. Dzieje zniweczenia Świętej Unii na Białorusi i Litwie
w świetle pamiętników Siemaszki. Kraków: Spółka Wydawnicza Polska.

Cubrzyńska-Leonarczyk Maria. 1993. Oficyna supraska 1695-1803. Dzieje i publikacje
unickiej drukarni ojców bazylianów. Warszawa: Biblioteka Narodowa.

Cubrzyńska-Leonarczyk Maria. 1996. Katalog druków supraskich. Warszawa: Biblioteka
Narodowa.

Czyżewski Przemysław. 2010. Kościół unicki w powiecie grodzieńskim w końcu XVIII wieku
W: Śladami unii brzeskiej. Red. Dobrowolski R., Zemło M. Lublin-Supraśl: Acta
Collegia Suprasliensis: 179-212.

Jaroszewicz-Pieresławcew Zoja. 1998. Supraskie druki cyryliczne. W: Białoruskie Zeszyty
Historyczne. Red. Mironowicz E. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne.
Nr 10: 24-30.

Dalmatov Nikolaj. 1892. Supraslʹskij Blagoveŝenskij Monastyr. Istoričesko-statističeskoe
opisanie. S. Peterburg: Tipografiâ Svâtejšego Sinoda [Далматов Николай. 1892.
Супрасльский Благовещенский Монастыр. Историческо-статистическое
описание. С. Петербург: Типография Святейшего Синода].

Kumor Bolesław. 1998. Geneza i zawarcie Unii Brzeskiej. W: Unia Brzeska z perspektywy
czterech stuleci. Red. Gajek J.S., Nabywaniec S. Lublin: Wydawnictwo KUL: 27-55.

Kiprianovič Grigorij. 1894. Vysokopreosvâŝennyj Iosif Semaško mitropolitlitovskij
i vilenskij. Očerk ego žizni i deâtelʹnosti po vozsoedineniû zapadnorusskih uniatov
s pravoslavnoû cerkoviû v 1839 g. Vilʹno: Tipografiâ I. Blûmoviča [Киприанович
Григорий. 1894. Высокопреосвященный Iосиф Семашко митрополит литовский
и виленский. Очерк его жизни и деятельности по возсоединению западнорусских
униатов с православною церковию в 1839 г. Вильнo: Типография И. Блюмовича].

Marceluk Polikarp. 2012. Bazylianie w Kościele unickim i ich misja ludowa, W: Dziedzictwo
unii brzeskiej. Red. Dobrowolski R., Zemło M. Lublin-Supraśl: Acta Collegia Suprasliensis:
59-80.

Maroszek Józef. 1996. Dziedzictwo unii kościelnej w krajobrazie kulturowym Podlasia
1596-1996. Białystok: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochronie Środowiska Kulturowego
w Białymstoku.

Marozava Svâtlana. 2001. Unìâckaâ carkva ǔ ètnakulʹturnym razvìccì Belarusì(1596-1839
gady). Grodna: Grodzenskaga dzâržaǔnaga ǔnìversìtèta ìmâ Ânkì Kupaly [Марозaва
Святлана. 2001. Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596-
-1839 гады). Гродна: Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы].

Mironowicz Antoni. 1991. Podlaskie ośrodki i organizacje prawosławne w XVI i XVII
wieku. Białystok: Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku.

Orlovskij Evstafij. 1903. Sudʹby pravoslaviâ v svâzi s istorieû latinstvai unii v Grodnenskoj
gubernii v XIX stoletii (1794-1900). Grodna: Gubernskaâ Tipografiâ [Oрловскiй Евстафий. 1903. Судьбы православiя в связи с историею латинства и унии в Грод-
ненской губернии в XIX столетии (1794-1900). Гродна: Губернская Типография].

Radwan Marian. 2004. Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim
1796-1839. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.

Sahanowicz Hienadź. 2002. Historia Białorusi od czasów najdawniejszych do końca
XVIII wieku. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.

Tomalska Joanna. 2010. Unickie ikony na Podlasiu w XVII-XVIII wieku. W: Śladami
unii brzeskiej. Red. Dobrowolski R., Zemło M. Lublin-Supraśl: Acta Collegia Suprasliensis:
559-576.

Wereda Dorota. 2003. Bazylianie w unickiej diecezji brzeskiej XVIII wieku. W: Białoruskie
Zeszyty Historyczne. Red. Mironowicz E. Białystok: Białoruskie Towarzystwo
Historyczne nr 19: 110-125.

Wizytacje cerkwi unickich dekanatu nowodworskiego diecezji supraskiej 1804 roku. 2009.
Red. Borowik P., Ryżewski G. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne.

Załęski Wojciech. 2010. Losy unickiego ikonostasu z bazyliki pw. Zwiastowania Najświętszej
Maryi Panny w Supraślu. W: Śladami unii brzeskiej. Red. Dobrowolski R.,

Zemło M. Lublin-Supraśl: Acta Collegia Suprasliensis: 587-610.

Download