Okazjonalizmy Wasilija Szukszyna w przekładzie na język polski
Filip Tołkaczewski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w BydgoszczyAbstrakt
The article is concerned with Shukshin’s occasionalisms and their Polish equivalents extracted from translations done by I. Bajkowska, Z. Gadzinianka, T.G. Lipszyc, E. Niepokólczycka,
I. Piotrowska, B. Reszko, and A. Tyszkowska. The study material consists of 43 equivalents and is presented in three separate groups referring to structural-and-semantic, semantic as well as affixational occasionalisms. The author claims that the most common translation equivalents are either neutral or colloquial units belonging to the lowest register, for they are the most frequently used regardless of the type of occasionalisms.
Słowa kluczowe:
occasionalism, Shukshin’s language, translation equivalent, the Russian language, the Polish languageBibliografia
Materiały źródłowe
Šukšin Vasilij Makarovič. 2012. Polnoe sobranie rasskazov v odnom tome. Moskva: Èksmo. [Шукшин Василий Макарович. 2012. Полное собрание рассказов в одном томе. Москва: Эксмо].
Szukszyn Wasilij. 1974. Rozmowy przy jasnym księżycu. Tłum. Gadzinianka Z., Reszko B. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Szukszyn Wasilij. 1975. Nocne dumania i inne utwory. Tłum. Bajkowska I., Reszko B. i in. Warszawa–Moskwa: Czytelnik, Progress.
Szukszyn Wasilij. 1981. Jest taki chłopak. Tłum. Piotrowska I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”.
Szukszyn Wasilij. 1988. Rozhasały się konie na polu. Tłum. Lipszyc T.G., Tyszkowska A. i in. Warszawa–Moskwa: „Książka i Wiedza”,„Raduga”.
Źródła leksykograficzne
Anusiewicz Janusz, Skawiński Jacek. 1996. Słownik polszczyzny potocznej. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bajramova Tamara Fedorovna, Nikišaeva Valeriâ Petrovna. 2002–2005. Vyp. I–III. Slovarʹ âzyka rasskazov V.M. Šukšina. Bijsk: Bijskij pedagogičeskij gosudarstvennyj universitet [Байрамова Тамара Федоровна, Никишаева Валерия Петровна. 2002–2005. Вып. I–III. Словарь языка рассказов В.М. Шукшина. Бийск: Бийский педагогический государственный университет].
Czeszewski Maciej. 2006. Słownik polszczyzny potocznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Elistratov Vladimir Stanislavovič. 2001. Slovarʹ âzyka Vasiliâ Šukšina. Moskva: Izdatelʹstvo „Azbukovnik”, Izdatelʹstvo „Russkie slovari” [Елистратов Владимир Станиславович. 2001. Словарь языка Василия Шукшина. Москва: Издательство „Азбуковник”, Издательство „Русские словари”].
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. 1994–2005. T. 1–50. Red. Zgółkowa H. Poznań: Wydawnictwo „Kurpisz”.
Skorupka Stanisław. 1985–1987. T. 1–2. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Słownik języka polskiego. 1958–1968. T. 1–10. Red. Doroszewski W. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, PWN.
Słownik współczesnego języka polskiego. 1998. T. 1–2. Red. Dunaj B. Warszawa: Przegląd Reader’s Digest.
Solovʹeva Anastasiâ Dmitrievna. 2004. Slovarʹ frazeologizmov v proizvedeniâh V.M. Šukšina. V: Tvorčestvo V.M. Šukšina: Ènciklopedičeskij slovarʹ-spravočnik. T. I. Red. Čuvakin A. A. Barnaul: Izdatelʹstvo AltGU: 207–331 [Соловьева Анастасия Дмитриевна. 2004. Словарь фразеологизмов в произведениях В.М. Шукшина. В: Творчество В.М. Шукшина: Энциклопедический словарь-справочник. Т. I. Ред. Чувакин А. А. Барнаул: Издательство АлтГУ: 207–331].
Vorobʹeva Ida Aleksandrovna. 2002. Slovarʹ dialektizmov v proizvedeniâh V.M. Šukšina. Barnaul: Izdatelʹstvo AltGU [Воробьева Ида Александровна. 2002. Словарь диалектизмов в произведениях В.М. Шукшина. Барнаул: Издательство АлтГУ].
Opracowania
Bartwicka Halina. 2012. Kreatywność językowa autorów a proces przekładu. W: „Przekład – Język – Kultura”. T. III. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 41–48.
Bednarczyk Anna. 1997. Co się działo, zanim „trzeci kur” zapiał po polsku? W: Komizm a przekład. Studia o przekładzie. Red. Fast P. Katowice: „Śląsk”: 169–181.
Gierczyńska Danuta. 1996. Z zagadnień przekładu rosyjskiej „prozy wiejskiej” na język polski. „Słupskie Prace Humanistyczne” nr 15a: 41–47.
Lewicki Roman. 1986. Przekład wobec zjawisk podstandardowych. Na materiale polskich przekładów współczesnej prozy rosyjskiej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Lopatin Vladimir Vladimirovič. 1973. Roždenie slova. Neologizmy i okkazionalʹnye obrazovaniâ. Moskva: Izdatelʹstvo „Nauka” [Лопатин Владимир Владимирович. 1973. Рождение слова. Неологизмы и окказиональные образования. Москва: Издательство „Наука”].
Lykov Aleksej Georgievič. 1976. Sovremennaâ russkaâ leksikologiâ (russkoe okkazionalʹnoe slovo). Moskva: „Vysšaâ škola” [Лыков Алексей Георгиевич. 1976. Современная русская лексикология (русское окказиональное слово). Мосвка: „Высшая школа”].
Marʹin Dmitrij Vladimirovič. 2004. Filologičeskij metod predstavleniâ perevoda sekvencii tekstov (na materiale sbornikov perevodov rasskazov V.M. Šukšina V. Shukshin. Stories From а Siberian Village). Kemerovo: Kemerovskij gosudarstvennyj universitet [Марьин Дмитрий Владимирович. 2004. Филологический метод представления перевода секвенции текстов (на материале сборников переводов рассказов В.М. Шукшина V. Shukshin. Stories From а Siberian Village). Кемерово: Кемеровский государственный университет].
Mocarz Maria. 2001. Transformacje leksykalne w przekładzie wyrazów kategorii stanu. W: Konfrontacja języków słowiańskich na poziomie leksyki, słowotwórstwa i składni. Red. Czerwiński P., Borek M. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego: 216–223.
Moraru Mihaèla. 2000. Proza V.M. Šukšina v interpretacii rumynskih perevodčikov. Buharest: Izdatelʹstvo Buharestskogo universiteta [Морару Михаэла. 2000. Проза В.М. Шукшина в интерпретации румынских переводчиков. Бухарест: Издательство Бухарестского университета].
Pędyczak Stefan. 1984. O rozwoju zasobu frazeologicznego współczesnego języka rosyjskiego. Warszawa–Wrocław: PWN.
Tvorčestvo V.M. Šukšina: Ènciklopedičeskij slovarʹ-spravočnik. 2004–2007. T. I–III. Red. Čuvakin A.A. Barnaul: Izdatelʹstvo AltGU [Творчество В.М. Шукшина: Энциклопедический словарь-справочник. 2004–2007. Т. I–III. Ред. Чувакин А.А. Барнаул: Издательство АлтГУ].
Šukšin Vasilij Makarovič. 2012. Polnoe sobranie rasskazov v odnom tome. Moskva: Èksmo. [Шукшин Василий Макарович. 2012. Полное собрание рассказов в одном томе. Москва: Эксмо].
Szukszyn Wasilij. 1974. Rozmowy przy jasnym księżycu. Tłum. Gadzinianka Z., Reszko B. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Szukszyn Wasilij. 1975. Nocne dumania i inne utwory. Tłum. Bajkowska I., Reszko B. i in. Warszawa–Moskwa: Czytelnik, Progress.
Szukszyn Wasilij. 1981. Jest taki chłopak. Tłum. Piotrowska I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”.
Szukszyn Wasilij. 1988. Rozhasały się konie na polu. Tłum. Lipszyc T.G., Tyszkowska A. i in. Warszawa–Moskwa: „Książka i Wiedza”,„Raduga”.
Źródła leksykograficzne
Anusiewicz Janusz, Skawiński Jacek. 1996. Słownik polszczyzny potocznej. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bajramova Tamara Fedorovna, Nikišaeva Valeriâ Petrovna. 2002–2005. Vyp. I–III. Slovarʹ âzyka rasskazov V.M. Šukšina. Bijsk: Bijskij pedagogičeskij gosudarstvennyj universitet [Байрамова Тамара Федоровна, Никишаева Валерия Петровна. 2002–2005. Вып. I–III. Словарь языка рассказов В.М. Шукшина. Бийск: Бийский педагогический государственный университет].
Czeszewski Maciej. 2006. Słownik polszczyzny potocznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Elistratov Vladimir Stanislavovič. 2001. Slovarʹ âzyka Vasiliâ Šukšina. Moskva: Izdatelʹstvo „Azbukovnik”, Izdatelʹstvo „Russkie slovari” [Елистратов Владимир Станиславович. 2001. Словарь языка Василия Шукшина. Москва: Издательство „Азбуковник”, Издательство „Русские словари”].
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny. 1994–2005. T. 1–50. Red. Zgółkowa H. Poznań: Wydawnictwo „Kurpisz”.
Skorupka Stanisław. 1985–1987. T. 1–2. Słownik frazeologiczny języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Słownik języka polskiego. 1958–1968. T. 1–10. Red. Doroszewski W. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, PWN.
Słownik współczesnego języka polskiego. 1998. T. 1–2. Red. Dunaj B. Warszawa: Przegląd Reader’s Digest.
Solovʹeva Anastasiâ Dmitrievna. 2004. Slovarʹ frazeologizmov v proizvedeniâh V.M. Šukšina. V: Tvorčestvo V.M. Šukšina: Ènciklopedičeskij slovarʹ-spravočnik. T. I. Red. Čuvakin A. A. Barnaul: Izdatelʹstvo AltGU: 207–331 [Соловьева Анастасия Дмитриевна. 2004. Словарь фразеологизмов в произведениях В.М. Шукшина. В: Творчество В.М. Шукшина: Энциклопедический словарь-справочник. Т. I. Ред. Чувакин А. А. Барнаул: Издательство АлтГУ: 207–331].
Vorobʹeva Ida Aleksandrovna. 2002. Slovarʹ dialektizmov v proizvedeniâh V.M. Šukšina. Barnaul: Izdatelʹstvo AltGU [Воробьева Ида Александровна. 2002. Словарь диалектизмов в произведениях В.М. Шукшина. Барнаул: Издательство АлтГУ].
Opracowania
Bartwicka Halina. 2012. Kreatywność językowa autorów a proces przekładu. W: „Przekład – Język – Kultura”. T. III. Red. Lewicki R. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 41–48.
Bednarczyk Anna. 1997. Co się działo, zanim „trzeci kur” zapiał po polsku? W: Komizm a przekład. Studia o przekładzie. Red. Fast P. Katowice: „Śląsk”: 169–181.
Gierczyńska Danuta. 1996. Z zagadnień przekładu rosyjskiej „prozy wiejskiej” na język polski. „Słupskie Prace Humanistyczne” nr 15a: 41–47.
Lewicki Roman. 1986. Przekład wobec zjawisk podstandardowych. Na materiale polskich przekładów współczesnej prozy rosyjskiej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Lopatin Vladimir Vladimirovič. 1973. Roždenie slova. Neologizmy i okkazionalʹnye obrazovaniâ. Moskva: Izdatelʹstvo „Nauka” [Лопатин Владимир Владимирович. 1973. Рождение слова. Неологизмы и окказиональные образования. Москва: Издательство „Наука”].
Lykov Aleksej Georgievič. 1976. Sovremennaâ russkaâ leksikologiâ (russkoe okkazionalʹnoe slovo). Moskva: „Vysšaâ škola” [Лыков Алексей Георгиевич. 1976. Современная русская лексикология (русское окказиональное слово). Мосвка: „Высшая школа”].
Marʹin Dmitrij Vladimirovič. 2004. Filologičeskij metod predstavleniâ perevoda sekvencii tekstov (na materiale sbornikov perevodov rasskazov V.M. Šukšina V. Shukshin. Stories From а Siberian Village). Kemerovo: Kemerovskij gosudarstvennyj universitet [Марьин Дмитрий Владимирович. 2004. Филологический метод представления перевода секвенции текстов (на материале сборников переводов рассказов В.М. Шукшина V. Shukshin. Stories From а Siberian Village). Кемерово: Кемеровский государственный университет].
Mocarz Maria. 2001. Transformacje leksykalne w przekładzie wyrazów kategorii stanu. W: Konfrontacja języków słowiańskich na poziomie leksyki, słowotwórstwa i składni. Red. Czerwiński P., Borek M. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego: 216–223.
Moraru Mihaèla. 2000. Proza V.M. Šukšina v interpretacii rumynskih perevodčikov. Buharest: Izdatelʹstvo Buharestskogo universiteta [Морару Михаэла. 2000. Проза В.М. Шукшина в интерпретации румынских переводчиков. Бухарест: Издательство Бухарестского университета].
Pędyczak Stefan. 1984. O rozwoju zasobu frazeologicznego współczesnego języka rosyjskiego. Warszawa–Wrocław: PWN.
Tvorčestvo V.M. Šukšina: Ènciklopedičeskij slovarʹ-spravočnik. 2004–2007. T. I–III. Red. Čuvakin A.A. Barnaul: Izdatelʹstvo AltGU [Творчество В.М. Шукшина: Энциклопедический словарь-справочник. 2004–2007. Т. I–III. Ред. Чувакин А.А. Барнаул: Издательство АлтГУ].
Tołkaczewski, F. (2018). Okazjonalizmy Wasilija Szukszyna w przekładzie na język polski. Acta Polono-Ruthenica, 2(XXII), 135–146. https://doi.org/10.31648/apr.1331
Filip Tołkaczewski
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
